واکاوی بزهکاری زنان در فقه امامیه و جرم‌شناسی کلاسیک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فقه و حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اسلام‌شهر، تهران، ایران

2 استادیار گروه مذاهب اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

چکیده

بزهکاری به معنای اعمال منافی نظم و عامل مهم جریحه‌دارشدن وجدان جمعی و خطرآفرین برای آحاد جامعه است. اگر زنان، که یکی از مهم‌ترین ارکان تشکیل‌دهنده جامعه‌اند، چنین اعمالی انجام دهند اهمیت خاصی پیدا می‌کند. جرم‌شناسی کلاسیک با ترکیبی از سودمندی مجازات و عدالت مبتنی بر در نظر گرفتن رویکرد زیست‌شناختی، جامعه‌شناختی و روان‌شناختی جرم از شاخصه‌های مهم در تشخیص و جرم‌انگاری در حیطه زنان است. از هم گسیختگی خانواده و تزلزل آن از لحاظ مذهبی و عملکردی، وسایل ارتباطات جمعی و نحوهٔ عملکرد خانواده و ارتباط آنها با یکدیگر از مهم‌ترین عوامل بزهکاری زنان است که در جرم‌شناسی کلاسیک به آن توجه شده و گاه در نحوه صدور حکم فقهی و حقوق جزا بر اساس آن تأثیرگذار است. بنابراین، پرسش اساسی این است که: بزهکاری زنان از منظر جرم‌شناسی کلاسیک در چه زمینه‌هایی تثبیت شده و تا چه اندازه با مبانی و آموزه‌های مطرح‌شده در فقه امامیه مرتبط است؟ در جستار حاضر که با روش توصیفی‌تحلیلی انجام شده، به این نتیجه رسیده‌ایم که مهم‌ترین مؤلفه‌های شاخص سیاست جنایی اسلام در پیش‌گیری از بزهکاری زنان، تأمل در نقش مادرانه زنان و ترسیم کارکردها و روش‌های مانع‌آفرین در جهت رسوخ و رخداد بزهکاری است. همچنین، نقطه عطف مباحث مربوط به بزهکاری زنان در مفاهیم پیشافقهی و جرم‌شناسی کلاسیک تأمل در تمامی ابعاد بزه یا جرم است که با پیش‌فرض‌های تصوری و تصدیقی مفاهیم پیشافقهی برای جلوگیری از بزهکاری‌های دیگر در حیطه زنان قابل استفاده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of Women's Delinquency in Imami Jurisprudence and Classical Criminology

نویسندگان [English]

  • Tahereh Sadat Naimi 1
  • Ebrahim qasemi 2
1 Assistant Professor, Department of Jurisprudence and Law, Islamic Azad University, Islamshahr Branch, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Department of Islamic Denominations, University of Religions and Denominations, Qom, Iran
چکیده [English]

Delinquency means acts contrary to order and is an important factor in injuring the social conscience and is dangerous for individuals in society. It is especially important if women, who are one of the most important constituents of society, do such things. Classical criminology with a combination of the usefulness of punishment and justice based on considering the biological, sociological and psychological approach to crime is one of the important characteristics of detection and criminology in the field of women. The disintegration of the family and its instability in terms of religion and function, the means of mass communication and the way the family functions and their relationship with each other are among the most important factors of women delinquency that are considered in classical criminology and are sometimes effective in issuing jurisprudential rulings and criminal law based on it. Therefore, the main question is: In what areas has the crime of women been established from the perspective of classical criminology and to what extent is it related to the principles and teachings presented in Imami jurisprudence? In the present study done by descriptive-analytical method, we have concluded that the most important components of Islamic criminal policy in preventing female delinquency are reflecting on the maternal role of women and mapping functions and methods to prevent delinquency. Also, the turning point of the discussions related to women's delinquency in the concepts of pre-jurisprudence and classical criminology is the reflection on all dimensions of the crime or offense, which can be used with imaginary and affirmative presuppositions of pre-jurisprudential concepts to prevent other delinquencies in the field of women.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Women Delinquency
  • Classical Criminology
  • Women Rulings
  • Delinquency Talent
ابن بابویه (صدوق)، محمد بن علی (1386). علل الشرائع، قم: کتاب‌فروشی داوری، چاپ اول.
ابن بابویه (صدوق)، محمد بن علی (1413). من لایحضره الفقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم.
ابن بابویه (صدوق)، محمد بن علی (1415). المقنع، قم: مؤسسه امام هادی g، الطبعة الاولی.
اردبیلی، محمدعلی (1379). حقوق جزای عمومی، تهران: میزان، ج1.
انصاری، مرتضی بن محمد امین (1415). کتاب النکاح، قم: گنگره جهانی بزرگ‌داشت شیخ انصاری، چاپ اول.
بار، ویون (1383). جنسیت و روان‌شناسی، ترجمه: حبیب احمدی و بیتا شقایق، شیراز: نشر نوید، چاپ اول.
بست، ژان میشل (1377). جامعه‌شناسی جنایت، ترجمه: فریدون وحیدا، مشهد: آستان قدس رضوی، چاپ دوم.
بیابانگرد، اسماعیل (1376). «روان‌شناسی نوجوان: اجتماعی‌شدن و رشد شخصیت 6»، در: تربیت، ش117، ص28-32.
تمیمی مغربی، ابوحنیفه نعمان بن محمد (1385). دعائم الاسلام، قم: مؤسسه آل البیت b، چاپ دوم.
جبعی عاملی (شهید ثانی)، زین الدین بن علی بن احمد (1410). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، قم: کتاب‌فروشی داوری.
جمعی از خواهران طلبه حوزه‌های علمیه (1379). زن از دیدگاه ادیان و مکاتب، تهران: نصایح، چاپ اول.
حر عاملی، محمد بن حسن (1409). تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، قم: مؤسسة آل البیت b‌، الطبعة الاولی.
حر عاملی، محمد بن حسن (1414). وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، قم: آل البیت b.
حسینی عاملی، سید جواد بن محمد (1419). مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة (ط الحدیثة)، قم: دفتر انشارات اسلامی، چاپ اول.
حلی، جعفر بن حسن (1408). شرائع الاسلام فی مسائل الحلال والحرام، قم: مؤسسه اسماعیلیان، الطبعة الثانیة.
حلی، محمد بن حسن (1387). إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، قم: مؤسسه اسماعیلیان، چاپ اول.
رشیدپور، مجید (1380). رشد اجتماعی از نظر اسلام، تهران: انجمن اولیا و مربیان.
سبزواری، محمد باقر بن محمد مؤمن (1423). کفایة الأحکام، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول.
ستوده، هدایت‌الله؛ میرزایی، بهشته؛ پازند، افسانه (1381). روان‌شناسی جنایی، تهران: آوای نور.
سلیمی، علی؛ داوری، محمود (1380). جامعه‌شناسی کج‌روی، کتاب اول، قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه، چاپ اول.
عباچی، مریم (1388). حقوق کیفری اطفال در اسناد سازمان ملل متحد (با اصلاحات و الحاقات جدید)، تهران: مجد، چاپ دوم.
فلاح‌نژاد، فاطمه؛ آقامجیدی، تریفه؛ عزیززاده، فاطمه (1396). «سقط جنین از نگاه فقه شیعه و حقوق کیفری ایران در مقایسه با حقوق کیفری ژاپن»، در: پژوهش‌نامه زنان، س8، ش2، ص109-136.
قائمی، علی (1369). خانواده و کودکان دشوار، تهران: امیری.
قائمی، علی (1373). نقش مادر در تربیت، تهران: امیری، چاپ نهم.
کرکی، علی بن حسین (1414). جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم: مؤسسة اهل البیت b، الطبعة الثانیة.
کلینی، محمد بن یعقوب (1407). الکافی، قم: دار الکتب الاسلامیة، الطبعة الرابعة.
کی‌نیا، مهدی (1373). مبانی جرم‌شناسی، تهران: دانشگاه تهران، چاپ چهارم، ج1.
گلدوزیان، ایرج (1396). حقوق جزای عمومی ایران، تهران: دانشگاه تهران، چاپ پانزدهم، ج1.
مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی (1410). بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار b، بیروت: مؤسسة الطبع والنشر، الطبعة الاولی.
مرعشی شوشتری، سید محمدحسن (1427). دیدگاه‌های نو در حقوق، تهران: میزان، چاپ دوم.
معظمی، شهلا (1383). «بررسی جرم‌شناختی جرایم زنان»، در: علوم جنایی: مجموعه مقالات، تهران: سمت، چاپ اول.
نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین (1384). تقریرات درس جرم‌شناسی، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
نجفی توانا، علی (1384). جرم‌شناسی، تهران: آموزش و سنجش، چاپ سوم.
نوری، اعظم (1389). «عوامل تحکیم و استحکام خانواده»، در: مطالعات زنان و خانواده، س3، ش7، ص145-178.