ملاک‌های حریم خصوصی در فقه امامیه و حقوق اساسی ایران: تطبیق با خودروی شخصی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معارف دانشگاه علوم پزشکی البرز، کرج، ایران.

2 دانشجوی دکتری مطالعات زنان، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران.

چکیده

واژه «حریم» به مکانی اطلاق می‌شود که حمایت و دفاع از آن واجب است و کسی حق تعرض به آن را ندارد.‌ از سوی دیگر، خودروی شخصی نیز حکم ملک را دارد. بنابراین، مالک خودروی شخصی یا کسی که اجازه مالک را دارد،‌ مجاز به تصرف در مال خود است.‌ غالب فقها، فقط تصرف کاربردی را مجاز می‌دانند و برخی خصوصیات در مال یا مالک یا نوع تصرف را مانع تصرف مال برمی‌شمرند.‌ همچنین، با توجه به اینکه حریم خصوصی حدی از زندگی شخص است که قانون یا عرف آن را تعیین می‌کند و محترم می‌شمرد،‌ همین قانون می‌تواند و مجاز است در صورتی که حریم خصوصی کسی مخل امنیت و آسایش دیگری شود، آن را محدود کند.‌ بنابراین، اگرچه خودروی شخصی خصوصیات ملک را دارد و حریم خصوصی بر آن صدق می‌کند،‌ اما تمام حقوق و آزادی‌های اشخاص، مطلق و بدون قید و شرط نیست و آنچه از قانون یا عرف که حریم خصوصی را تصدیق می‌کند،‌ همان نیز آن را محدود و مقیّد می‌کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Criteria of Privacy in Imami Jurisprudence and Iranian Constitutional Law: Adaptation to Private Car

نویسندگان [English]

  • Ali Almasi 1
  • Marziyeh Mohammadiyan Shirmard 2
1 Assistant Professor, Department of Islamic Studies, Alborz University of Medical Sciences, Karaj, Iran .
2 PhD Student in Women's Studies, University of Religions and Denominations, Qom, Iran.
چکیده [English]

The term arīm is applied to a place that must be protected and defended and no one has the right to invade it. On the other hand, a private car is also a property. Therefore, the owner of a personal car or someone authorized by him is allowed to take possession of his property. Most jurists allow only practical possession and consider some characteristics in the property or owner or the type of possession as an obstacle to the possession of property. Furthermore, since privacy is a part of a person's life that is determined and respected by law or custom, the same law can and is permitted to limit it if one's privacy disturbs another's security and comfort. Thus, although a personal car has the characteristics of property and privacy applies to it, not all the rights and freedoms of individuals are absolute and unconditional, and what is enshrined in law or custom that affirms privacy also restricts it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Privacy
  • Personal Car
  • Practical Possession
ابن‌ بابویه قمی، محمد بن علی (صدوق) (1403)‌.‌ الخصال،‌ تصحیح: علی‌اکبر غفاری،‌ قم:‌ جامعه مدرسین.
ابن‌ بابویه قمی، محمد بن علی (صدوق) (1404‌)‌.‌ مَن لایحضُرُه الفقیه،‌ تحقیق: علی‌اکبر غفاری، قم:‌ جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ج3.‌
ابن‌ بابویه قمی، محمد بن علی (صدوق) (1413‌)‌.‌ من لا یحضره الفقیه، قم:‌ دفتر انتشارات اسلامی، ج4.
ابن منظور،‌ محمد بن مکرم (1414)‌.‌ لسان العرب،‌ بیروت: دار صادر، ج1.
امامی،‌ حسن (1386)‌.‌ حقوق مدنی،‌ تهران:‌ انتشارات اسلامی،‌ چاپ ششم.‌
انصاری،‌ باقر (1383)‌.‌ «حریم خصوصی و حمایت از آن در حقوق اسلامی تطبیقی و ایران»،‌ در: مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران،‌ ش66، ص1-54‌.‌
انصاری، باقر (1386)‌. حقوق حریم خصوصی،‌ تهران: سمت.
انصاری،‌ مرتضی (1411)‌. المکاسب، قم:‌ دار الذخائر، ج1.
بخشایشی بایقوت،‌ محرم؛ حیدری منور،‌ حسین (1396)‌.‌ «حریم خصوصی در ایران و اسناد بین‌المللی»، در: مطالعات بین‌المللی پلیس،‌ س7‌،‌ ش29، ص207-232.
بگدلی،‌ علی؛‌ علی‌اکبری بابوکانی،‌ احسان (1396)‌.‌ «بررسی فقهی و حقوقی ورود دولت به حریم خصوصی»، در: مطالعات حقوق بشر اسلامی،‌ س6‌،‌ ش13، ص9-31‌.‌
بهجت،‌ محمدتقی (1423‌)‌.‌ وسیلة النجاة،‌ قم:‌ شفق.
بهجت،‌ محمدتقی (1428‌)‌.‌ استفتائات،‌ قم:‌ دفتر مؤلف، ج3.
جعفری لنگرودی،‌ محمدجعفر (1373)‌.‌ حقوق اموال،‌ تهران:‌ کتاب‌خانه‌ گنج دانش،‌ چاپ سوم.‌
جعفری،‌ علی؛ تقی‌خانی،‌ علی؛ عابدینی، عظیم (1389)‌.‌ «مبانی روایی فرمان هشت ماده‌ای امام خمینی w‌،‌ در: کنگره ملی بررسی اندیشه‌های فرهنگی و اجتماعی حضرت امام خمینیw‌،‌ کرج:‌ جهاد دانشگاهی واحد البرز.
جمشیدی، سمیه (1396)‌.‌ حریم خصوصی:‌ قلمرو،‌ مصادیق و تحلیل مبانی فقهی آن از منظر فقه امامیه،‌ پایان‌نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: حسین اسدپور، قم: حوزه علمیه قم.
خاکی،‌ مینو (1397)‌. «حریم خصوصی از منظر فقه»، در: مطالعات علوم اجتماعی،‌ دوره چهارم،‌ ش2،‌ ص68-82.
خامنه‌ای‌، سید علی (1389)‌.‌ اجوبة الاستفتائات،‌ تهران: پیام عدالت،‌ چاپ دهم.
درگاهی، مهدی (1393)‌.‌ «حدود اختیارات دستگاه‌های اطلاعاتی در ورود به حریم خصوصی افراد از منظر فقه امامیه»، در: کاوشی نو در فقه،‌ س21‌،‌ ش4، ص77-93.
رحمدل،‌ منصور (1384)‌. «حق انسان بر حریم خصوصی»، در: مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران،‌ ش7‌، ص119-146‌.‌
شعیری،‌ تاج‌الدین (1363)‌.‌ جامع الاخبار،‌ قم:‌ رضی.
طبسی،‌ نجم‌الدین (1393)‌. مبانی فقهی جاسوسی و ضد جاسوسی، تهران: برگ فردوس.‌
طوسی،‌ محمدحسن (1388)‌.‌ الامالی،‌ ترجمه: صادق حسن‌زاده،‌ قم:‌ اندیشه هادی.
عطازاده، سعید؛ میرخلیلی، سید محمود؛ حاجی ده‌آبادی،‌ محمدعلی؛ نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین؛ شمس ناتری، محمدابراهیم (1394)‌. «تجسس در حریم خصوصی مکانی اشخاص با رویکرد امنیت اخلاقی»، در:‌ پژوهش‌های اطلاعاتی و جنایی،‌ س10‌،‌ ش4‌، ص91-120.
غروی تبریزی،‌ علی (1418‌)‌. التنقیح فی شرح العروة الوثقی: تقریرات درس آیت‌الله خویی‌،‌ قم: دار الهادی للمطبوعات، ج2.‌
فتال نیشابوری، محمد (1366). روضة الواعظین، ترجمه: مهدوی دامغانی، تهران: نی. 
فتحی،‌ یونس؛ شاه‌مرادی،‌ خیرالله (1396)‌.‌ «گستره و قلمرو حریم خصوصی در فضای مجازی»، در: مجله حقوقی دادگستری، س81‌،‌ ش99، ص229-252‌.‌
کریمی‌نیا،‌ محمدمهدی (1382)‌. «حقوق‌، حق و اقسام حق»، در: معرفت، س12‌،‌ ش70، ص82-88.‌
مشهدی،‌ علی؛ محمدلو،‌ سجاد (1395)‌.‌ «مطالعه تطبیقی مفهوم و معیار حق حریم خصوصی؛‌ رویکرد عرفی و فرهنگی»، در: پژوهش‌های حقوق تطبیقی‌،‌ دوره 20‌،‌ ش2، ص‌125-146.‌
مظاهری،‌ حسین (1392)‌. رساله توضیح المسائل، اصفهان:‌ مؤسسه فرهنگی‌مطالعاتی الزهرا.
معلوف، لویس (1375)‌. المنجد فی اللغة والاعلام،‌ ترجمه: محمد بندرریگی، تهران: ایران.‌
معین،‌ محمد (1386)‌. فرهنگ فارسی،‌ تهران: امیرکبیر،‌ چاپ دوم، ج1‌.‌
مکارم شیرازی، ناصر (1370)‌.‌ القواعد الفقهیة، قم:‌ مدرسه امام علی بن ابی طالبj ، ج2.‌
مکارم شیرازی،‌ ناصر (1396)‌. «سؤالی درباره خصوصی‌نبودن فضای داخل خودرو»، در: نشریه بلیغ، ش19، ص11.
موسوی خمینی،‌ روح‌الله (1384)‌.‌ تحریر الوسیلة،‌ تهران:‌ مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج1.‌‌
ناصحی،‌ عبدالمقیم (1395)‌. «بازتاب تضمین و رعایت حریم خصوصی شهروندان در نظام شرع و قانون»، در: حقوق عمومی عدالت،‌ س1‌،‌ ش1، ص127-149.‌
نجفی جواهری،‌ محمد حسن (1362)‌.‌ جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام،‌ بیروت: دار إحیاء التراث العربی.‌
https://al-mirazimi.ir