تحلیل ساختار نظری اصل برابری در اندیشهٔ حقوق بشر سکولار و نقد مبانی استدلالی آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مطالعات زنان، گرایش حقوق زن در اسلام، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

2 استاد گروه فقه و حقوق، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، تهران، ایران

3 دانشیار گروه فقه و حقوق قضایی، جامعة المصطفی العالمیة، قم، ایران

چکیده

مقالهٔ حاضر ساختار نظری «اصل برابری» در اندیشهٔ حقوق بشر سکولار را از منظر فلسفهٔ حقوق می‌کاود و به پرسش از مفهوم دقیق برابری همهٔ انسان‌ها و نیز برابری زن و مرد، و کنکاش در مبانی، مفروضات و ادلهٔ اصل برابری در آثار متفکران دوران مدرن و معاصر می‌پردازد. تعیین چارچوب مفهومی مشخص و ارزیابی پشتوانهٔ استدلالی اصل برابری از اهداف این پژوهش است که به روش اسنادی انجام شده است. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد: اولاً در متون حقوق بشری واژهٔ «برابری» بدون وضوح مفهومی، به نحو کلی و انتزاعی به‌ کار رفته که همین اشکال موجب ابهام در مرحلهٔ تقنین شده است؛ ثانیاً بر استدلال برهانی و تجربی مبتنی نبوده و جنبهٔ استدلالی‌اش خدشه‌پذیر است. لذا اندیشه‌ورزان دوران مدرن و معاصر، اصل برابری را به نحو مفروض و متأثر از گفتمان آرمانی حاکم پذیرفته‌اند. بررسی حاضر همچنین مؤید آن است که در ساختار نظری سکولاریسم مادی‌گرا به دلیل تفاوت‌های عینی افراد، میان دیدگاه‌های حقوق بشری و معرفت‌شناختی این رویکرد، ناهمخوانی وجود دارد و اصل برابری همهٔ انسان‌ها، از جمله زن و مرد بدون پذیرش رکن مشترک انسانی، یعنی حقیقت مجرد تأییدشده در آموزه‌های وحیانی، اثبات‌پذیر نیست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Theoretical Structure of the Principle of Equality in Secular Human Rights Thought and Critique of Its Argumentative Foundations:An Analysis

نویسندگان [English]

  • Behjat Alsadat Shahrtash 1
  • Mahmud Hekmatnia 2
  • javad Habibitabar 3
1 PhD Student in Women's Studies (Women's Rights in Islam), University of Religions and Denominations, Qom, Iran
2 Professor, Department of Jurisprudence and Law, Institute of Islamic Culture and Thought, Tehran, Iran
3 Associate Professor, Department of Jurisprudence and Judicial Law, Al-Mustafa International University, Qom, Iran
چکیده [English]

The present article deals with the theoretical structure of the "principle of equality" in secular human rights thought from the perspective of the philosophy of law, and examines the concept of equality of all human beings as well as gender equality, and explores the principles, assumptions and arguments of the principle of equality in the works of modern and contemporary thinkers. Determining a clear conceptual framework and evaluating the argumentative underpinning of the principle of equality are the objectives of this research, which has been done by reference method. Findings show: Firstly, in human rights texts, the word "equality" is used in a general and abstract way without conceptual clarity, which has caused ambiguity in the legislative stage; Secondly, it is not based on argumentative and empirical reasoning, and its argumentative aspect is flawed. Therefore, the modern and contemporary thinkers, under the influence of the ruling ideal discourse, have accepted the principle of equality an accepted basis. The present study also confirms that in the theoretical structure of materialist secularism, due to the objective differences between individuals, there is a discrepancy between the views of human rights and the epistemology of this approach. The principle of equality of all human beings, including men and women, is not provable as well with denial the common human element; the abstract truth confirmed in the revelatory teachings

کلیدواژه‌ها [English]

  • Principle of Equality
  • Equality between Men and Women
  • Theoretical Structure of the Principle of Equality
  • Concept of Equality of Human Beings
  • Principle of Equality in Secular Thought
  • Human Rights

مراجع

آشوری، محمد؛ بشیریه، حسین؛ هاشمی، سید محمد؛ یزدی، عبدالمجید (1383). حقوق بشر و مفاهیم مساوات، انصاف و عدالت، تهران: گرایش، چاپ اول.
ابوسعیدی، مهدی (1345). حقوق بشر و سیر تکاملی آن در غرب، تهران: آسیا، چاپ دوم.
افلاطون (1367). قوانین، در: دوره آثار افلاطون، ج4، ترجمه: محمدحسن لطفی، تهران: خوارزمی، چاپ دوم.
افلاطون (1368). جمهور، ترجمه: فؤاد روحانی، تهران: علمی‌فرهنگی، چاپ پنجم.
اوکین، سوزان مولر (1383). زن از دیدگاه فلسفه سیاسی غرب، ترجمه: ن. نوری‌زاده، تهران: قصیده‌سرا، چاپ اول.
تاموشات، کریستیان (1391). حقوق بشر، ترجمه: حسین شریفی طرازکوهی، تهران: میزان، چاپ دوم.
جانسون، گلن (1377). اعلامیه جهانی حقوق بشر و تاریخچهٔ آن، ترجمه: جعفر پوینده، تهران: نی، چاپ دوم.
جاوید، محمدجواد (1392). نقد مبانی فلسفی حقوق بشر: فلسفه طبیعی حقوق بشر، ج1، تهران: مخاطب، چاپ اول.
جعفری، محمدتقی (1386). حقوق جهانی بشر: تحقیق و تطبیق در دو نظام اسلام و غرب، تهران: مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری، چاپ دوم.
جوادی آملی، عبدالله (1377). فلسفهٔ حقوق بشر، قم: اسراء، چاپ دوم.
جونز، ویلیام تامس (1383). خداوندان اندیشهٔ سیاسی: جامعه و سیاست، ج2، ترجمه: علی رامین، تهران: علمی و فرهنگی، چاپ چهارم.
حکمت‌نیا، محمود (1390). فلسفهٔ نظام حقوق زن، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشهٔ اسلامی، چاپ اول.
حکمت‌نیا، محمود (1394). آرای عمومی: مبانی، اعتبار و قلمرو، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشهٔ اسلامی، چاپ دوم.
دورانت، ویل (1367). تاریخ تمدن: یونان باستان، ترجمه: امیرحسین آریان‌پور، تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، چاپ دوم، ج2.
راولز، جان (1383). عدالت به مثابهٔ انصاف، ترجمه: عرفان ثابتی، تهران: ققنوس، چاپ اول.
روسو، ژان ژاک (1349). امیل یا آموزش و پرورش، ترجمه: منوچهر کیا، تهران: دریا، چاپ اول.
روسو، ژان ژاک (1380). قرارداد اجتماعی (متن و در زمینه متن)، ترجمه: مرتضی کلانتریان، تهران: آگاه، چاپ دوم.
سروش محلاتی، محمد (1383). «جایگاه عدالت در استنباط مسائل فقهی‌حقوقی زنان»، در: پیام زن، س13، ش155، ص132-177.
صفایی حائری، علی (1397). روابط متکامل زن و مرد، قم: لیلهٔ القدر، چاپ شانزدهم.
عالم، عبدالرحمن (1384). تاریخ فلسفه سیاسی غرب: عصر جدید و سدهٔ نوزدهم، تهران: وزارت امور خارجه، چاپ هفتم.
کلوسکو، جورج (1391). تاریخ فلسفه سیاسی: دوران کلاسیک، ترجمه: خشایار دیهیمی، تهران: نی، چاپ دوم، ج1.
کلی، جان (1382). تاریخ مختصر تئوری حقوق در غرب، ترجمه: محمد راسخ، تهران: طرح نو، چاپ اول.
لاک، جان (1391). رساله‌ای دربارهٔ حکومت، ترجمه: حمید عضدانلو، تهران: نی، چاپ سوم.
محبی، سیده فاطمه (1388). واژه‌نامه مطالعات زنان و خانواده، تهران: حکایتی دگر، چاپ اول.
مصباح یزدی، محمدتقی (1380). نظریه حقوقی اسلام، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، چاپ پنجم، ج1.
مطهری، مرتضی (1391). حقوق زن و مرد از دیدگاه اسلام، تهران: دبیرخانهٔ بینش مطهر، ج1.
منتسکیو (1339). روح القوانین، ترجمه: علی‌اکبر مهتدی، تهران: اقبال و شرکاء، چاپ چهارم.
میرموسوی، سید علی؛ حقیقت، سید صادق (1391). مبانی حقوق بشر از دیدگاه اسلام و دیگر مکاتب، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشهٔ اسلامی، چاپ بیست‌ویکم.
هابز، توماس (1389). لویاتان، ترجمه: حسین بشرویه، تهران: نی، چاپ ششم.
هاشمی، سید محمد (1384). حقوق بشر و آزادی‌های اساسی، تهران: میزان، چاپ اول.
Cott, N. F. (1987). The Grounding of Modern Feminism, New Heaven and London: Yale University Press.
Gosepath, S. (2007). “Equality”, in: Stanford Encyclopedia of Philosophy, First published Tue Mar 27, 2001, substantive revision Wed Jun 27, 2007.
Guralnik, D. B. (ed.) (1986). Websters New World Dictionary of the American Language, second college edition, Prentice Hall Press.
Yap, P. J. (2005). Four Models of Equality; Loy. LA Int'l & Comp. L. Rev., 27, 63; accessed from: http://digitalcommons.lmu.edu/ilr/vol27/iss1/2

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 19 آبان 1399
  • تاریخ بازنگری: 18 بهمن 1399
  • تاریخ پذیرش: 13 اسفند 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار