مقابله با خشونت علیه زنان و امنیّت‌بخشی به آنها بر اساس کلام و آموزه‌های رضوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه تاریخ، فرهنگ و تمدن اسلامی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

خشونت و تندروی علیه زنان در اجتماع و به‌ویژه در محیط خانواده، علاوه بر جنبه‌های حقوقی و اخلاقی، عواقب جسمی، روانی و اجتماعی متعددی دارد که می‌تواند نه‌تنها سلامت زنان، بلکه خانواده و جامعه را به خطر اندازد. خشونت علیه زنان دارای سابقه طولانی است و عوامل و علل بسیار در بروز آن دخیل است. خشونت‌های جنسی، جسمی، اقتصادی، کلامی، اجتماعی و ... از انواع خشونت‌ها علیه زنان است که هر یک به نحوی موجب سرکوبیِ شخصیّت و جایگاه حقیقی زن خواهد شد. در این میان، مراجعه به آموزه‌های دینی و بهره‌گیری از رهنمودهای بزرگان دینی می‌تواند راهکارهای مناسبی برای مقابله با انواع خشونت علیه زنان در جامعه ترسیم کند. در این مقاله به روش توصیفی‌تحلیلی و با استناد به سخنان و فرموده‌های امام رضا (ع)، در صددیم ضمن برشمردن دشواری‌ها و خطرهای پیش ‌روی زنان در اثر انواع خشونت علیه آنها و سلب امنیت خاطر از آنها، راه‌های مقابله با آن را در کلام و سیره رضوی بررسی کنیم. نتایج این تحقیق گویای آن است که امام رضا (ع)، ضمن ترسیمِ جایگاه شایسته زن در جامعه و به‌ویژه در خانواده، هر گونه تحقیر شخصیّت او و نادیده‌گرفتن حقوق زن را در مسائل مختلف زندگی، نقد کرده و بر حفظ کرامت و احترام زن، تأکید فراوان داشته‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Dealing with Violence against Women and Providing Security for Them based on Imam Reza's Words and Teachings

نویسندگان [English]

  • Muhammad Taher yaghoubi 1
  • faroogh nemati 2
1 Assistant Professor, Department of Islamic History, Culture and Civilization, Payame Noor University, Tehran, Iran
2 Associate Professor, Department of Arabic Language and Literature, Payame Noor University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Violence and extremism against women in society and especially in the family environment, in addition to legal and moral aspects, have many physical, psychological, and social consequences that can endanger not only women's health but also the family and society. Violence against women has a long history and many factors and causes are involved in its occurrence. Sexual, physical, economic, verbal, and social violence are types of violence against women, each of which in some way suppresses their personality and actual status. However, referring to religious teachings and learning from the advice of religious elders can lead to appropriate solutions to deal with violence against women in society. In this article, using a descriptive-analytical method and referring to the words and sayings of Imam Reza (AS), in addition to enumerating the difficulties and dangers faced by women as a result of various types of violence depriving them of their mental security, we seek to infer the ways to deal with violence against women from Imam Reza's words and lifestyle. The findings show that Imam Reza (AS) while explaining the worthy position of women in society and especially in the family, criticized any humiliation of their personality and ignorance of their rights in various life issues, and emphasized preserving the dignity and respect of women

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Reza (AS)
  • Violence against Women
  • Family System
  • Islamic Lifestyle
قرآن کریم (1396). ترجمه: بهاءالدین خرمشاهی، تهران: دوستان، چاپ هشتم.
آقابیگ‌لویی، عباس؛ آقاخانی، کامران (1383). «بررسی پدیده همسرآزاری در شهر تهران سال 1379»، در: مجموعه مقالات آسیب‌های اجتماعی، تهران: آگاه.
ابن بابویه قمی (صدوق)، محمد بن علی (1386). علل الشرائع، نجف: مکتبة حیدریة.
ابن بابویه قمی (صدوق)، محمد بن علی (1393). عیون أخبار الرضا (ع)، ترجمه: محمدصالح روغنی قزوینی، قم: کتاب جمکران.
ابن بابویه قمی (صدوق)، محمد بن علی (1406). فقه الرضا، قم: مؤسسة آل بیت لإحیاء التراث، الطبعة الاولی.
ابن بابویه قمی (صدوق)، محمد بن علی (1413). من لا یحضره الفقیه، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
ابن شعبه حرانی، حسن بن علی (1376). تحف العقول، تصحیح: علی‌اکبر غفاری، تهران: بی‌نا.
ابن عاشور، محمد طاهر (1978). تفسیر التحریر والتنویر، تونس: شرکة تونسیة للتوزیع.
اعزازی، شهلا (1383). خشونت خانوادگی یا زنان کتک‌خورده، تهران: نشر سالی.
بستان (نجفی)، حسین (1390). خانواده در اسلام، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
جلائیان اکبرنیا، علی؛ محمدی، محمدرضا (1394). «حرمت و کرامت زن در خانواده از نگاه امام رضا (ع)»، در: فرهنگ رضوی، س3، ش12، ص119-138.
چلبی، مسعود (۱۳۷۵). جامعه‌شناسی نظم، تهران: نی، چاپ اول.
حر عاملی، محمد (بی‌تا). وسائل الشیعة، تحقیق: محمد رازی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
حمود الطیری، أحلام (2015). العنف الأسری؛ مظاهره، أسبابه، علاجه، الکویت: وزارة الأوقاف والشؤون الإسلامیة، الطبعة الاولی.
خارستانی، اسماعیل؛ سیفی، فاطمه (1393). «موانع و راهکارهای تحکیم نهاد خانواده از منظر سیره و آموزه‌های رضوی»، در: فرهنگ رضوی، س2، ش7، ص107-144.
خلیلی، رضا (1381). «مهاجرت نخبگان، پدیده‌ای اجتماعی یا موضوع امنیت ملی»، در: مطالعات راهبردی، س5، ش2، ص421-441.
دیلمی، حسن (1412). إرشاد القلوب إلی الصواب، قم: شریف رضی.
رحیمی، مرتضی (1392). «نقش رزق حلال در استحکام نهاد خانواده در سیره و سخن امام رضا (ع)»، در: فرهنگ رضوی، س1، ش2، ص125-146.
رواسیان کاشی، سمیه (1388). فصل مشترک تبعیض‌ها: بررسی کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان، تهران: شیرازه، چاپ اول.
روی، ماری (1377). زنان کتک‌خورده: روان‌شناسی خشونت در خانواده، ترجمه: مهدی قراچه‌داغی، تهران: علمی.
ساروخانی، باقر؛ نویدنیا، منیژه (1385). «امنیت اجتماعی خانواده و محل سکونت در تهران»، در: رفاه اجتماعی، س6، ش22، ص87-106.
ساعی ارسی، ایرج؛ نیک­نژاد، زهرا (1389). «تحلیل جامعه­شناختی خشونت علیه زنان»، در: علوم رفتاری، دوره 2، ش3، ص97-122.
صادقی، حبیب؛ و همکاران (1398). «استحکام بنیان­های زندگی مشترک در گفتمان رضوی: با مطالعه تطبیقی جایگاه نهاد داوری در فقه امامیه و قانون حمایت خانواده»، در: فرهنگ رضوی، س7، ش27، ص113-141.
طاهری، شهلا؛ و همکاران (1391). «بررسی میزان و کیفیت خشونت فیزیکی علیه زنان در خانواده، شهرستان خدابنده»، در: زن و پژوهش (دفتر امور بانوان وزارت کشور)، ص69-76.
طباطبایی، سید محمدحسین (1374). المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: سید محمدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طباطبایی، سید محمدحسین (1387). زن در قرآن، تصحیح و تحقیق: محمد مرادی، قم: هاجر.
طبرسی، رضی الدین حسن بن فضل (1396). مکارم الأخلاق، ترجمه: لطیف راشدی، تهران: صبح پیروزی.
عبداللهی، حسن (1386). ترجمه و شرح اشعار منسوب به فاطمه زهرا و امامان معصوم (ع) از فرزندان آن حضرت، قم: بوستان کتاب، چاپ دوم.
کار، مهرانگیز (1381). پژوهش درباره خشونت علیه زنان در ایران، تهران: روشنگران.
کاظمی‌نسب، ملیحه (1397). سرمایه اجتماعی زنان: حمایت اجتماعی در برابر خشونت، تهران: بایا، چاپ دوم.
کلامی، فریناز (1378). بررسی عوامل مؤثر در زن‌آزاری در یکصد مورد مراجعه‌کننده به پزشکی قانونی تبریز، پایان‌نامه دکتری روان‌شناسی، تبریز: دانشگاه علوم پزشکی تبریز.
کلینی، ابو جعفر محمد بن یعقوب (1406). اصول کافی، تهران: دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم.
گیدنز، آنتونی (1381). جامعه‌شناسی، ترجمه: منوچهر صبوری، تهران: نی، چاپ سوم.
مجلسی، محمد باقر (1403). بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، الطبعة الثالثة.
مطهری، مرتضی (1382). فقه و حقوق (مجموعه آثار)، قم: صدرا، چاپ اول.
معینیان، نرمینه (1391). «تحلیلی بر خشونت علیه زنان در خانواده با نگاهی به جامعه ترکیه»، در: زن و مطالعات خانواده، س5، ش17، ص131-146.
مهری، علی؛ مهری، یدالله (1396). خشونت خانگی مردان علیه زنان: علل و پیشگیری از آن بر اساس نتایج مطالعات، تهران: سخنوران، چاپ اول.
نادری، سمیه؛ نادری، سمیرا (1397). مطالعه تطبیقی خشونت جنسی علیه زنان: مروری بر قوانین، آثار روانی‌اجتماعی و شیوه‌های پیشگیری، تهران: مجد، چاپ اول.
نازپرور، بشیر (1381). «همسرآزاری»، در: پژوهش زنان، ش3، ص25-40.
نوری، یحیی (1343). حقوق زن در اسلام و جهان، بی‌جا: مؤسسه مطبوعاتی فراهانی.
نهاوندی، مریم (1386). «پژوهش کیفی در باب خشونت علیه زنان»، در: مجموعه مقالات همایش زن و پژوهش، تهران: دانشگاه تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات زنان.
ودود، آمنه (1395). قرآن و زن؛ بازخوانی متن مقدس از منظر یک زن، ترجمه: اعظم پویازاده و معصومه آگاهی، تهران: حکمت، چاپ سوم.
یزدخواستی، بهجت؛ شیری، حامد (1387). «ارزش‌های پدرسالاری و خشونت علیه زنان»، در: مطالعات زنان، س6، ش3، ص55-79.
Bicak, Vahit (2010). Suc muhakemesi Hukuku, seckin yayincilik, Istanbul.
Ilk karacan, Plnar (1996). Aile ici siddet ve cinsel teciz, Istanbul.
Krause, Kathleen H.; Gorden-Robert, R.; VanderEnd, K.; Yount, K. (2015). “Why Do Women Justify Violence against Wives More Often than Do Men in Vietnam?”, in: Journal Interpers Violence, 6: 3150-3173.
Swan, S. C.; Sullivan, T. P. (2009). “The Resource Utilozation of Women Whouse Violence Inintimate Relationship”, in: Journal of Interpersonal Violence, 24: 940-958.