دانشگاه ادیان و مذاهب
مطالعات فقهی حقوقی زن و خانواده
2676-3036
3
5
2020
08
22
خاستگاههای خسارت معنوی ناشی از کودکهمسری در فقه امامیه و حقوق موضوعه ایران
7
27
FA
مهدیه
امراللهی نیا
دانشجوی دکتری مطالعات زنان، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران
m.amrollahinia@urd.ac.ir
جواد
حبیبیتبار
0000-0002-6215-1918
دانشیار گروه فقه و حقوق قضایی، جامعة المصطفی العالمیة، قم، ایران
prof.javadhabibitabar@yahoo.com
فرج الله
هدایت نیا گنجی
دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، قم، ایران
hedayat47@yahoo.com
کودکهمسری از دیرباز یکی از موضوعات بحثبرانگیز علوم مختلف، از جمله فقه و حقوق، بوده است و در جوامع و دورههای زمانی گوناگون مواجهههای متفاوتی به فراخور آداب و رسوم و سنتها با این پدیده صورت گرفته است. فارغ از موضوعشناسی، مجازبودن یا نبودن، جرمانگاریشدن یا نشدن این مسئله، کودکهمسری به معنای به ازدواج درآمدن کودکان نابالغ است. این پدیده میتواند موجب ورود خسارات معنوی به کودک شود. خاستگاههای این خسارات ممکن است از جانب ولیّ یا زوج و زوجه باشد. این تحقیق با روش توصیفیتحلیلی و با مطالعه متون فقهیحقوقی با هدف شناسایی خاستگاههای خسارت معنوی ناشی از کودکهمسری صورت گرفته است. یافتههای تحقیق حاکی از آن است که «رعایتنشدن مصلحت کودک از جانب ولیّ»، «استمتاعات عام از کودک»، «استمتاع خاص از کودک و ازاله بکارت وی توسط زوج» و بعضاً «اصل تزویج کودک» از مهمترین خاستگاههای خسارات معنوی ناشی از کودکهمسری است که در طول تحقیق این خاستگاهها و چگونگی ورود خسارات معنوی ناشی از آن، از منظر فقهی و حقوقی، بررسی شده است.
کودکهمسری,خسارت معنوی,ازدواج کودکان,تزویج صغار
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_131433.html
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_131433_f887fceca5a534c9d8b17b456b9938fa.pdf
دانشگاه ادیان و مذاهب
مطالعات فقهی حقوقی زن و خانواده
2676-3036
3
5
2020
08
22
تحلیل حقوقی و اجتماعی قوانین مرتبط با همسران جانبازان
29
50
FA
ملیحه
سجده
دانشجوی دکتری حقوق زن در اسلام، دانشگاه ادیان و مذاهب اسلامی، قم، ایران
malihe.sojdehie@gmail.com
محمد مهدی
لبیبی
استادیار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، تهران، ایران
labibi_mehdi@yahoo.com
احمد رضا
توحیدی
0000-0002-3852-0920
استادیار گروه حقوق عمومی بینالملل، دانشگاه قم، قم، ایران
ar.tohidi@qom.ac.ir
اعظم
خوش صورت موفق
استادیار گروه مطالعات زنان و خانواده، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران
a.khoshsorat@urd.ac.ir
این مقاله حاصل پژوهشی با روش کیفی، و تکنیک مصاحبه عمیق است که تبیینکننده درد دلها و واگویههای همسران جانبازان سرافراز انقلاب اسلامی است، همسرانی که با مصائب و دشواریهای اجتماعی و حقوقی در جدالاند و همچنان صبورانه مشکلات عظیمی را تحمل میکنند. نمونه آماری شامل 117 نفر از همسران جانبازان ساکن در شهرک والفجر، واقع در منطقه 15 تهران، است که مصاحبه با 15 نفر از آنها موجب رسیدن به حد اشباع نظری شد. نتایج حاکی از آن است که قوانین بسیار اندکی درباره حقوق همسران جانبازان در چارچوب کلی قواعد و مقررات حاکم بر امور جانبازان و ایثارگران به تصویب رسیده و بسیاری از این نصوص تقنینی و مؤلفههای حقوقی از جنبه کیفی و ضمانت اجرایی آثار مثبتی در احقاق حقوق همسران جانبازان نداشته است؛ به کلامی دیگر، حقوق مرتبط با همسران جانبازان همسنگ اوضاع و احوال اختصاصی این قشر نیست. همچنین، از دیگر معضلات و نارساییها نادیدهگرفتن حقوق همسران جانبازان در حوزه اجتماعی، احوال شخصیه، حقوق فردی و حتی زناشویی آنان است.
همسران جانبازان,حقوق مالی,حقوق قضایی,حقوق اجتماعی
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_131434.html
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_131434_f420dd1f64f844d5c0400cee49fac69f.pdf
دانشگاه ادیان و مذاهب
مطالعات فقهی حقوقی زن و خانواده
2676-3036
3
5
2020
08
22
بازکاوی فقهی لزوم اشهاد و شرایط آن با تأکید بر شرط عدالت در طلاق قضایی
51
74
FA
مهین
محمدی
دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد محلات، دانشگاه آزاد اسلامی، محلات، ایران
m44mohammadi@hotmail.com
محمد علی
راغبی
دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه قم، قم، ایران
ma.raghebi@yahoo.com
عباسعلی
حیدری
استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران
aa-heidari@iau-arak.ac.ir
سید علیرضا
حسینی
استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد محلات، دانشگاه آزاد اسلامی، محلات، ایران
seyed50@gmail.com
طلاق غیابی ِبا حکم قضایی یکی از راههای جدایی بین دو همسر است که حاکم شرع، به درخواست زوجه، انجام میدهد، به این بیان که زوجه با هدف تحقق حقوقش و رفع تحیّر و سرگردانی، ضمن مراجعه به قاضی، صدور حکم طلاق را از ایشان مطالبه میکند. این موضوع مسئلهای پیشینهدار است و همواره محل بحث فقهای مذاهب پنجگانه بوده است. از این جهت پرسش اساسی مقاله حاضر این است که: آیا «عدالت» در شهادت شاهدان ِچنین طلاقی شرطیت دارد؟ آثار و ویژگیهای چنین شهادتی کدام است؟ بدیهی است یکی از روشهای تأمین حقوق زوجه در چنین اموری، ورود حاکم شرع برای رساندن زوجه به حقّ شرعی و قانونیاش است. بر این اساس، نوشتار حاضر با روش توصیفیتحلیلی و با اتکا بر منابع اصیل دینی، این مسئله را تجزیه و تحلیل کرده است. نتیجه آنکه لزوم شرط عدالت برای شهود مرد و تأثیر حکمی آن در تحقق این نوع طلاق بیانگر آن است که در اثبات عدالت فرد، احراز عدالت فرد به حسن ظاهر و اشتهار عرفیه کفایت از اثبات میکند و مسئولیت شرعی و حقوقی آن بر عهده تعیینکننده است و در صورت احرازنشدن، طلاق کان لم یکن خواهد بود، ولی حکم صادرشده باقی و معتبر است.
طلاق,طلاق قضایی,اشهاد,عدالت,احراز
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_131435.html
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_131435_3ae588a3478644cd0a3deeff8a973961.pdf
دانشگاه ادیان و مذاهب
مطالعات فقهی حقوقی زن و خانواده
2676-3036
3
5
2020
08
22
طرح ناظر یکِ نیروی انتظامی در مواجهه با افراد بیحجاب در خودروها: دشواریهای نظری و عملی
75
97
FA
مجید
نیلی
دانشجوی دکتری فقه و حقوق جزا، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دامغان، دامغان، ایران
majid.nili110@gmail.com
محمدجواد
باقیزاده
استادیار گروه فقه و حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دامغان، دامغان، ایران
baqizadeh@damghaniau.ac.ir
بهنام
یوسفیان شوردهی
استادیار گروه جزا و جرمشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دامغان، دامغان، ایران
b.yousefian@damghaniau.ac.ir
حجاب به عنوان باوری ایرانیاسلامی از مصادیق عفت عمومی شمرده میشود. پس از انقلاب اسلامی تلاش شده است با روشهای فرهنگی و تقیینی، به ترویج و گسترش فرهنگ عمومی حجاب یاری رسانده شود. تصویب قانون گسترش فرهنگ عفاف و حجاب در سال ۱۳۸۴ به همت شورای عالی انقلاب فرهنگی از کاملترین قوانینی است که در آن برای وزارتخانهها، نهادهای دولتی و مؤسسات عمومی، از جمله نیروی انتظامی، وظایفی تعریف شده است. نیروی انتظامی به منظور انجامدادن وظایف و اختیارات خود، اجرای «طرح ناظر یک» را در پیش گرفته است. در این طرح با افراد بیحجاب و بدحجاب مقابله، و خودرویشان توقیف میشود. مقاله حاضر، با روش توصیفیتحلیلی، دشواریهای نظری و عملی اجرای این طرح را از منظر فقهی و حقوقی میکاود و مبانی مشروعیتِ حقوقی آن را بررسی میکند. در نهایت هم برخی راهکارهای فرهنگی و حقوقی را پیش مینهد.
بیحجابی,نیروی انتظامی,طرح ناظر یک,شورای عالی انقلاب فرهنگی,دشواریها
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_131436.html
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_131436_adf6de0506651cf7edae01f9aeaf941e.pdf
دانشگاه ادیان و مذاهب
مطالعات فقهی حقوقی زن و خانواده
2676-3036
3
5
2020
08
22
بررسی فقهی نهاد حقوقی نحله در نظام حقوقی ایران
99
118
FA
مریم
مهاجری
دانشآموخته دکتری حقوق، دانشگاه امام صادق(ع) و دانشآموخته سطح سه حوزه علمیه قم (جامعة الزهراء (س))، قم، ایران
m.mohajeri@isu.ac.ir
احمدرضا
موسوی
دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران
boorenjani@chmail.ir
در قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق مصوب 1371، نهاد حقوقی «نحله» به منظور حمایت از بانوانی که به ستم طلاق داده میشوند در نظر گرفته شد تا به موجب آن برخی از بانوان در هنگام طلاق طبق شرایط مقرر در قانون، استحقاق دریافت نوعی هدیه از جانب همسر خود داشته باشند. این نوع هدیه، تا پیش از تصویب این قانون، در نظام حقوقی ایران جایگاهی نداشت، گرچه در آموزههای دین مبین اسلام تأکید بسیاری شده بود که مردان به همسران مطلقه خود نوعی هدیه بدهند. در این پژوهش، نگارندگان با روشی توصیفیتحلیلی و با بهرهگیری از منابع دینی در پی پاسخگویی به این پرسش مهماند که: آیا همانگونه که در نظام حقوقی ایران پرداخت نحله الزامی است و به برخی از زنان مطلقه تعلق میگیرد، در فقه اسلامی نیز پرداخت نحله الزامی است و به همان دسته زنان تعلق میگیرد، یا خیر؟ در پژوهش پیش رو با ذکر تفاوتها و شباهتهای نهاد نحله در فقه امامیه و نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران، این نتیجه به دست میآید که در قانون و فقه، تفاوتهای بسیار در زمینه نحله وجود دارد.
نحله,طلاق,اجرتالمثل,متعه,خانواده
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_131437.html
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_131437_1c1815d8c20c6db86028e148ab4dc5e3.pdf
دانشگاه ادیان و مذاهب
مطالعات فقهی حقوقی زن و خانواده
2676-3036
3
5
2020
08
22
حق کودک در داشتن آینده باز
119
154
FA
محدثه
معینی فر
0000000319649347
استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشکده علوم و تحقیقات اسلامی، دانشگاه بینالمللی امام خمینی، قزوین، ایران
moeinifar@isr.ikiu.ac.ir
یکی از حقوق معنوی کودکان، حق داشتن آیندهای باز و آزاد است که دانشمندان به بیانهای مختلفی مطرح کردهاند. هدف این مقاله بررسی ابعاد مختلف این حق و موجهسازی آن در نظریات حق است. این پژوهش در پی پاسخگویی به این پرسش است که: مفهوم و مبانی موجهسازی حقِ داشتن آیندهای باز چیست و چه انتقادهایی بر آن وارد است؟ به نظر میرسد تمامی آنچه به عنوان حق داشتن آینده باز یا عناوین دیگر بیان میشود، به همان حق آزادی و استقلال فردی باز میگردد که در چارچوب جبرگرایی جنبه حق به خود گرفته است، در حالی که اساساً جبرگرایی اندیشهای فاسد است که نمیتواند مبنای درستی برای ایجاد و استیفای حق باشد؛ یعنی با این نظریه نمیتوان استیفا و اجرای حق را تضمین کرد. بهعلاوه، این حق در دیدگاه اسلامی هیچ مبنای منطقی و عقلانی قابل دفاعی ندارد، زیرا اسلام اساساً با وضع قوانین صحیح و بجا تا حد ممکن از تزاحم حقوق کودکان والدین ممانعت میکند و در نهایت، در صورت بروز آن، راهکارهای حل تزاحم را پیش مینهد. بهعلاوه، این حق مبتنی بر مجموعهای از احتمالات است که اثباتپذیر نیستند.
حق,کودک,انتقاد,حق بیخبری,آینده باز
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_131438.html
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_131438_75db417ef0d64aaecc62d75bb452eee3.pdf