واکاوی فقهی و حقوقی معیار ثیبوبت در زنان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد سطح عالی حوزه و دانش‌آموخته سطح چهار حوزه علمیه، قم، ایران.

چکیده

در ملاک ثیبه‌بودن بانوان، و اینکه اصولاً «ثیبه» به چه زنانی اطلاق می‌شود و «باکره» به کدام دسته از دختران گفته می‌شود، محل اختلاف است. از آنجا که این دو اصطلاح در مقابل هم معنا می‌شوند بسیاری از علما در کتب فقهی و حقوقی فقط میزان باکرگی را تبیین کرده‌اند، که بالطبع معنای «ثیبوبت» نیز روشن می‌شود. بی‌شک تعیین این ملاک، در نحوه انتخاب همسر و مقدار اختیار هر یک از زوجین و میزان مهریه زن و در سلامت افراد، زندگی مشترک و بالتبع جامعه تأثیر بسیار دارد. در کتب حقوقی که به این مفهوم متعرض شده‌اند ازدواج به همراه ازاله بکارت نشانه ثیبوبت بیان شده و از فحوای کلام فقها و اشارات متشتت ایشان در ابواب مختلف، چهار نظریه در این موضوع ثبت شده است. قبول هر یک از این آرا در تطبیق بر مصادیق بحث‌برانگیز بکارت، آثار و احکام متفاوتی به همراه خواهد داشت. چه اینکه برای معنای «ثیبوبت» در سایر ابواب فقهی غیر باب ولایت أب و جد، و معنای «ثیبوبت» در باب ولایت أب و جد به عنوان وصفی که با بودنش، اذن ولی در ازدواج ساقط می‌شود، نمی‌توان قدر جامعی پیدا کرد و ناگزیریم قائل به تفصیل در مفهوم فقهی «ثیبوبت» شویم؛ بدین صورت که ازاله بکارت به سبب دخول در باب ولایت ابوین سبب ثیبوبت است و ازاله بکارت در دیگر ابواب فقهی ملاک ثیبوبت است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Jurisprudential and Legal Study of the Criterion of Thaybubah in Women

نویسنده [English]

  • Morteza Khalili
Professor in Higher Level Seminary and Level 4 Graduate in the Seminary, Qom, Iran,
چکیده [English]

There are differences of opinion as to the criterion of thayyebah (a widow or a divorcee), and basically, as to the women who are referred to as thayyebah and the group of girls who are called bakerah (virgin). Since these two terms are used opposite each other, many scholars in jurisprudential and legal books have explained only the criterion of bakerah, which consequently clarifies the meaning of thayyebah. Undoubtedly, this criterion has a great impact on how to choose a spouse, on the scope of spouses' authority, the amount of the wife's dower, the health of individuals, marital life, and society. In the law books that have dealt with this concept, marriage along with the removal of virginity has been mentioned as a sign of thaybubah, and the words of the jurists and their various references in different chapters imply four theories in this regard. Accepting each of these opinions in applying them to the controversial examples of virginity will have different effects and rulings. However, for the meaning of thaybubah as a characteristic that, with its existence, the guardian's permission is revoked in marriage, one cannot find any common ground between the chapter on the guardianship of father and grandfather and other jurisprudential chapters. Hence, we have to admit that the jurisprudential concept of thaybubah has different meanings; in the chapter on the guardianship of the fathers, the removal of virginity due to sexual intercourse causes thaybubah, and in other jurisprudential chapters, the removal of virginity is the criterion of thaybubah.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Thaybubah
  • Bakerah
  • Sexual Intercourse
  • Marriage
  • Removal of Virginity
  • Maiden
ابن ادریس حلّی، محمد بن منصور (1429). أجوبة مسائل و رسائل فی مختلف فنون المعرفة، قم: دلیل ما، چاپ اول.
ابن براج طرابلسی، عبد العزیز؛ طوسی، محمد بن حسن؛ سید مرتضی (1411). جواهر الفقه و تلیه رسالتان لسید المرتضی و الشیخ الطوسی، گردآورنده: ابراهیم بهادری، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول.
ابن منظور، محمد بن مکرم (1414). لسان العرب، بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع، دار صادر.
امامی، سید حسن (1391). حقوق مدنی، تهران: اسلامیه.
بیات، فرهاد؛ بیات، شیرین (1399). شرح جامع قانون مدنی، تهران: ارشد.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1391). مبسوط در ترمینولوژی حقوق، تهران: گنج دانش.
جوهری، اسماعیل بن حماد (1410). الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة، بیروت: دار العلم للملایین، الطبعة الاولی.
حرّ عاملی، محمد بن حسن (1409). وسائل الشیعة، قم: مؤسسة آل البیت (ع)، چاپ اول.
حسینی واسطی زبیدی، سید محمد مرتضی (1414). تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع، الطبعة الاولی.
حلّی، حسن بن یوسف (1388). تذکرة الفقهاء، قم: مؤسسة آل البیت (ع)، چاپ اول.
حمیری، نشوان بن سعید (1420). شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم، بیروت: دار الفکر المعاصر، الطبعة الاولی.
دیانی، عبدالرسول (1378). حقوق خانواده: ازدواج و انحلال آن، تهران: میزان.
سبزواری، محمد باقر بن محمد مؤمن (1423). کفایة الأحکام، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول.
سعدی، ابو جیب (1408). القاموس الفقهی: لغة و اصطلاحاً، دمشق: دار الفکر، الطبعة الثانیة.
شبیری زنجانی، سید موسی (1419). کتاب نکاح (زنجانی)، قم: مؤسسه پژوهشی رأی‌پرداز، چاپ اول.
شریف مرتضی، علی بن حسین (1415). الانتصار فی انفرادات الامامیة، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول.
شمس، عبدالله (1396). قانون مدنی و مسئولیت مدنی، تهران: دراک.
صدر، سید محمد (1420). ما وراء الفقه، بیروت: دار الأضواء للطباعة والنشر والتوزیع، الطبعة الاولی.
صفایی، حسین (1378). حقوق خانواده، تهران: دانشگاه تهران.
طباطبایی حائری، سید علی بن محمد (1418). ریاض المسائل، قم: مؤسسة آل البیت (ع)، الطبعة الاولی.
طباطبایی حکیم، سید محسن (1416). مستمسک العروة الوثقی، قم: مؤسسة دار التفسیر.
طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم (1419). العروة الوثقی فیما تعم به البلوی (المحشّی)، گردآورنده: احمد محسنی سبزواری، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول.
طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم (1428). العروة الوثقی مع التعلیقات، قم: انتشارات مدرسه امام علی بن ابی طالب (ع)، چاپ اول.
طریحی، فخرالدین (1416). مجمع البحرین، تهران: کتاب‌فروشی مرتضوی، چاپ سوم.
طوسی، محمد بن حسن (1387). المبسوط فی فقه الامامیة، تهران: المکتبة المرتضویة لاحیاء الآثار الجعفریة، چاپ سوم.
طوسی، محمد بن حسن (1407). الخلاف، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول.
عاملی جبعی (شهید ثانی)، زین الدین بن علی (1413). مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الاسلام، قم: مؤسسة المعارف الاسلامیة، الطبعة الاولی.
عاملی نبطی (شهید اول)، محمد بن مکی (1400). القواعد والفوائد، قم: کتاب‌فروشی مفید، چاپ اول.
عاملی، محمد بن حسین؛ ساوجی، نظام بن حسین (1429). جامع عباسی و تکمیل آن، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول.
فراهیدی، خلیل بن احمد (1410). کتاب العین، قم: نشر هجرت، چاپ دوم.
قزوینی، ابراهیم (1390). بررسی فقهی و حقوقی خانواده، تهران: راه نوین، چاپ اول.
کاتوزیان، ناصر (1394). دورهٔ حقوق مدنی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
گرجی، ابوالقاسم (1378). بررسی تطبیقی حقوق خانواده، تهران: دانشگاه تهران.
موسوی خویی، سید ابو القاسم (1410). معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرجال، قم: دفتر آیت‌الله العظمی الخوئی.
موسوی خویی، سید ابو القاسم (1409). مبانی العروة الوثقی، قم: منشورات مدرسة دار العلم - لطفی، الطبعة الاولی.
نجفی، محمد حسن (1404). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، الطبعة السابعة.
نراقی، احمد بن محمد مهدی (1415). مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، قم: مؤسسة آل البیت (ع)، الطبعة الاولی.
نوری، میرزا حسین (1408). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، بیروت: مؤسسة آل البیت (ع)، الطبعة الاولی.