عدم جریان حق حبس در ازدواج

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه امام صادق، تهران، ایران

2 کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشگاه امام صادق، تهران، ایران

چکیده

یکی از موضوعات بحث‌برانگیز حقوقی در روابط بین زوجین، اِعمال حق حبس از جانب زوجه است که امروزه دعاوی متعددی با محوریت آن در دادگاه‌ها مطرح می‌شود. بنا به نظر مشهور فقها، زوجه چنانچه مهرش حال باشد، می‌تواند تا زمانی که آن را قبض نکرده است، از تمکین امتناع کند. امتناع زوجه از تمکین با مجوز شرعی صورت می‌گیرد و به همین دلیل حق او بر دریافت نفقه را از بین نمی‌برد. مُجری‌بودن حق حبس در نکاح، مستند به چندین دلیل است که روایات، اجماع فقها و معاوضی‌دانستن عقد نکاح، از مهم‌ترین آنها است. در پژوهش پیشِ رو با روش توصیفی‌تحلیلی و گردآوری داده‌ها از طریق روش کتاب‌خانه‌ای، این ادله را بررسی و نقد کرده و به این نتیجه رسیده‌ایم که ادله مطرح‌شده برای اثبات مُجری‌بودن حق حبس در نکاح کافی نیست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

No Right to Lien in Marriage

نویسندگان [English]

  • .Ahmadali .Ghane 1
  • Ahmadreza Mousavi 2
1 Associate Professor, Department of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Imam Sadiq University, Tehran, Iran
2 Master's Holder in Private Law, Imam Sadiq University, Tehran, Iran
چکیده [English]

One of the most controversial legal issues in the relationship between spouses is the exercising of the right of lien by the wife which is the subject of many lawsuits in the courts today. According to the opinion of most jurists, if the wife's dower is non-timed, she can refuse sexual obedience until the dower is received. The wife's refusal to submit sexually is done with Sharia permission, and for this reason, it does not destroy her right to receive alimony. The right of lien in marriage is proven by several reasons, the most important of which are traditions, the consensus of jurists, and considering marriage as an exchange contract. In the present research, we reviewed and criticized these reasons with a descriptive-analytical method based on library sources, and come to the conclusion that the proofs presented are not enough to establish the right of lien in marriage.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Dower
  • Right of Lien
  • Sexual Obedience
  • Marriage
  • Exchange Contracts
  • Consensus
قرآن کریم.
آهنگران، محمدرسول (1382). «جبر ضعف روایات به شهرت»، در: پژوهش دینی، ش6، ص38-63.
ابن ادریس، محمد بن احمد (1410). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
ابن براج طرابلسی، عبد العزیز (1406). المهذب، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
ابن براج طرابلسی، عبد العزیز (1411). جواهر الفقه، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
ابن حمزة طوسی، محمد بن علی (1408). الوسیلة، قم: منشورات مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی.
ابن زهره حلبی، حمزة بن علی (بی‌تا). غنیة النزوع الی علمی الاصول والفروع، قم: مؤسسة الامام الصادق (ع)، اعتماد.
ابن منظور، جمال الدین محمد بن مکرم (1405). لسان العرب، بیروت: نشر أدب الحوزة.
اراکی، محمدعلی (1419). کتاب النکاح، قم: نورنگار.
امامی، سید حسن (1340). حقوق مدنی، تهران: اسلامیه.
انصاری، مرتضی (1415). کتاب النکاح، قم: باقری.
ایروانی، باقر (بی‌تا). الحلقة الثالثة فی أسلوبها الثانی، قم: المحبین للطباعة والنشر.
باقری، احمد؛ طباطبایی، سید محمدصادق (1384). «حق حبس»، در: مطالعات اسلامی، ش67، ص81-114.
بحرانی آل عصفور، یوسف (1359). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، بی‌جا: بی‌نا.
الجبعی العاملی (شهید ثانی)، زین الدین بن علی (1410). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، قم: داوری.
الجبعی العاملی (شهید ثانی)، زین الدین بن علی (1423). مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1376). دانش‌نامه حقوقی، تهران: امیرکبیر.
حر عاملی، محمد بن حسن (1412). وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، قم: مؤسسة آل البیت لإحیاء التراث.
حسینی شیرازی، سید محمد (1409). الفقه، بیروت: دار العلوم.
حلبی، ابو الصلاح (1403). الکافی فی الفقه، اصفهان: مکتبة الإمام أمیر المؤمنین (ع).
حلی، جمال الدین احمد بن محمد (1407). المهذب البارع فی شرح مختصر المختصر النافع، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
حلی، محمد بن حسن (1387). ایضاح الفوائد فی شرح إشکالات القواعد، قم: اسماعیلیان.
خراسانی، محمدکاظم (بی‌تا). کفایة الاصول، تهران: مصطفوی.
خوانساری، سید احمد (1355). جامع المدارک فی شرح المختصر النافع، تهران: مکتبة الصدوق.
روشن، محمد (1393). حقوق خانواده، تهران: جنگل و جاودانه.
زروندی رحمانی، محمد (1396). «قاعده انجبار ضعف سند با عمل مشهور»، در: جستارهای فقهی و اصولی، س3، ش6، ص9-28.
سبحانی، جعفر (1416). نظام النکاح فی الشریعة الإسلامیة الغراء، قم: مؤسسة الإمام الصادق (ع).
سبحانی، جعفر (1429). الموجز فی أصول الفقه، قم: مؤسسة الإمام الصادق (ع).
شبیری زنجانی، سید موسی (1383). کتاب نکاح، قم: مؤسسه پژوهشی رای‌پرداز.
صفایی، حسین؛ امامی، اسدالله (1398). مختصر حقوق خانواده، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
طریحی، فخر الدین بن محمد (1375). مجمع البحرین و مطلع النیرین، تهران: مرتضوی.
طوسی، محمد بن حسن (1363). المبسوط فی فقه الإمامیة، بی‌جا: المکتبة المرتضویة.
طوسی، محمد بن حسن (1364). تهذیب الأحکام فی شرح المقنعة، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
طوسی، محمد بن حسن (1407). الخلاف، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
طوسی، محمد بن حسن (1417). النهایة فی مجرد الفقه والفتاوی، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
عمید، حسن (1359). فرهنگ فارسی عمید، تهران: امیرکبیر.
فاضل موحدی لنکرانی، محمد (1421). تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة؛ النکاح، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار (ع).
فاضل هندی، محمد بن حسن (1420). کشف اللثام عن قواعد الأحکام، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
فراهیدی، عبد الرحمن خلیل بن احمد (1409). کتاب العین، قم: مؤسسة دار الهجرة.
فیض کاشانی، محسن (1401). مفاتیح الشرائع، قم: کتاب‌خانه عمومی آیت‌الله مرعشی نجفی.
کاتوزیان، ناصر (1388). دوره حقوق مدنی خانواده، تهران: شرکت سهامی انتشار.
کرکی، نور الدین علی بن حسین (1414). جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم: مؤسسة آل البیت (ع).
کلینی، محمد بن یعقوب (1411). أصول الکافی، بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
معین، محمد (1386). فرهنگ فارسی، تهران: بهزاد.
مفید، محمد بن محمد بن النعمان (1410). المقنعة، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
مقری الفیومی، احمد بن محمد (1414). مصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر الرافعی، قم: دار الهجرة.
مکارم شیرازی، ناصر (1424). کتاب النکاح، قم: مدرسة الإمام علی بن أبی طالب (ع).
مکارم شیرازی، ناصر (1428). أنوار الأصول، قم: مدرسة الإمام علی بن أبی طالب (ع).
مهاجری، مریم؛ موسوی، احمدرضا (1399). «بررسی فقهی نهاد حقوقی نحله در نظام حقوقی ایران»، در: مطالعات فقهی‌حقوقی زن و خانواده، دوره سوم، ش5، ص99-118.
موسوی خوئی، سید ابوالقاسم (بی‌تا). معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، بی‌جا: مؤسسة الخوئی الإسلامی.
موسوی عاملی، سید محمد (1420). نهایة المرام فی شرح مختصر شرائع الإسلام، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
نجفی، محمدحسن (1374). جواهر الکلام، قم: المکتبة الإسلامیة.
هدایت‌نیا، فرج‌الله (1386). «حق حبس زوجه برای استیفای مهر»، در: حقوق اسلامی، س4، ش14، ص37-64.
یوسفی (فاضل آبی)، زین الدین أبو على حسن بن أبی طالب (بی‌تا). کشف الرموز فی شرح المختصر النافع، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.