بررسی فقهی حقوقی تأثیر جنسیت در حکم به مجازات‌ قتل در زنای به عنف

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مطالعات زنان، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

2 دانشیار گروه فقه و حقوق قضایی، جامعة المصطفی العالمیة، قم، ایران

3 استادیار گروه مظالعات زن و خانواده، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

چکیده

آنچه در مجازات جرائم اعم از حدی و غیر حدی تحقق پیدا می‌کند ناظر به جنسیت نیست و جنس جرم بدون لحاظ جنسیت مجرم قابلیت طرح دارد لکن پس از تأمل در متون فقهی و حقوق موضوعه ایران در مجازات حدی قتل تفاوت‌هایی جنسیتی در میزان مجازات ونیز نحوه اعمال آن به چشم می‌خورد که محل تأمل و تحلیل این نوشتار است. از منظر فقه و حقوق، قاعده کلی بر این پایه استوار است که جنسیت زنان تأثیری در ادله اثبات و مسئولیت کیفری آنان نداشته و ذاتاً سبب تخفیف یا تشدید این نوع مسئولیت در باب قانون‌گذاری و مجازات نمی‌شود بنابراین زنان همانند مردان در مجازات کیفری یکسان می‌باشند؛ اما در موضوع مجازات و کیفرهایی از قبیل قتل، جنسیت می‌تواند تأثیر گذار باشد. قانون‌گذار با در نظر گرفتن جنسیت زن و یا مرد در جرم مشخص و یا مشترک میزان و کمیت مجازات را در زمان تصویب، تعیین کرده که نسبت به جنسی شدیدتر و بیشتر نسبت به دیگری خفیف‌تر و کمتر باشد. در این نوشتار تأثیر جنسیت زنان در مجازات قتل مورد بررسی قرارگرفته و به تفکیک به موارد تخفیف و تفاوت مقررات و مجازات مردان و زنان پرداخته‌شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Legal jurisprudential study of the effect of women's gender in the punishment of murder in rape

نویسندگان [English]

  • javad khosravi 1
  • javad habibitabar 2
  • Azam Khoshsurat Mowaffagh 3
1 PhD Student in Women's Studies, University of Religions and Denominations, Qom, Iran
2 Associate Professor, Department of Jurisprudence and Judicial Law, Al-Mustafa International University, Qom, Iran
3 Assistant Professor, Department of Women and Family Studies, University of Religions and Denominations, Qom, Iran
چکیده [English]

What is realized in the punishment of crimes, both partial and partial, does not refer to gender and the sex of the crime can be proposed regardless of the sex of the offender, but after considering the jurisprudential texts and Iranian law on partial punishment for murder, there are gender differences in the amount of punishment. It is obvious that this article is a place of reflection and analysis. From the point of view of jurisprudence and law, the general rule is based on the reduce or intensify this type of responsibility in legislation and punishment, so women are the same as men But in the case of punishments and punishments such as murder, gender can be effective.The legislature, taking into account the gender of a woman or a man in a specific or common crime, has determined the amount and quantity of punishment at the time of enactment, which is more severe and less severe for one sex and less for another. In this article, the effect of women's gender in the punishment of murder has been studied and the cases of mitigation and the difference between the rules and punishments of men and women have been discussed separately.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Gender
  • limits
  • jurisprudence
  • subject law
  • murder
قرآن کریم.
آزمایش، علی (1384). مجموعه مقالات زن و حقوق کیفری، تهران: سلسبیل، چاپ اول.
ابن منظور، محمد بن مکرم (1414). لسان العرب، تحقیق و تصحیح: احمد فارس صاحب الجوائب، بیروت: دار احیاء التراث العربی، الطبعة الثالثة.
امامی، سیّد حسن (1384). حقوق مدنی، تهران: اسلامیة، چاپ پنجم.
جبعی عاملی (شهید ثانی)، زین الدین بن علی (1413). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
جعفری لنگرودی، محمّدجعفر (1380). ترمینولوژی حقوق، تهران: گنج دانش، چاپ یازدهم.
حرّ عاملی، محمد بن حسن (1414). تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، قم: مؤسسة آل البیت (ع)، الطبعة الثانیة.
حلبی، ابوالصلاح (1403). الکافی فی الفقه، اصفهان: کتاب‌خانه عمومی امام امیرالمؤمنین (ع)، چاپ اول.
حلّی، جعفر بن حسن (1408). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال والحرام، قم: مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم.
حلی، جعفر بن حسن (1418). المختصر النافع فی فقه الامامیة، قم: مؤسسة المطبوعات الدینیة، الطبعة السادسة.
خوانساری، سید احمد (1405). جامع المدارک فی شرح المختصر النافع، قم: مؤسسه اسماعیلیان، الطبعة الثانیة.
خوش‌صورت موفق، اعظم؛ خان‌ کاظمی، محمد (1397). «جنسیت و مجازات در فقه و حقوق ایران»، در: مطالعات فقهی‌حقوقی زن و خانواده، ش1، ص79-96.
راغب اصفهانی، حسین بن محمّد (1412). مفردات الفاظ قرآن، لبنان- سوریه: دار العلم.
سید مرتضی (علم الهدی)، علی بن حسین (1415). الانتصار فی انفرادات الامامیة، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
طریحی، فخر الدین بن محمد (1375). مجمع البحرین، تهران: مرتضوی.
طوسی، محمد بن حسن (1407). تهذیب الأحکام، تهران: دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم.
عاملی (شهید اول)، محمد بن مکی (1414). غایة المراد فی شرح نکت الإرشاد، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
عاملی (شهید اول)، محمد بن مکی (1425). اللمعة الدمشقیة، قم: صادقی.
کلینی، محمد بن یعقوب (1407). الکافی، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، تهران: دار الکتب الإسلامیه، چاپ چهارم.
گنجینه استفتائات قضایی (نرم‌افزار) (بی‌تا). قم: مرکز تحقیقات فقهی‌حقوقی.
محقق داماد، سید مصطفی (1425). قواعد فقه، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
مکارم شیرازی، ناصر (1418). أنوار الفقاهة: کتاب الحدود والتعزیرات، قم: مدرسه امام علی ابن ابی‌طالب.
موسوی خمینی، سید روح‌الله (1413). المکاسب المحرّمة، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول.
موسوی خمینی، سیّد روح‌الله (1423). تحریر الوسیلة، ترجمه: علی اسلامی، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، چاپ بیست‌ویکم.
موسوی خویی، سید ابوالقاسم (1410). مبانی تکملة المنهاج، بی‌جا: مدینة العلم، چاپ بیست‌وهشتم.
میرمحمد صادقی، حسین (1376). جرایم علیه اموال و مالکیت، تهران: میزان، چاپ دوم.
نجفی، محمدحسن (بی‌تا). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، الطبعة السابعة.
یزدیان جعفری، جعفر (1388). «نقش جنسیت در مجازات مجرم»، در: مطالعات راهبردی زنان، ش45، ص79-114.