مسئولیت مدنی در قبال موالید زیان‌دیده در دوران جنینی در نظام فقهی‌حقوقی ایران، فرانسه و آمریکا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار حقوق، دانشکده مدیریت، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران

2 استادیار گروه معارف، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران

چکیده

مطالبه جامع خسارات واردشده در دوران جنینی و تبعات زیانبار آن در طول زندگی فرد کمتر شناسایی و ارزیابی شده است. در خصوص مسئولیت‌های مدنی مربوط به خسارات بدن، اکثر مطالعات صورت‌گرفته درباره مسئولیت ناشی از مرگ و جراحت انسان پس از تولد بوده است تا مسئولیت ناشی از اصل تولد و خسارات دوره جنینی. شاید این پرسش مطرح شود که: مگر تولد، ضرر محسوب می‌شود تا به دنبال آن مسئولیت مدنی مطرح شود؟ به نظر می‌رسد هرچند تولد نعمت و موهبتی الاهی است، اما گاهی، ولو به‌ندرت، تولد مساوی با ضرر و زیان خواهد بود؛ مصادیقی که به دلیل اعمال تقصیر و افعال زیانبار در دوران جنینی، طفلی مصدوم، ناقص، مریض یا معلول به دنیا می‌آید و ممکن است تا آخر عمر متحمل خسارت شود. بررسی مقایسه‌ای نظام‌های حقوقی ایالات متحده، فرانسه، ایران و دیدگاه‌های فقهی با روش تحلیلی و هرمنوتیک مؤید وجود چنین مسئولیتی است. در این مقاله مبرهن می‌شود که جنین پس از ولوج روح دارای اهلیت تمتع است و خود طفل پس از رسیدن به کمال یا ولی قهری به نمایندگی از وی حق مطالبه جبران خسارات واردشده را خواهد داشت و قوانین فعلی نیاز به بازنگری دارد.
د.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Civil Liability for Children Who Are Harmed during the Fetal Period in the Legal System of Iran, France, and America

نویسندگان [English]

  • mahdi mollaei 1
  • naser antighechi 2
1 Assistant Professor, Department of Law, Faculty of Management, Shahrood University of Technology, Shahrood, Iran
2 Assistant Professor, Department of Education, Shahrood University of Technology, Shahrood, Iran
چکیده [English]

The comprehensive claim of damage caused during the fetal period and its harmful consequences throughout life is an issue that is less identified and evaluated. Regarding the civil responsibilities related to bodily damages, most of the studies conducted have been about the liability resulting from death and human injury after birth rather than the liability arising from birth itself and fetal injuries. The question may be raised as to whether the birth is considered a loss so that it is followed by civil liability. It seems that although birth is a divine blessing, sometimes, even if rarely, it is equal to harm, such as when a child is born injured, defective, sick, or disabled due to the fault and harmful actions during the fetal period and may suffer damage for the rest of his life. The existence of such a responsibility is confirmed by a comparative study of the legal systems of the United States, France, and Iran and jurisprudential views using analytical and hermeneutic methods. In this article, it is shown that the fetus has the capacity to acquire rights after blowing the soul, and the child after reaching perfection or his compulsory guardian will have the right to demand compensation for the damages, hence, the current laws need to be revised. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Civil Liability
  • Fetus
  • Children
  • Damage
  • Capacity to Acquire Rights
  1. احسانی مطلق، محمدرضا؛ مفتاح، احمدرضا (1394). «حق حیات در ادیان توحیدی»، در: الاهیات تطبیقی، ش14، ص125-138.

    احمدی، بابک (1389). ساختار و تأویل متن، تهران: مرکز نشر، چاپ دوازدهم.

    احمدی، فاطمه (1396). حقوق مدنی جنین، تهران: خرسندی.

    افشار، لیلا؛ محمودیان، فرزاد (1391). «شخصانیت و مسئله ولوج روح»، در: اخلاق پزشکی، ش21، ص8-98.‌

    امامی، مسعود (1386). «قصاص در سقط عمدی جنین»، در: مجله فقه، ش53، ص53-85.

    بادینی، حسن (1384). فلسفه مسئولیت مدنی، تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ اول.

    باریک‌لو، علی‌رضا (1387). اشخاص و حمایت‌های حقوقی آنان، تهران: مجد، چاپ دوم.

    تاج‌فر، فریده؛ آقایی بجستانی، مریم؛ روحانی مقدم، محمد (1399). «جستاری در مبانی ولوج روح از منظر شیخ مفید»، در: پژوهش‌های فقهی، دوره 16، ش1، ص150-167.

    حسینی‌نژاد، حسین‌قلی (1389). مسئولیت مدنی، تهران: مجد، چاپ اول.

    حلبی، علی‌اصغر (1369). دانش‌نامه عمومی، تهران: مؤسسه ترجمه و نشر.

    حلی، نجم‌الدین جعفر بن الحسن (1409). شرائع الاسلام، قم: بنیاد معارف اسلامی، ج4.

    خویی، سید ابوالقاسم (1368). اجود التقریرات، تهران: کتاب‌فروشی مصطفوی.

    دهخدا، علی‌اکبر (1377). لغت‌نامه دهخدا، تهران: روزنه.

    ژوردن، پاتریس (1386). تحلیل رویه قضایی در زمینه مسئولیت مدنی، ترجمه و تحقیق: مجید ادیب، تهران: میزان، چاپ اول.

    ساری‌خانی، عادل؛ محمدی، حسین؛ اسلامی‌نیا، قاسم (1399). «بررسی تطبیقی زمان ولوج روح در اسلام و سایر ادیان»، در: پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، ش7، ص119-140.

    سبزواری، سید عبدالاعلی (1413). مهذّب الاحکام، قم: السید عبد الاعلی السبزواری، ج29.

    سلار دیلمی، حمزة بن عبد العزیز (1404). المراسم فی الفقه الامامی، نجف: منشورات حرمین.

    سلطانی‌نژاد، هدایت‌الله (1380). مسئولیت مدنی خسارت معنوی، تهران: نورالثقلین.

    عاملی جبعی (شهید ثانی)، زین‌الدین علی بن احمد (1387). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (شرح لمعه)، قم: دار العلم، ج3.

    عمید، حسن (1375). فرهنگ عمید، تهران: امیرکبیر.

    فردیناند، اف. استون (1388). نهادهای اساسی حقوق ایالت متحده آمریکا، ترجمه: حسین صفایی، تهران: جنگل و جاودانه، چاپ اول.

    قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1378.

    قانون آیین دادرسی مدنی مصوب 1379.

    قانون حقوق بیماران و سیستم بهداشتی فرانسه.

    قانون سقط درمانی.

    قانون مجازات اسلامی مصوب 1370.

    قانون مدنی مصوب 1307.

    قانون مسئولیت مدنی مصوب 1339.

    کاشانی، رضا مدنی (1408). کتاب الدیات، قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامی.

    لورراسا، میشل (1375). مسئولیت مدنی، ترجمه: محمد اشتری، تهران: حقوق‌دان.

    محمودپناهی، محمدرضا (1394). «بررسی روش هرمنوتیک عمدی اسکینر»، در: سیاست­پژوهی، دوره 2، ش3، ص145-178.

    مصطفوی، سید مصطفی (1389). مسئولیت مدنی، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).

    معین، محمد (1386). فرهنگ معین، تهران: زرین.

    ملایی، مهدی؛ قاسمی، مجتبی (1399). مسئولیت مدنی، تهران: سارات.

    موسوی خمینی، سید روح‌الله (1366). تحریر الوسیلة، ترجمه: سید محمدباقر موسوی همدانی، قم: دارالعلم، ج4.

    موسوی خمینی، سید روح‌الله (1369). کتاب استفتائات، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج10.

    نصیری، محمد (1392). حقوق بین‌الملل خصوصی، تهران: آگاه.

    وحید خراسانی، حسین (1410). منهاج الصالحین، قم: مدرسة الامام باقر العلوم (ع)، ج3.

    Baby X, 97 Mich. App. 111, 293 N.W.2d 736 (1980).

    Copelon, R.; Zampas, C.; Brusie, E.; Devore, J. (2005). "Human Rights Begin at Birth: International Law and the Claim of Fetal Rights", in: Reproductive Health Matters, 13 (26), pp. 120-129.

    Curlender v. Bio-Science Laboratories, 106 Cal. App. 3d 811, 829, 165 Cal. Rptr. 477, 488 (1980).

    Epstein, J. (1995). “The Pregnant Imagination, Fetal Rights, and Women's Bodies: A Historical Inquiry”, in: Yale J L & Human., vol 7, No. 1, pp. 139-158.

    Grodin v. Grodin, 102 Mich. App. 396, 301 N.W.2d 869 (1980).

    Johnsen, D. E. (1985). “Creation of Fetal Rights: Conflicts with Women's Constitutional Rights to Liberty, Privacy, and Equal Protection”, in: Yale J L, 95 (3), pp. 599-625.

    1. J. STAT. ANN. § 30: 4C-11 (West 1981).

    Potter, E. L. (1952). Pathology of the Fetus and the Newborn, The Year Book Publishers.

    Roe v. Wade 410 U.S. 113 (1973).

    Schroedel, J. R.; Fiber, P.; Snyder, B. D. (2000). “Women's Rights and Fetal Personhood in Criminal Law”, in: Duke Journal of Gender Law & Policy, 7, pp. 89-120.

    Ziegler, E. E.; O'donnell, A. M.; Nelson, S. E.; Fomon, S. J. (1976). “Body Composition of the Reference Fetus”, Growth, 40 (4), pp. 329-341.