بررسی فقهی و حقوقی نقش کراهت در طلاق خلع

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران,

2 کارشناس ارشد حقوق خصوصی، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران,

چکیده

قانون مدنی، به ‌تبعیت از فقه امامیه چند نوع طلاق را به رسمیت شناخته است که یکی از آنها طلاق خلع است. این طلاق، قواعد ویژه‌ای دارد، از جمله اینکه مطابق ماده 1146 قانون مدنی، طلاق خلع مختص زمانی است که زوجه از زوج کراهت داشته باشد و حاضر باشد در قبال طلاق، مالی را به زوج بذل کند. نگارندگان در پژوهش پیش رو، با روشی توصیفی‌تحلیلی و جمع‌آوری داده‌ها از طریق شیوه کتاب‌خانه‌ای در صدد تبیین نقش و آثار «کراهت» در طلاق خلع هستند. نتایج حاصل از پژوهش، حاکی از آن است که اگر زوجه از زوج کراهت نداشته باشد، نمی‌تواند با طلاق خلع از او جدا شود، بلکه باید به نوع دیگری از طلاق متوسل شود. به‌علاوه، این کراهت باید شدید باشد، به نحوی که در صورت حاصل‌نشدن مفارقت بین زوجین، زوجه احکام الاهی را رعایت نکند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Jurisprudential and Legal Study of the Role of Hatred in Khul Divorce

نویسندگان [English]

  • Ahmad Ali Ghane 1
  • Ahmad Reza Musawi (Mesbah al-Shariah) 2
1 Associate Professor, Department of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Imam Sadegh (AS) University, Tehran, Iran,
2 Master's Holder in Private Law, Imam Sadegh (AS) University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Civil law, in accordance with Imami jurisprudence, has recognized several types of divorce, one of which is Khul divorce. This divorce has special rules, including the fact that according to Article 1146 of the Civil Code, the divorce is specific to the time when the wife hates the husband and is willing to pay money to him in return for the divorce. In the present study, the authors seek to explain the role and effects of "hatred" in divorce by using the descriptive-analytical method and collecting data from library sources. The research findings indicate that if the wife does not hate the husband, she cannot separate from him by Khul divorce, but must resort to another type of divorce. In addition, the hatred must be so severe that if the separation between the spouses does not occur, the wife will not observe the divine commandments.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Divorce
  • Khul
  • Hatred
  • Dower
قرآن کریم.
ابن ‌منظور، محمد بن مکرم (1414). لسان العرب، بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع، دار صادر، الطبعة الثالثة.
امامی، سید حسن (1384). حقوق مدنی، تهران: کتاب‌فروشی اسلامیه، چاپ هجدهم.
بحرانی، یوسف (1359). الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة، قم: بی‌نا.
پناهنده، سید محمدعلی (1386). «بررسی ماهیت حقوقی و عناصر و ارکان طلاق خلع و مبارات»، در: ماه‌نامه دادرسی، ش66، ص44-49.
الجبعی العاملی (شهید ثانی)، زین‌الدین بن علی (1412). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، المحشی: سلطان العلماء، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
الجبعی العاملی (شهید ثانی)، زین‌الدین بن علی (1423). مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، قم: مؤسسة المعارف الاسلامیة.
حرّ العاملی، محمد بن حسن (1409). وسائل الشیعة؛ تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، قم: مؤسسة آل البیت (ع) لاحیاء التراث، الطبعة الأولی.
حسینی روحانی، سید محمدصادق (1414). فقه الصادق، قم: دار الکتاب، الطبعة الثالثة.
حسینی سیستانی، سید علی (1417). منهاج الصالحین، قم: دفتر حضرت آیت‌الله العظمی سیستانی.
حلی، حسن بن یوسف (1404). قواعد الاحکام فی معرفة الحلال والحرام، قم: منشورات الرضی.
حلی، حسن بن یوسف (1413). قواعد الاحکام فی معرفة الحلال والحرام، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول.
دهخدا، علی‌اکبر (1377). لغت‌نامه، تهران: دانشگاه تهران، چاپ دوم.
سبحانی، جعفر (1414). نظام الطلاق فی الشریعة الاسلامیة الغراء، قم: مؤسسة الامام الصادق (ع)، الطبعة الاولی.
صدر، سید محمد صادق (1430). ماوراء الفقه، بیروت: دار الاضواء، هیئت تراث السید الشهید الصدر.
صیمری، مفلح بن حسن (1408). تلخیص الخلاف و خلاصة الاختلاف، قم: کتاب‌خانه آیت‌الله مرعشی نجفی.
طوسی، أبی جعفر محمّد بن الحسن (1390). الاستبصار فیما اختلف من الأخبار، تهران: دار الکتب الاسلامیة، الطبعة الثالثة.
طوسی، محمّد بن الحسن (1400). النهایة فی مجرد الفقه والفتاوی، بیروت: دار الکتب العربی، الطبعة الثانیة.
طوسی، محمد بن الحسن (1401). تهذیب الأحکام فی شرح المقنعة، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
عاملی، یاسین عیسی (1413). الاصطلاحات الفقهیة فی الرسائل العملیة، بیروت: دار البلاغة للطباعة والنشر والتوزیع، الطبعة الاولی.
فاضل آبی، حسن بن ابی‌طالب (1417). کشف الرموز فی شرح مختصر النافع، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
فاضل لنکرانی، محمد (1421). تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة؛ الطلاق والمواریث، قم: مرکز فقه ائمه اطهار.
فاضل هندی (الاصفهانی)، محمد بن الحسن (1416). کشف اللثام والابهام عن قواعد الاحکام، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
فراهیدی، خلیل بن احمد (1408). العین، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
فیروزآبادی، محمد بن یعقوب (1952). قاموس المحیط، القاهرة: مطبعة مصطفی البابی الحلبی، الطبعة الثانیة.
فیض کاشانی، محمد محسن (1401). مفاتیح الشرائع، قم: مجمع الذخائر الاسلامیة.
کاشف الغطاء، حسن بن جعفر (1422). انوار الفقاهة؛ کتاب الطلاق، نجف: مؤسسة کاشف الغطاء، الطبعة الاولی.
کلینی، محمد بن یعقوب (1388). الکافی، تهران: دار الکتب الاسلامیة، الطبعة الثالثة.
مافی، همایون؛ فرزانگان، محمد؛ ظهوری، سمیه (1397). «بررسی فقهی و حقوقی ماهیت طلاق به عوض»، در: پژوهش‌نامه حقوق اسلامی، ش48، ص447-466.
مرتاضی، احمد؛ حاجی‌حسینی، حسین؛ صفرخانی، مهدی (1396). «تحلیل نظریه دوگانگی طلاق به عوض و طلاق خلع و آثار مترتب بر آن»، در: جستارهای فقهی و اصولی، دوره سوم، ش9، ص169-197.
معین، محمد (1386). فرهنگ فارسی، تهران: ادنا، چاپ چهارم.
مکارم شیرازی، ناصر؛ و دیگران (1353). تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیة، چاپ اول.
موسوی خمینی، سید روح‌الله (1380). وسیلة النجاة مع تعالیق الامام الخمینی، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار الامام الخمینی، چاپ اول.
موسوی خمینی، سید روح‌الله (1434). تحریر الوسیلة، تهران: مطبعة مؤسسة العروج، الطبعة الاولی.
موسوی خویی، سید ابوالقاسم (1410). منهاج الصالحین، قم: مدینة العلم.
موسوی عاملی، محمد بن علی (1411). نهایة المرام فی شرح مختصر شرائع الاسلام، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
مهاجری، مریم؛ موسوی، احمدرضا (1399). «بررسی فقهی نهاد حقوقی نحله در نطام حقوقی ایران»، در: مطالعات فقهی‌حقوقی زن و خانواده، ش3، ص99-118.
نجفی، محمدحسن (1430). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت: دار احیاء التراث العربی، الطبعة الاولی.
هاشمی شاهرودی، سید محمود (1426). فرهنگ فقه، قم: مؤسسه دائرة‌المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت (ع).
هدایت‌نیا، فرج‌الله (1391). «بررسی حدود اختیار زوج در طلاق خلع»، در: فقه و حقوق خانواده، ش56، ص75-96.