بررسی مبانی فقهی‌حقوقی لزوم حمایت کیفری از حق تحصیل کودکان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه الاهیات، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد فقه و حقوق جزا، دانشگاه شهید مطهری، مشهد، ایران

3 مربی گروه معارف و تربیت اسلامی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

4 استادیار گروه الاهیات، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

چکیده

آموزش کودکان در هر اوضاع و احوالی حیاتی و مهم است. کودکان از همان دوران کودکی در معرض طیف وسیعی از محیط‌های یادگیری قرار می‌گیرند. این محیط‌های یادگیری در آینده به کودکان کمک می‌کنند تا به افراد مستقل تبدیل شوند. بنابراین، آموزش کودکان در هر جامعه‌ای اهمیت بسیار دارد. تبعاتی که تحصیل‌نکردن کودکان برای خودشان و جامعه به دنبال دارد به حدی است که بررسی مبانی حمایت از این حق را ضروری می‌کند. بدین‌سان برای آنکه حمایت کاملی از حق تحصیل صورت پذیرد لازم است مبانی فقهی و قانونی‌اش به‌روشنی بررسی شود. بدین‌منظور هرچند قانون حمایت از کودکان و نوجوانان مصوب 1381 در ماده 4 خود به این موضوع پرداخته، اما در عمل اشکالاتی داشته که نمی‌توانسته است به‌خوبی وظیفه خود را ایفا کند. با این حال، قانون جدیدی با عنوان «قانون حمایت از اطفال و نوجوانان مصوب ۲۳/۲/۱۳۹۹» تدوین شد که تا حدود بسیار انتظارات را برآورده کرده و البته برای حداکثر کارایی‌اش باید به‌درستی نیز اجرا شود. این پژوهش با رویکرد فقهی‌حقوقی و با روش توصیفی‌تحلیلی منابع فقهی و حقوقی قانون موجود را بررسی، و مداخله کیفری قانون‌گذار در ممانعت از تحصیل را توجیه کرده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the Jurisprudential and Legal Foundations of the Necessity of Criminal Protection of Children's Right to Education

نویسندگان [English]

  • abolfazl alishahi 1
  • Mahdiyeh Maali 2
  • Behnam Abbasi Awwal 3
  • Abdollah Bahmanpuri 4
1 Associate Professor of Theology Department, Farhangian University, Tehran, Iran
2 Master's Student in Jurisprudence and Criminal Law, Shahid Motahari University, Mashhad, Iran
3 Instructor, Department of Islamic Education and Training, Farhangian University, Tehran, Iran
4 Assistant Professor, Department of Theology, Yasouj University, Yasouj, Iran
چکیده [English]

The education of children is vital and important in any situation. From childhood, children are exposed to a wide range of learning environments that help them become independent individuals in the future. Therefore, the education of children is very important in any society. The consequences of not educating children are so great for themselves and society that it is necessary to examine the basics of protecting this right. Thus, in order to fully protect the right to education, it is needed to clearly examine its jurisprudential and legal foundations. For this purpose, although the Law on the Protection of Children and Adolescents approved in 1381 addressed this issue in Article 4, it had problems in practice that could not fulfill its duty well. However, a new law entitled "Children and Adolescents Protection Law approved on 2020/12/05" was prepared, which met the expectations to a great extent, and of course, for its maximum efficiency, it must be implemented properly. This research has investigated the jurisprudential and legal sources of the current law with a jurisprudential approach and a descriptive-analytical method and has justified the criminal intervention of the legislator in preventing education.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Right to Education
  • Children's Rights
  • Preventing Education
  • Literacy
قرآن کریم (1373). ترجمه: ناصر مکارم شیرازی، قم: دار القرآن الکریم.
آقابابایی، حسین (1384). «اندیشه: گفتمان فقهی و جرم‌انگاری در حوزه جرائم علیه امنیت ملت و دولت»، در: فقه و حقوق، س2، ش5، ص9-42.
ابراهیم‌زاده، عبدالله (۱۳۸۷). دین‌پژوهی، تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
ابن اثیر، مبارک بن محمد (۱۳۶۷). النهایة فی غریب الحدیث والأثر، تحقیق: طاهر احمد زاوی و محمود محمد طناحی، قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
ابن بابویه، محمد بن علی (۱۴۰۵). من لایحضره الفقیه، بیروت: دار الاضواء.
ابن ماجه قزوینی، محمد بن یزید (۱۴۱۸). سنن، تحقیق: محمد فؤاد عبد الباقی، بیروت: دار الجیل، ج1.
ابی‌ یعلی الموصلی، احمد بن علی (۱۴۱۰). المسند، تحقیق: حسین سلیم اسد، بی‌جا: دار المأمون للتراث، ج7.
اردبیلی، محمدعلی (1386). حقوق جزای عمومی، تهران: میزان.
الهامی‌نیا، علی‌اصغر (۱۳۷۶). تعلیم و تربیت در اسلام، تحقیق: محمدمهدی محمدی، قم: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
انصاری، قدرت‌‌الله (۱۳۹۲). احکام و حقوق کودک در اسلام، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار (ع).
برادری، خسرو (۱۳۸۸). «حقوق کودک در اسناد بین‌المللی: چگونگی اجرای حقوق کودکان فلسطینی در سرزمین‌های اشغالی»، در: کانون وکلا، ش۲۰۶، ص۱۲۱-۱۶۰.
بهجت، محمدتقی (۱۳۸۶). استفتائات، قم: دفتر آیت‌الله محمدتقی بهجت.
تمیمی آمدی، عبد الواحد بن محمد (۱۴۱۰). غرر الحکم و درر الکلم، تحقیق: سید مهدی رجائی، قم: دار الکتب الاسلامی.
تمیمی مغربی، نعمان بن محمد (۱۳۸۳). دعائم الاسلام، قم: مؤسسه آل البیت (ع).
جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۴). حق و تکلیف در اسلام، قم: اسراء، چاپ اول.
جوهری، اسماعیل بن حماد (۱۴۰۴). الصحاح، بیروت: دار العلم للملایین.
حائری اصفهانی، محمد حسین (۱۴۰۴). الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة، قم: دار احیاء العلوم الاسلامیة.
حر عاملی، محمد بن حسن (۱۳۷۲). وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، تهران: اسلامیه.
حسن پور، ابوالقاسم (۱۳۸۳). «پژوهشی در حدیث طلب العلم»، در: الاهیات و حقوق، ش۱۱، ص۱۷۱-۱۹۶.
حلی، جعفر بن حسن (1408). شرائع الاسلام فی مسائل الحلال والحرام، قم: اسماعیلیان.
خراسانی، محمد کاظم (۱۴۰۹). کفایة الاصول، قم: مؤسسه آل البیت (ع).
دهقان، حمید (1376). تأثیر زمان و مکان بر قوانین جزایی اسلام، قم: مؤسسه انتشارات مدین.
سبحانی تبریزی، جعفر (۱۳۸۷). الموجز فی اصول الفقه، قم: مؤسسه امام صادق (ع)، چاپ چهاردهم.
سلیمانی، حسین (1381). «جرائم در حقوق کیفری یهود»، در: هفت آسمان، س4، ش16، ص141-176.
شعیری، محمد بن محمد (بی‌تا). جامع الأخبار، نجف: المطبعة الحیدریة.
طباطبایی، سید محمدحسین (۱۳۷۸). ترجمه تفسیر المیزان، ترجمه: سید محمدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی، ج14.
طبرانی، سلیمان بن احمد (۱۴۰۵). المعجم الصغیر، لبنان: المکتب الاسلامی، دار عمار، ج۱.
طوسی، محمد بن حسن (۱۴۱۴). الامالی، قم: دار الثقافة.
عاملی، حسن (۱۳۷۴). معالم الاصول، به کوشش: علی محمدی، قم: بی‌نا.
عبده، محمد (بی‌تا). شرح نهج البلاغة، بیروت: دار المعرفة.
عسکری، ابوهلال (۱۴۱۲). معجم الفروق اللغویة، قم: جامعه مدرسین.
فاضل لنکرانی، محمد جواد (۱۴۲۹). موسوعة احکام الاطفال و ادلّتها، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار (ع).
فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی (۱۳۸۳). الشافی فی العقائد والأخلاق والأحکام، تحقیق: مهدی انصاری قمی، تهران: لوح محفوظ.
فیض، علی‌رضا (1370). مقارنه و تطبیق در حقوق جزای عمومی اسلام، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
کلینی، محمد بن یعقوب (۱۳۸۷). الکافی، تحقیق: محمدحسین درایتی، قم: دارالحدیث.
کورانی عاملی، علی (بی‌تا). تدوین القرآن، قم: دار القرآن الکریم، چاپ اول.
کی‌نیا، مهدی (1382). مبانی جرم‌شناسی، تهران: دانشگاه تهران.
گلدوزیان، ایرج (1396). محشای قانون مجازات اسلامی، تهران: مجمع علمی و فرهنگی مجد.
مجلسی، محمد باقر (بی‌تا). بحار الأنوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
محقق داماد، سید مصطفی (1383). قواعد فقه جزایی، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
محمدی ری‌شهری، محمد (۱۴۳۲). العلم والحکمة فی الکتاب والسنة، قم: دار الحدیث.
مطهری، مرتضی (۱۳۹۰). ده گفتار، قم: صدرا.
مظفر، محمدرضا (۱۳۷۰). اصول الفقه، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
مفید، محمد بن نعمان (۱۳۶۴). الامالی، مشهد: آستان قدس رضوی.
 
مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۹۷). استفتائات جدید، به کوشش: ابوالقاسم علیان‌نژادی، قم: مدرسة الامام علی بن ابی طالب (ع).
موسوی خامنه‌ای، سید علی (۱۳۹۹). اجوبة الاستفتائات، تهران: انقلاب اسلامی.
موسوی خمینی، روح‌الله (۱۳۶۸). صحیفه نور، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
موسوی خمینی، روح‌الله (1392). استفتائات، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
موسوی گلپایگانی، سید محمدرضا (بی‌تا). تقریرات حدود و تعزیرات، بی‌جا: بی‌نا.
نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین؛ هاشم‌بیگی، حمید (1377). دانش‌نامه جرم‌شناسی، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
نجفی، محمد حسن (بی‌تا). جواهر الکلام فی مسائل الحلال والحرام، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
هاشمی شاهرودی، سید محمود (۱۴۱۷). بحوث فی علم الاصول، قم: دائرةالمعارف فقه اسلامی.