بررسی حقوق خانواده ناشی از پخش تصویر متهم از تلویزیون در مرحله تحقیقات مقدماتی جرم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، گروه فقه و حقوق، دانشکده علوم انسانی واحد یادگار امام خمینی، شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استادیار گروه فقه و حقوق، دانشکده علوم انسانی واحد یادگار امام خمینی شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 استادیار گروه فقه و حقوق، دانشکده علوم انسانی واحد یادگار امام خمینی، شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

پخش تصویر متهم در مرحله تحقیقات مقدماتی، به جز مصادیق مصرح در ماده 96 آیین دادرسی کیفری، ممنوع است. به همین سبب رسانه ملی در زمان پخش گزارش‌های خبری مرتبط با جرم، چهره متهم را تارشده منتشر می‌کند. این موضوع انگیزه‌ای برای پاسخ به این پرسش شد که: آیا پخش این تصاویر باعث تضییع حقوق خانواده می‌شود یا خیر؟ برای رسیدن به پاسخ، در گام اول با روش آزمایشی میزان شناسایی هویت اشخاص را در تصاویر شطرنجی منتشرشده از تلویزیون بررسی کردیم. سپس، به وسیله فرمول کوکران، در جامعه آماری شهر تهران، با ضریب خطای ۰.۱ درصد حجم نمونه 103 نفر را تعیین کردیم. آنگاه با نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای، افراد را برای آزمایش انتخاب کردیم و با تصویربرداری و شطرنجی‌کردن تصویر افراد حجم نمونه، میزان شناسایی هویت این افراد در گروه‌های خانواده، فامیل، دوستان و همسایگانشان آزمایش شد. داده‌ها و اطلاعات به‌دست‌آمده با استفاده از نرم‌افزار spss‌ و با آزمون ضریب همبستگی پیرسون تجزیه و تحلیل شد و شناسایی هویت اشخاص در تصاویر شطرنجی منتشرشده از تلویزیون، در گروه‌های هدف تأیید شد. در گام دوم نیز با قواعد و اصول لاضرر، وزر، حفظ آبرو و حریم خصوصی اشخاص و استفاده از مواد قانونی 14‌،‌ 40‌،‌ 97‌، 96‌ حق خانواده برای مطالبه ضرر و زیان مادی و معنوی، و همچنین پیگیری کیفری منتشرکنندگان این تصاویر به جرم افشای اسرار شغلی اثبات شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Examination of Family Rights Resulting from the Broadcast of the Accused's Image on Television during the Preliminary Investigation of the Crime

نویسندگان [English]

  • Ḥamīd Riḍā Muḥammadī 1
  • Ṭāhirih Salīmī 2
  • Jibrāʼīl Omīdī 3
1 PhD Student in Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Department of Jurisprudence and Law, Faculty of Humanities, Imam Khomeini Memorial Branch, Shahr-e-Rey, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Department of Jurisprudence and Law, Faculty of Humanities, Imam Khomeini Memorial Branch, Shahr-e-Rey, Islamic Azad University, Tehran, Iran
3 Assistant Professor, Department of Jurisprudence and Law, Faculty of Humanities, Imam Khomeini Memorial Branch, Shahr-e-Rey, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Broadcast of the image of the accused in the preliminary investigation stage is prohibited, except for the cases authorized in Article 96 of the Criminal Procedure Code. For this reason, the national media when broadcasting news reports related to the crime blurs the face of the accused. This raises the following question: Does the release of these images violate family rights? To get the answer, in the first step, we examined the rate of identification of individuals in the checkered images broadcast on television with an experimental method. Then, using the Cochran's formula, in the statistical population of Tehran, we determined a sample size of 103 people with an error coefficient of 0.1%. Afterwards, by sampling multi-stage clusters, we selected individuals for the experiment, and by photographing and rasterizing their images, the degree of their identification in groups of families, relatives, friends and neighbors was tested. The obtained data and information were analyzed using SPSS software and Pearson correlation coefficient test, and the identification of individuals in the checkered images broadcast on television was confirmed in the target groups. In the second step, with the rules and principles of Lāḍarar (harmlessness), Wizr (personal punishment), protection of honor and privacy of persons, and also by using legal Article 14‌, 40‌, 97‌ and 96, the right of families to claim material and moral damages was proved. In addition, the criminal prosecution of the publishers of these images was demonstrated for revealing business secrets.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Family Rights
  • Media Release of the Accused's Image
  • Liability
  • Preliminary Crime Investigation
قرآن کریم (1379). ترجمه: ناصر مکارم شیرازی، قم: مدرسه امام علی ابن ابی‌طالب ، چاپ اول.
انصاری، باقر (1383).‌ «حریم خصوصی و حمایت از آن در حقوق اسلام، تطبیقی و ایران»، در: مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، ش66، ص1-54.
انصاری،‌ باقر (1387). حقوق حریم خصوصی، تهران: سمت، چاپ چهارم.
انصاری،‌ مرتضی (1414). رسائل فقهیه،‌ قم: کنگره جهانی بزرگ‌داشت شیخ اعظم انصاری.
تویسرکانی، محمدنبی (1413). لئالی الأخبار، قم: علامه، چاپ اول، ج۵.
جوهری،‌ ابو نصر اسماعیل بن حماد (1410). الصحاح ‌(تاج اللغة و صحاح العربیة)، بیروت: دار العلم للملایین.‌
حر عاملی، محمد بن حسن (1409). وسائل الشیعة، بیروت: دار احیاء التراث العربی، الطبعة الخامسة، ج۲۵.
حسینی، میراحمد (1386). اصل شخصی‌بودن مجازات‌ها از دیدگاه فقه و حقوق اسلامی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی، استاد راهنما: محمدجواد حیدری خراسانی، استاد مشاور: محمدجواد وزیری فرد، قم: دانشگاه قم.
خالقی، علی (1388). «تأملی بر انتشار تصویر چهره متهم در روزنامه‌ها»، در: پژوهش‌های حقوقی، ش15،‌ ص13-۳۲.
خمینی، سید روح‌‌‌‌‌‌الله (1368).‌ الرسائل، قم:‌ مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
خمینی، سید روح‌‌‌‌‌‌‌‌الله (1382). شرح چهل حدیث، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ هجدهم.
راغب اصفهانی،‌ حسین بن محمد (1412).‌ المفردات فی غریب القرآن،‌ قم: دار العلم.
عمید زنجانی،‌ عباس‌علی (1382).‌ موجبات ضمان، تهران: میزان.
فرجی‌ها، محمد (1385).‌ «بازتاب رسانه‌ای جرم»، در: رفاه اجتماعی، ش22، ص35-52.
قانع،‌ احمدعلی (1385). محدودیت‌های پیام‌رسانی در قوانین دینی و بشری،‌ قم: بوستان کتاب.
کاتوزیان، ناصر (1376).‌ قواعد عمومی قراردادها، تهران: شرکت سهامی انتشار.
مرادی حسن‌آباد، محسن (1393).‌ «پوشش تلویزیونی فرآیند رسیدگی در دادگاه‌های کیفری»، در: مجله حقوقی دادگستری، ش87، ص۱۴۵-۱۶۳.
مؤذن‌زادگان، حسن‌علی؛ جهانی، بهزاد (1394). «مطالعه تطبیقی حقوق خانواده متهم در فرآیند تحقیقات مقدماتی در ایران و فرانسه»، در: دیدگاه‌های حقوق قضایی، ش69‌، ص۱۵۹-۱۸۴.
میرشکاری، عباس (1397).‌ «استثناهای حق تصویر»، در: حقوق تطبیقی، دوره 9‌، ش1‌، ص۴۵۱-۴۷۲.
نجفی، محمدحسن (1362). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت: دار احیاء التراث العربی، الطبعة الرابعة، ج26‌.