ORIGINAL_ARTICLE
خاستگاههای خسارت معنوی ناشی از کودکهمسری در فقه امامیه و حقوق موضوعه ایران
کودکهمسری از دیرباز یکی از موضوعات بحثبرانگیز علوم مختلف، از جمله فقه و حقوق، بوده است و در جوامع و دورههای زمانی گوناگون مواجهههای متفاوتی به فراخور آداب و رسوم و سنتها با این پدیده صورت گرفته است. فارغ از موضوعشناسی، مجازبودن یا نبودن، جرمانگاریشدن یا نشدن این مسئله، کودکهمسری به معنای به ازدواج درآمدن کودکان نابالغ است. این پدیده میتواند موجب ورود خسارات معنوی به کودک شود. خاستگاههای این خسارات ممکن است از جانب ولیّ یا زوج و زوجه باشد. این تحقیق با روش توصیفیتحلیلی و با مطالعه متون فقهیحقوقی با هدف شناسایی خاستگاههای خسارت معنوی ناشی از کودکهمسری صورت گرفته است. یافتههای تحقیق حاکی از آن است که «رعایتنشدن مصلحت کودک از جانب ولیّ»، «استمتاعات عام از کودک»، «استمتاع خاص از کودک و ازاله بکارت وی توسط زوج» و بعضاً «اصل تزویج کودک» از مهمترین خاستگاههای خسارات معنوی ناشی از کودکهمسری است که در طول تحقیق این خاستگاهها و چگونگی ورود خسارات معنوی ناشی از آن، از منظر فقهی و حقوقی، بررسی شده است.
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_131433_f887fceca5a534c9d8b17b456b9938fa.pdf
2020-08-22
7
27
کودکهمسری
خسارت معنوی
ازدواج کودکان
تزویج صغار
مهدیه
امراللهی نیا
m.amrollahinia@urd.ac.ir
1
دانشجوی دکتری مطالعات زنان، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران
AUTHOR
جواد
حبیبیتبار
prof.javadhabibitabar@yahoo.com
2
دانشیار گروه فقه و حقوق قضایی، جامعة المصطفی العالمیة، قم، ایران
LEAD_AUTHOR
فرج الله
هدایت نیا گنجی
hedayat47@yahoo.com
3
دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، قم، ایران
AUTHOR
قرآن کریم.
1
ابن ادریس حلّی، منصور بن احمد (1410). السرائر، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
2
ابن ادریس، محمد بن منصور (1410). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین.
3
ابن بابویه، محمد بن علی (1378). عیون اخبار الرضا j، تهران: نشر جهان.
4
ابن حمزه طوسی، محمد بن علی (1408). الوسیلة، قم: مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی.
5
ابوالحمد، عبدالحمید (1349). تحولات حقوق خصوصی، تهران: دانشگاه تهران.
6
اردبیلی، احمد بن محمد (بیتا). مجمع الفائدة والبرهان فی شرح إرشاد الأذهان، تحقیق: علیپناه اشتهاردی، حسین یزدی و مجتبی عراقی، قم: انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
7
افتخارزاده، زهرا (1394). «تجربه زیسته زنان در ازدواج زودهنگام»، در: پژوهشنامه مددکاری اجتماعی، ش3، ص109-156.
8
انوری، حسن (1381). فرهنگ بزرگ سخن، تهران: سخن.
9
بحرانی، یوسف بن احمد (1405). حدائق الناظرة فی أحکام العترة الطاهرة، قم: انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
10
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1367). ترمینولوژی حقوق، تهران: ابنسینا.
11
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1381). مبسوط در ترمینولوژی حقوق، تهران: گنج دانش.
12
حبیبیتبار، جواد (1398). تشکیل خانواده از منظر فقه و حقوق موضوعه، قم: مرکز بینالمللی ترجمه و نشر المصطفی (ص).
13
حر عاملی، محمد بن حسن (1416). وسائل الشیعة، قم: مؤسسة آل البیت b لاحیاء التراث.
14
حکیم، سید محسن (1404). مستمسک العروة الوثقی، قم: کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی.
15
حلبی، ابن زهره (1417). غنیة النزوع، قم: مؤسسة الإمام الصادق j.
16
حلّی، جعفر بن حسن (1409). شرائع الإسلام، تهران: استقلال.
17
حلّی، حسن بن یوسف (1374). مختلف الشیعة فی احکام الشریعة، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
18
حلّی، حسن بن یوسف (1413). قواعد الأحکام، قم: انتشارات اسلامی.
19
حلّی، حسن بن یوسف (1414). تذکرة الفقهاء، قم: آل البیت b.
20
حلّی، حسن بن یوسف (1422). تحریر الأحکام الشریعة، تحقیق: شیخ ابراهیم بهادری، قم: مؤسسة الإمام الصادق j.
21
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412). مفردات ألفاظ القرآن، بیروت: دار القلم.
22
سند، محمد (1429). سند العروة الوثقی (کتاب النکاح)، قم: مکتبة فدک.
23
صافی گلپایگانی، لطفالله (1416). هدایة العباد، قم: دار القرآن الکریم.
24
صفایی، سید حسین (۱۳۵۱). عدم اجرای تعهد و آثار آن، تهران: نشریه مؤسسه عالی حسابداری.
25
صفایی، سید حسین (1355). مفاهیم و ضوابط جدید در حقوق مدنی، تهران: مرکز تحقیقات.
26
طباطبایی کربلایی، علی بن محمد (1418). ریاض المسائل، قم: مؤسسة آل البیت b لاحیاء التراث.
27
طباطبایی یزدی، سید محمد کاظم (1409). العروة الوثقی، بیروت: منشورات مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
28
طوسی، محمد بن حسن (1365). تهذیب الأحکام، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
29
طوسی، محمد بن حسن (1387). المبسوط فی فقه الإمامیة، تهران: کتابخانه مرتضوی.
30
طوسی، محمد بن حسن (1411). الخلاف، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
31
عاملی جبعی (شهید ثانی)، زینالدین بن علی (1413). مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، قم: مؤسسة المعارف الاسلامیة.
32
عاملی نبطی (شهید اول)، محمد بن مکی (1417). الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
33
علم الهدی، سید شریف المرتضی (1425). الإنتصار، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
34
علمی سولا، محمدرضا؛ محمدیان، علی (1392). «مبانی ممنوعیت استمتاع از زوجه نابالغ در فقه امامیه»، در: مطالعات راهبردی زنان، ش62، ص177-218.
35
فاضل آبی، حسن ابن ابیطالب (1417). کشف الرموز، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
36
فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله (1404). التنقیح الرائع لمختصر الشرائع، قم: کتابخانه مرعشی نجفی.
37
فاضل موحدی لنکرانی، محمد (1421). تفصیل الشریعة (النکاح)، قم: مرکز فقه الائمة الاطهار b.
38
کاتوزیان، ناصر (۱۳۷۱). حقوق مدنی خانواده، تهران: شرکت سهامی انتشار.
39
کاتوزیان، ناصر (۱۳۷۶). حقوق مدنی: قواعد عمومی قراردادها، تهران: شرکت سهامی انتشار با همکاری شرکت بهمن برنا.
40
کاشف الغطاء، محمد حسین (1359). تحریر المجلة، نجف: المکتبة المرتضویة.
41
کلینی، محمد بن یعقوب (1407). الکافی (ط الاسلامیة)، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
42
مدنی، سید جلالالدین (1376). حقوق اساسی، تهران: سروش.
43
مرعشی، شهاب الدین (1406). منهاج المؤمنین، قم: کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی.
44
مفید، محمد ابن محمد بن نعمان (1410). المقنعة، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
45
مفید، محمد ابن محمد نعمان (بیتا). الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، تهران: انتشارات اسلامی.
46
موسوی خویی، سید ابوالقاسم (1396). مبانی تکملة المنهاج، قم: العلمیة.
47
موسوی خویی، سید ابوالقاسم (1410). منهاج الصالحین، قم: نشر مدینة العلم.
48
موسوی خویی، سید ابوالقاسم (بیتا). موسوعة الامام الخوئی، نجف: مؤسسة الخویی الاسلامیة.
49
موسوی گلپایگانی، سید محمد رضا (1413). هدایة العباد، قم: دار القرآن الکریم.
50
موسوی گلپایگانی، سید محمدرضا (1409). مجمع المسائل، قم: دار القرآن الکریم.
51
نجفی، محمد حسن (1404). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
52
نراقی، احمد بن محمدمهدی (۱۳۷۵). عوائد الأیام، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
53
نوری، حسین بن محمد تقی (1408). مستدرک الوسائل، بیروت: مؤسسة آل البیت b لإحیاء التراث.
54
یزدی، محمد کاظم بن عبد العظیم (1421). العروة الوثقی، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
55
Convention on the Rights of the Child, 1989, available on:
56
https://www.ohchr.org/en/professionalinterest/pages/crc.aspx
57
https://makarem.ir/main.aspx?typeinfo=21&lid=0&catid=954
58
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل حقوقی و اجتماعی قوانین مرتبط با همسران جانبازان
این مقاله حاصل پژوهشی با روش کیفی، و تکنیک مصاحبه عمیق است که تبیینکننده درد دلها و واگویههای همسران جانبازان سرافراز انقلاب اسلامی است، همسرانی که با مصائب و دشواریهای اجتماعی و حقوقی در جدالاند و همچنان صبورانه مشکلات عظیمی را تحمل میکنند. نمونه آماری شامل 117 نفر از همسران جانبازان ساکن در شهرک والفجر، واقع در منطقه 15 تهران، است که مصاحبه با 15 نفر از آنها موجب رسیدن به حد اشباع نظری شد. نتایج حاکی از آن است که قوانین بسیار اندکی درباره حقوق همسران جانبازان در چارچوب کلی قواعد و مقررات حاکم بر امور جانبازان و ایثارگران به تصویب رسیده و بسیاری از این نصوص تقنینی و مؤلفههای حقوقی از جنبه کیفی و ضمانت اجرایی آثار مثبتی در احقاق حقوق همسران جانبازان نداشته است؛ به کلامی دیگر، حقوق مرتبط با همسران جانبازان همسنگ اوضاع و احوال اختصاصی این قشر نیست. همچنین، از دیگر معضلات و نارساییها نادیدهگرفتن حقوق همسران جانبازان در حوزه اجتماعی، احوال شخصیه، حقوق فردی و حتی زناشویی آنان است.
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_131434_f420dd1f64f844d5c0400cee49fac69f.pdf
2020-08-22
29
50
همسران جانبازان
حقوق مالی
حقوق قضایی
حقوق اجتماعی
ملیحه
سجده
malihe.sojdehie@gmail.com
1
دانشجوی دکتری حقوق زن در اسلام، دانشگاه ادیان و مذاهب اسلامی، قم، ایران
LEAD_AUTHOR
محمد مهدی
لبیبی
labibi_mehdi@yahoo.com
2
استادیار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، تهران، ایران
AUTHOR
احمد رضا
توحیدی
ar.tohidi@qom.ac.ir
3
استادیار گروه حقوق عمومی بینالملل، دانشگاه قم، قم، ایران
AUTHOR
اعظم
خوش صورت موفق
a.khoshsorat@urd.ac.ir
4
استادیار گروه مطالعات زنان و خانواده، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران
AUTHOR
ارجمندی، غلامرضا (1395). «بررسی تطبیقی حقوق غیرمالی زوجین در حقوق ایران و فرانسه»، نخستین همایش ملی علوم اسلامی، حقوق و مدیریت، قم: دانشگاه علمیکاربردی استانداری.
1
جوادی آملی، عبدالله (1385). ولایت فقیه، قم: اسراء.
2
جهانگیر، منصور؛ زارعی، حسین (1393). مجموعه قوانین و مقررات حقوقی، تهران: دوران، چاپ بیستوچهارم.
3
حکیمپور، محمد (1384). حقوق زن در کشاکش سنت و تجدد، تهران: نغمه نواندیش، چاپ دوم.
4
صبری، نورمحمد (1393). حسن معاشرت زوجین، تهران: دادگستر، چاپ پانزدهم.
5
صفایی، سید حسین؛ امامی، اسدالله (1386). حقوق خانواده، تهران: دانشگاه تهران.
6
عظیمزاده اردبیلی، فائزه؛ محمدی آرانی، اکرم (1391). «نقش عرف در تفسیر حقوق غیرمالی زوجین»، در: پژوهشهای فقه و حقوق اسلامی، س8، ش29، ص79-96.
7
گلی، مرضیه (1394). مسئولیت مدنی ناشی از زوجیت، پایاننامه کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، استاد راهنما: حسینآبادی، استاد مشاور: دارابپور، تهران، دانشگاه شهید بهشتی.
8
لبیبی، محمدمهدی (1393). خانواده در قرن بیستویکم از نگاه جامعهشناسان ایرانی و غربی، تهران: علم، چاپ اول.
9
مدنی، عارفه (1391). رویه قضایی در دعاوی خانوادگی، تهران: پایدار.
10
مصباح یزدی، محمدتقی (1388). نظریه سیاسی اسلام، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
11
موسوی بجنوردی، سید محمد؛ مهرگان صومعهسرایی، بتول (1396). «بررسی حقوق و تکالیف غیرمالی زوجین بر اساس مصلحت خانواده با رویکردی بر نظر امام خمینی»، در: پژوهشنامه متین، ش76، ص1-20.
12
نبویان، سید محمود (1386). «کالبدشکافی معنای حق در اندیشه سیاسی فقهای شیعه»، در: حکومت اسلامی، س12، ش46، ص37-66.
13
نعیمی، حسنعلی (1389). «سلامت عمومی جانبازان از منظر افعال و اعمال دولت»، در: روانشناسی نظامی، دوره اول، ش3، ص23-36.
14
Diener, E.; Seligman, M. E. (2005). "Beyond Money toward an Economy of Well-being", in: Psychological Science in the Public Interest, 5 (1), pp. 1-31.
15
Friedman, M. (2003). Nursing/Research, Theoryand Practice, Newyersey: Upper Saddle NewyerInc.
16
ORIGINAL_ARTICLE
بازکاوی فقهی لزوم اشهاد و شرایط آن با تأکید بر شرط عدالت در طلاق قضایی
طلاق غیابی ِبا حکم قضایی یکی از راههای جدایی بین دو همسر است که حاکم شرع، به درخواست زوجه، انجام میدهد، به این بیان که زوجه با هدف تحقق حقوقش و رفع تحیّر و سرگردانی، ضمن مراجعه به قاضی، صدور حکم طلاق را از ایشان مطالبه میکند. این موضوع مسئلهای پیشینهدار است و همواره محل بحث فقهای مذاهب پنجگانه بوده است. از این جهت پرسش اساسی مقاله حاضر این است که: آیا «عدالت» در شهادت شاهدان ِچنین طلاقی شرطیت دارد؟ آثار و ویژگیهای چنین شهادتی کدام است؟ بدیهی است یکی از روشهای تأمین حقوق زوجه در چنین اموری، ورود حاکم شرع برای رساندن زوجه به حقّ شرعی و قانونیاش است. بر این اساس، نوشتار حاضر با روش توصیفیتحلیلی و با اتکا بر منابع اصیل دینی، این مسئله را تجزیه و تحلیل کرده است. نتیجه آنکه لزوم شرط عدالت برای شهود مرد و تأثیر حکمی آن در تحقق این نوع طلاق بیانگر آن است که در اثبات عدالت فرد، احراز عدالت فرد به حسن ظاهر و اشتهار عرفیه کفایت از اثبات میکند و مسئولیت شرعی و حقوقی آن بر عهده تعیینکننده است و در صورت احرازنشدن، طلاق کان لم یکن خواهد بود، ولی حکم صادرشده باقی و معتبر است.
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_131435_3ae588a3478644cd0a3deeff8a973961.pdf
2020-08-22
51
74
طلاق
طلاق قضایی
اشهاد
عدالت
احراز
مهین
محمدی
m44mohammadi@hotmail.com
1
دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد محلات، دانشگاه آزاد اسلامی، محلات، ایران
AUTHOR
محمد علی
راغبی
ma.raghebi@yahoo.com
2
دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه قم، قم، ایران
LEAD_AUTHOR
عباسعلی
حیدری
aa-heidari@iau-arak.ac.ir
3
استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران
AUTHOR
سید علیرضا
حسینی
seyed50@gmail.com
4
استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد محلات، دانشگاه آزاد اسلامی، محلات، ایران
AUTHOR
قرآن کریم.
1
ابطحی، سید محمدعلی (1419/1377). مسائلی از فقه شیعه، قم: ابنه السید محمد، چاپ اول.
2
ابن بابویه قمی (صدوق)، محمد بن علی (1413). من لایحضره الفقیه، ترجمه: محمدجواد غفاری، تهران: دار الکتب الاسلامیة، الطبعة الاولی.
3
ابن جبرین، عبد الله بن عبد الرحمن بن عبد الله (بیتا). شرح اخصر المختصرات، دروس صوتیه قام بتفریغها موقع الشبکه الإسلامی.
4
ابن زهرة الحلبی، حمزة بن علی (بیتا). غنیة النزوع، بیجا: بینا.
5
ابوصلاح حلبی، تقی بن نجم الدین (بیتا). الکافی فی الفقه، تحقیق: رضا استادی، اصفهان: مکتبة الإمام أمیر المؤمنین علی j العامة.
6
اراکی، محمدعلی (1371). توضیح المسائل، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
7
اردبیلی، احمد (بیتا). زبدة البیان فی احکام القرآن، تحقیق: محمد الباقر البهبودی، طهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
8
اسدی، لیلا سادات (1389). «تصمیم نهایی دادگاه در طلاق و آثار ناشی از آن در موضوع چگونگی صدور حکم حاکم»، در: فصلنامه شورای اجتماعی زنان، س12، ش28، ص53-89.
9
افندی، علی حیدر (بیتا). درر الحکام فی شرح مجلة الاحکام، بیجا: بینا.
10
بهجت، محمدتقی (بیتا). جامع المسائل، مکتب سماحة آیة الله العظمی بهجت، قم: بینا، چاپ اول.
11
بیهقی کیدری، قطب الدین (1416). اصباح الشیعة بمصباح الشریعة، تحقیق: الشیخ إبراهیم البهادری، قم: مؤسسة الإمام الصادق j ، اعتماد، چاپ اول.
12
تبریزی، میرزا جواد (بیتا). توضیح المسائل، بیجا: بینا.
13
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1383). ترمینولوژی حقوق، تهران: گنج دانش، چاپ هجدهم.
14
حبیبیتبار، جواد (1383). گام به گام با حقوق خانواده، بیجا: بینا، چاپ دوم.
15
حر عاملی، محمد بن حسن (1414). وسائل الشیعة، قم: آل البیت b.
16
حر عاملی، محمد بن حسن (1418). الفصول المهمة، قم: مؤسسه معارف اسلامی امام رضا j.
17
حسینی سیستانی، سید علی (بیتا). قاعدة لا ضرر و لا ضرار، قم: مکتبة آیتالله سیستانی.
18
حلی عجلی (ابن ادریس الحلی)، محمد بن احمد (1429/2008). السرائر: موسوعة ابن ادریس الحلی، بیجا: العتبة العلویة المقدسة، الطبعة الاولی.
19
حلی، جعفر بن حسن (1402-1410). المختصر النافع، طهران: قسم الدراسات الإسلامیة فی مؤسسة البعثة، الطبعة الثانیة.
20
حلی، جعفر بن حسن (1409). شرائع الاسلام، قم: استقلال، چاپ دوم.
21
حلّی، حسن بن یوسف بن مطهّر (1370). مختلف الشیعة، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
22
حلّی، حسن بن یوسف بن مطهّر (1414). تذکرة الفقهاء، قم: مؤسسة آل البیت b لإحیاء التراث، الطبعة الاولی.
23
حلی، محمد بن الحسن بن یوسف بن المطهر (1387-1389). ایضاح الفوائد، قم: مؤسسة إسماعیلیان، المطبعة العلمیة، الطبعة الاولی.
24
حلی، یوسف بن علی بن مطهر (1419). قواعد الاحکام، قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم المشرفة، الطبعة الاولی.
25
خوئی، سید ابو القاسم (1412). توضیح المسائل، قم: مهر، الطبعة التاسع والعشرون.
26
روحانی، سید محمدصادق (1378). توضیح المسائل، بیجا: سپهر، چاپ سیزدهم.
27
زحیلی، محمد مصطفی (بیتا). الفِقْهُ الاسلامی و ادلَّتُهُ، دمشق: دار الفکر، الطبعة الرَّابعة.
28
صافی گلپایگانی، لطفالله (1414). توضیح المسائل، قم: دار القرآن الکریم، الطبعة الثالث عشر.
29
طبرسی، فضل بن حسن (1410). المؤتلف من المختلف بین ائمة السلف، قم: مطبعة سید الشهداء j ، الطبعة الاولی.
30
طوسی، محمد بن حسن (1363). الاستبصار، تهران: دار الکتب الاسلامیة، چاپ چهارم.
31
طوسی، محمد بن حسن (۱۳65). تهذیب الاحکام، تهران: دار الکتب الاسلامیة، چاپ نهم.
32
طوسی، محمد بن حسن (1400). النهایة، بیروت: دار الکتب العربیة، الطبعة الثانیة.
33
طوسی، محمد بن حسن (1420). الخلاف، تحقیق: السید علی الخراسانی، السید جواد الشهرستانی، الشیخ مهدی نجف/المشرف: الشیخ مجتبی العراقی، قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین.
34
عاملی جبعی (شهید ثانی)، زین الدین بن علی (1410). مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة، الطبعة الاولی.
35
عاملی نبطی (شهید اول)، محمد بن مکی (1417). الدروس الشرعیة فی فقه الامامیة، تحقیق: مؤسسة النشر الإسلامی، قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین، الطبعة الثانیة.
36
عاملی نبطی، محمد بن مکی (۱۳۷۵). لمعة الدمشقیة، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
37
علمالهدی، سید مرتضی (1405). رسائل الشریف المرتضی، قم: دار القرآن الکریم، مطبعة سید الشهداء j.
38
فاضل لنکرانی، محمد (1374). توضیح المسائل، قم: مهر، چاپ هفتم.
39
فیض کاشانی، ملا محسن (1365). الوافی، اصفهان: مکتبة الامام امیر المؤمنین علی j، چاپ اول.
40
قمی، علی بن محمد (بیتا). جامع الخلاف والوفاق بین الامامیة و بین ائمة الحجاز والعراق، تحقیق: الشیخ حسین الحسینی البیرجندی، قم: زمینهسازان ظهور امام عصر f، پاسدار اسلام، چاپ اول.
41
کرکی، علی بن حسین بن عبد العالی (1411). جامع المقاصد، قم: مؤسسة آل البیت b لإحیاء التراث.
42
کلینی، یعقوب بن اسحاق (1363). الکافی، تهران: دار الکتب الاسلامی.
43
گلپایگانی، سید محمدرضا (1413/1372). مجمع المسائل، قم: دار القرآن، الطبعة الرابعة.
44
مروارید، علیاصغر (1410). الینابیع الفقهیة، بیروت: دار الاسلامیة، الطبعة الاولی.
45
مفید، مُحمّد بن مُحمّد (1414/1993 الف). العویص، تحقیق: الشیخ محسن احمدی، بیروت: دار المفید للطباعة والنشر والتوزیع، الطبعة الثانیة.
46
مفید، مُحمّد بن مُحمّد (1414/1993 ب). المسائل الصاغانیة، تحقیق: السید محمد القاضی، بیروت: دار المفید للطباعة والنشر والتوزیع، الطبعة الثانیة.
47
مکارم شیرازی، ناصر (1370). القواعد الفقهیة، قم: مدرسة امام علی بن ابی طالب j ، چاپ سوم.
48
مکارم شیرازی، ناصر (1427). استفتائات جدید، گردآورنده: ابوالقاسم علیاننژاد، قم: مدرسه امام علی بن ابی طالب j.
49
موسوی خمینی، سید روحاللّه (1425). تحریر الوسیلة، ترجمه: علی اسلامی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
50
نجفی، محمدحسن (1362). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
51
وحید خراسانی، حسین (1421). توضیح المسائل، قم: مدرسه باقرالعلوم j.
52
محقق داماد، سید مصطفی (1406). قواعد فقهی، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی، چاپ دوازدهم.
53
ORIGINAL_ARTICLE
طرح ناظر یکِ نیروی انتظامی در مواجهه با افراد بیحجاب در خودروها: دشواریهای نظری و عملی
حجاب به عنوان باوری ایرانیاسلامی از مصادیق عفت عمومی شمرده میشود. پس از انقلاب اسلامی تلاش شده است با روشهای فرهنگی و تقیینی، به ترویج و گسترش فرهنگ عمومی حجاب یاری رسانده شود. تصویب قانون گسترش فرهنگ عفاف و حجاب در سال ۱۳۸۴ به همت شورای عالی انقلاب فرهنگی از کاملترین قوانینی است که در آن برای وزارتخانهها، نهادهای دولتی و مؤسسات عمومی، از جمله نیروی انتظامی، وظایفی تعریف شده است. نیروی انتظامی به منظور انجامدادن وظایف و اختیارات خود، اجرای «طرح ناظر یک» را در پیش گرفته است. در این طرح با افراد بیحجاب و بدحجاب مقابله، و خودرویشان توقیف میشود. مقاله حاضر، با روش توصیفیتحلیلی، دشواریهای نظری و عملی اجرای این طرح را از منظر فقهی و حقوقی میکاود و مبانی مشروعیتِ حقوقی آن را بررسی میکند. در نهایت هم برخی راهکارهای فرهنگی و حقوقی را پیش مینهد.
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_131436_adf6de0506651cf7edae01f9aeaf941e.pdf
2020-08-22
75
97
بیحجابی
نیروی انتظامی
طرح ناظر یک
شورای عالی انقلاب فرهنگی
دشواریها
مجید
نیلی
majid.nili110@gmail.com
1
دانشجوی دکتری فقه و حقوق جزا، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دامغان، دامغان، ایران
AUTHOR
محمدجواد
باقیزاده
baqizadeh@damghaniau.ac.ir
2
استادیار گروه فقه و حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دامغان، دامغان، ایران
LEAD_AUTHOR
بهنام
یوسفیان شوردهی
b.yousefian@damghaniau.ac.ir
3
استادیار گروه جزا و جرمشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دامغان، دامغان، ایران
AUTHOR
قرآن کریم.
1
اشتاینسالتز، آدین (1393). سیری در تلمود، ترجمه: باقر طالبی، قم: مرکز مطالعات ادیان و مذاهب، چاپ سوم.
2
الهام، غلامحسین (1392).«بررسی تداخل مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی با مصوبات مجلس شورای اسلامی دولت و مجمع تشخیص مصلحت نظام»، در: حقوق اسلامی، س14، ش1، ص175-179.
3
بخشایشی یایقوت، محرم؛ حیدری منور، حسین (1390).«حریم خصوصی در حقوق ایران و اسناد بینالمللی»، در: مطالعات پلیس، س۲۹، ش6، ص207-232.
4
جعفریان، رسول (1380). رساله حجابیه، قم: دلیل ما.
5
جوادی آملی، عبدالله (1383). ولایت فقیه و ولایت فقاهت و عدالت، قم: اسراء.
6
خاکپور، حسین؛ ساداتحسینی، الهام السادات (1393). «بررسی حقوق اقلیتهای دینی و جزیه در قرآن»، در: پژوهشنامه معارف قرآنی، دوره 15، ص117-136.
7
سبحانی، جعفر (30/6/1392). «معنای تجری و استحقاب عقاب بر آن»، در: http://www.eshia.ir
8
سجادی، احمد (5/2/1397). در: https://www.isna.ir.
9
سلیمانی، ایران؛ نورمحمدی، محمدرضا (1398). «بررسی فقهی تظاهر به فسق و فجور»، در: نشریه دومین کنفرانس بینالمللی پژوهشهای دینی، علوم اسلامی، فقه و حقوق ایران و جهان.
10
سمیع الزین، عاطف (1404). تفسیر مفردات الالفاظ القرآن الکریم، بیروت: دار الکتاب اللبنانی.
11
شبکه اجتهاد (19/4/1396). «حریم خصوصی در خودرو از نگاه مراجع تقلید»، در: http://ijtihadnet.ir
12
شریف، محمد (1384). «جایگاه قانون شورای عالی انقلاب فرهنگی و مرتبه مصوبات آن»، در: حقوق و سیاست، ش15 و 16، ص217-248.
13
صادقی، هادی (17/4/1396). در: https://www.icana.ir
14
طباطبایی، محمدحسین (1383). تفسیر المیزان، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
15
العروسی الحویزی، عبد علی بن جمعه (1415). نور الثقلین، قم: اسماعیلیان.
16
عمید زنجانی، عباسعلی (1379). فقه سیاسی: حقوق تعهدات بینالمللی و دیپلماسی در اسلام، تهران: سمت.
17
فراهیدی، خلیل بن احمد (1409). العین، قم: مؤسسة دار الهجرة.
18
مکارم شیرازی، ناصر (22/9/1399). در:
19
https://makarem.ir/main.aspx?lid=0&mid=245313&typeinfo=25&catid=23003
20
موسوی خمینی، روحالله (1378). صحیفه نور، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
21
موسوی، سید حسن (۱۳۹۶). پرسشها و پاسخها 60: نگاهی دوباره به مسئله حجاب، قم: دفتر نشر معارف، چاپ دوم.
22
مینایی، سمیرا؛ محمدزاده، زینب (1396). «حجاب و پوشش در ادیان زرتشت، یهود و مسیحیت»، در: همایش نگرش علمی و کاربردی به عفاف و حجاب.
23
نجفی، محمدحسن (1382). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، قم: جامعه مدرسین.
24
هدایتینیا، فرجالله (1381). «جایگاه حقوقی ستاد عالی انقلاب فرهنگی و مصوبات آن»، در: رواق اندیشه، دوره 9، ش8، ص53-70.
25
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی فقهی نهاد حقوقی نحله در نظام حقوقی ایران
در قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق مصوب 1371، نهاد حقوقی «نحله» به منظور حمایت از بانوانی که به ستم طلاق داده میشوند در نظر گرفته شد تا به موجب آن برخی از بانوان در هنگام طلاق طبق شرایط مقرر در قانون، استحقاق دریافت نوعی هدیه از جانب همسر خود داشته باشند. این نوع هدیه، تا پیش از تصویب این قانون، در نظام حقوقی ایران جایگاهی نداشت، گرچه در آموزههای دین مبین اسلام تأکید بسیاری شده بود که مردان به همسران مطلقه خود نوعی هدیه بدهند. در این پژوهش، نگارندگان با روشی توصیفیتحلیلی و با بهرهگیری از منابع دینی در پی پاسخگویی به این پرسش مهماند که: آیا همانگونه که در نظام حقوقی ایران پرداخت نحله الزامی است و به برخی از زنان مطلقه تعلق میگیرد، در فقه اسلامی نیز پرداخت نحله الزامی است و به همان دسته زنان تعلق میگیرد، یا خیر؟ در پژوهش پیش رو با ذکر تفاوتها و شباهتهای نهاد نحله در فقه امامیه و نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران، این نتیجه به دست میآید که در قانون و فقه، تفاوتهای بسیار در زمینه نحله وجود دارد.
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_131437_1c1815d8c20c6db86028e148ab4dc5e3.pdf
2020-08-22
99
118
نحله
طلاق
اجرتالمثل
متعه
خانواده
مریم
مهاجری
m.mohajeri@isu.ac.ir
1
دانشآموخته دکتری حقوق، دانشگاه امام صادق(ع) و دانشآموخته سطح سه حوزه علمیه قم (جامعة الزهراء (س))، قم، ایران
LEAD_AUTHOR
احمدرضا
موسوی
boorenjani@chmail.ir
2
دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران
AUTHOR
القرآن الکریم.
1
ابن بابویه القمی (الصدوق)، محمد بن علی (1343). من لایحضره الفقیه، قم: دار الکتب الاسلامیة، چاپ پنجم.
2
ابن عاشور، محمد طاهر (1420). التحریر والتنویر: تحریر معنی السدید و تنویر العقل الجدید من تفسیر الکتاب المجید، بیروت: مؤسسة تاریخ العربی، الطبعة الاولی.
3
ابن فارس، ابی الحسین احمد (1404). معجم مقائیس اللغة، قم: مکتب الاعلام الاسلامی، الطبعة الاولی.
4
ابن منظور، جمال الدین محمد بن مکرم (1405). لسان العرب، قم: ادب الحوزة، الطبعة الاولی.
5
ابوالفتوح رازی، حسن بن علی بن محمد (1408). روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی.
6
احمدیه، مریم (1383). «حق اجرتالمثل و نحله در یک بررسی حقوقی»، در: مطالعات راهبردی زنان، س7، ش25، ص292-319.
7
امامی، سید حسن (1384). حقوق مدنی، تهران: کتابفروشی اسلامیه، چاپ هجدهم.
8
انصاری، مرتضی (1367). المکاسب، قم: علامه.
9
بلاغی نجفی، محمد جواد (1420). آلاء الرحمن فی تفسیر القرآن، قم: بنیاد بعثت، چاپ اول، ج1.
10
جوادی آملی، عبدالله (1387). تفسیر تسنیم، قم: اسراء، چاپ اول، ج11.
11
حاتمی، علیاصغر؛ زبرجد، سیده فاطمه (1394). «اجرتالمثل ایام زوجیت و نحله با نگرشی بر قانون حمایت خانواده مصوب (1391)»، در: مطالعات حقوقی شیراز، دوره هفتم، ش1، ص59-98.
12
حبیبیتبار، جواد (1380). گام به گام با حقوق خانواده، تهران: خرم.
13
الحر العاملی، محمد بن الحسن (1416). وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، قم: مؤسسة آل البیت b لاحیاء التراث، الطبعة الثالثة.
14
الذهبی، شمس الدین ابو عبد الله محمد بن احمد (1382). میزان الاعتدال، بیروت: دار المعرفة للطباعة والنشر، الطبعة الاولی.
15
روشن، محمد (1396). حقوق خانواده، تهران: جنگل، جاودانه، چاپ دوم.
16
السیوطی، جلال الدین عبد الرحمن (1414). الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور، بیروت: دار الفکر، الطبعة الاولی.
17
طباطبایی، سید محمدحسین (1417). المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ پنجم، ج2 و 16.
18
الطبرسی، فضل بن الحسن (1412). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار المعرفة.
19
الطوسی، محمد بن الحسن (1348). معرفة اختیار الرجال المعروف برجال الکشی، مشهد: مرکز تحقیقات و مطالعات دانشکده الاهیات و معارف اسلامی دانشگاه مشهد.
20
الطوسی، محمد بن الحسن (1364). تهذیب الاحکام، قم: دار الکتب الاسلامیة.
21
الطوسی، محمد بن الحسن (1415). رجال الطوسی، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین، الطبعة الاولی.
22
الفراهیدی، عبد الرحمن خلیل بن احمد (1409). کتاب العین، قم: مؤسسة دار الهجرة، الطبعة الثانیة.
23
الکلینی، محمد بن یعقوب (1411). اصول الکافی، بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
24
مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی (1370). دوره سوم، اجلاسیه چهارم، جلسه 471.
25
معین، محمد (1386). فرهنگ فارسی، تهران: اَدِنا، کتاب راه نو.
26
المکارم الشیرازی، ناصر (1421). الامثل فی تفسیر کتاب الله المنزل، قم: مدرسة امام علی بن ابی طالب j، الطبعة الاولی، ج2.
27
النجفی، محمد حسن (1430). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت: دار احیاء التراث العربی، الطبعة الاولی.
28
http://nazarat.shora-rc.ir/
29
ORIGINAL_ARTICLE
حق کودک در داشتن آینده باز
یکی از حقوق معنوی کودکان، حق داشتن آیندهای باز و آزاد است که دانشمندان به بیانهای مختلفی مطرح کردهاند. هدف این مقاله بررسی ابعاد مختلف این حق و موجهسازی آن در نظریات حق است. این پژوهش در پی پاسخگویی به این پرسش است که: مفهوم و مبانی موجهسازی حقِ داشتن آیندهای باز چیست و چه انتقادهایی بر آن وارد است؟ به نظر میرسد تمامی آنچه به عنوان حق داشتن آینده باز یا عناوین دیگر بیان میشود، به همان حق آزادی و استقلال فردی باز میگردد که در چارچوب جبرگرایی جنبه حق به خود گرفته است، در حالی که اساساً جبرگرایی اندیشهای فاسد است که نمیتواند مبنای درستی برای ایجاد و استیفای حق باشد؛ یعنی با این نظریه نمیتوان استیفا و اجرای حق را تضمین کرد. بهعلاوه، این حق در دیدگاه اسلامی هیچ مبنای منطقی و عقلانی قابل دفاعی ندارد، زیرا اسلام اساساً با وضع قوانین صحیح و بجا تا حد ممکن از تزاحم حقوق کودکان والدین ممانعت میکند و در نهایت، در صورت بروز آن، راهکارهای حل تزاحم را پیش مینهد. بهعلاوه، این حق مبتنی بر مجموعهای از احتمالات است که اثباتپذیر نیستند.
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_131438_75db417ef0d64aaecc62d75bb452eee3.pdf
2020-08-22
119
154
حق
کودک
انتقاد
حق بیخبری
آینده باز
محدثه
معینی فر
moeinifar@isr.ikiu.ac.ir
1
استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشکده علوم و تحقیقات اسلامی، دانشگاه بینالمللی امام خمینی، قزوین، ایران
LEAD_AUTHOR
اسماعیلی، مصطفی (1388). «شبیهسازی و پیامدهای فقهی، کلامی و اخلاقی آن»، در: حقوق پزشکی، ش8، ص109-147.
1
رنجبریان، امیرحسین؛ سیف، زهرا (1388). «چالشهای حقوق بشری شبیهسازی انسان»، در: فصلنامه حقوق دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ش1، ص129-156.
2
کریمی، عباس؛ چلبی، آزاده (1387). «معرفی و بسط نظریه هوفلد از حق و کاربرد آن در زمینه حقوق کودک»، در: فصلنامه حقوق، دوره 38، ش3، ص211-231.
3
معینیفر، محدثه (1398). «تزاحم حق مادر با حق حیات جنین در نظامهای حقوقی»، در: اخلاق و تاریخ پزشکی، س12، ش۱، ص۴۲۲ -۴۳۷.
4
نبویان، سید محمود (1390). فلسفه حق (1): تاریخچه و مفهوم حق، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
5
نورمحمدی، غلامرضا (1384). شبیهسازی انسان: بیمها و امیدها، قم، معارف، چاپ نخست.
6
والدرون، جرمی (1381). فلسفه حق: حق و مصلحت، ترجمه: محمد راسخ، تهران: طرح نو، چاپ نخست.
7
Altman, Scott. (2018). "Reinterpreting the Right to an Open Future: from Autonomy to Authenticity", in: Law and Philosophy, Vol. 37, pp. 415-436.
8
Anonymous (1997). Cloning Human Beings: Report and Recommendations of the National Bioethics Advisory Commission, available from:
9
http://bioethics.georgetown.edu/pcbe/reports/past_commissions/nbac_cloning.pdf (Accessed 15 Sep 2010).
10
Anonymous (2000). "Human Somatic Cell Nuclear Transfer (Cloning)", in: Fertility and Sterility, Vol. 74, No. 5, pp. 873-876.
11
Bernard, Prusak (2008). "Not Good Enough Parenting: What’s wrong with the Child’s Right to an “Open Future”", in: Social Theory and Practice, Vol. 34, No. 2, pp. 271- 291.
12
Bredenoord, Annelien; & et al. (2014). "The Right to an Open Future concerning Genetic Information", in: The American Journal of Bioethics, Vol. 14, No. 3, pp. 21-23.
13
Brock, Dan W. (2002). "Human Cloning and Our Sense of Self", in: Science, Vol. 296, No. 55-66, pp. 314-316.
14
Burley, Justine; Harris, John (1999). "Human Cloning and Child Welfare", in: Journal of Medical Ethics, No. 25, pp. 108-113.
15
Chadwik, Ruth F. (1982). "Cloning", in: Philosophy, Vol. 57, No. 220, pp. 201-209.
16
Champon, Benoit (2003). How to Regulate Embryo Research? A Procedural Approach, First edition, Canada: Hetitage Brand.
17
Chen, Jason (2016). "The Right to Self-development: An Addition to the Child’s Right to an Open Future", in: Journal of Social Philosophy, Vol. 47, Issue 4, pp. 439-456.
18
Cutas, Daniela; Hens, Kristien (2015). "Preserving Children’s Fertility: Two Tales about Children’s Right to an Open Future and the Margins of Parental Obligations", in: Med Health Care and Philos, No. 18, pp. 253-260.
19
Darby, Robert J. L. (2012). "The child’s right to an open future: is the principle applicable to non-therapeutic circumcision", in: J Med Ethics, No. 39, pp. 463-468.
20
Davis, Dena S. (1997). "The Child’s Right to an Open Future: Yoder and beyond", in: Capital University Law Review, Vol. 26, No. 93, pp. 93-105.
21
Davis, Dena S. (2012). "The Parental Investment Factor and the Child’s Right to an Open Future", in: Hastings Center Report, Vol. 9, Issue 2, pp. 24-27.
22
Dworkin, Roland (2007). Taking Rights Seriously, London: Duckworth, 1977. In: Carter, Ian; Kramer, Matthew h.; Steiner, Hillel, Freedom a Philosophical Anthology, Australia.
23
Gethmann, C. F.; Thiele, F. (2001). "Moral arguments against the cloning of humans", in: Poiesis Prax, No. 1, pp. 35-46.
24
Harris, John. (n.d.). Clones, Genes and Reproductive Autonomy the Ethics of Human Cloning, Oxford: The Center for Social Ethics and Policy, pp. 209-217.
25
Hottois, Gilbert. (1998). "Is Cloning the Absolute Evil?", in: Human Reproduction Update, Vol. 4, No. 6, pp. 787-790.
26
Johnston, Judith A. (2007). "Tied up in Notes over Genetic Parentage", in: The Hastings Center Report, Vol. 37, No. 4, pp. 28-30.
27
Kuhse, Helga (2001). "Should Cloning be Banned for the Sake of the Child?", in: Poiesis Prax, No. 1, pp. 17-33.
28
Langton, Rae (2009). Sexual Solipsism, New York: Oxford University Press.
29
Lotz, Mianna (2006). "Feinberg, Mills, and the Child’s Right to an Open Future", in: Journal of Social Philosophy, Vol. 37, No. 4, pp. 537-551.
30
Macintosh, Kerry Lynn (2005). Illegal Beings Human Clones and the Law, First Edition, New York: Cambridge University Press.
31
McGee, Glenn (1999). "Cloning, the Family and Adoption", in: Science and Engineering Ethics, No. 5, pp. 47-54.
32
Melo-Martin, Inmaculada De (2002). "On Cloning Human Beings", in: Bioethics, Vol. 16, No. 3, pp. 246-265.
33
Mills, Claudia (2003). "The Child’s Right to an Open Future", in: Journal of Social Philosophy, Vol. 34, No. 4, pp. 499-509.
34
Millum, Joseph (2014). "The Foundation of the Child’s Right to an Open Future", in: Jounal of Social Philosophy, Vol. 45, No. 4, pp. 522-538.
35
Mintz, Rachel L. & et al. (2019). "Will CRISPR Germline Engineering Close the Door to an Open Future", in: Science and Engineering Ethics, No. 25, pp. 1409-1423.
36
Morgan, J. (2005). "Religious Upbringing, Religious Diversity and the Child’s Right to an Open Future", in: Studies in Philosophy and Education, No. 24, pp. 367-387.
37
Murdoch, Jenny (2014). Re-defining an Open Future, The Child's Right to an Open Future Revisited from a Virtue-Ethics Perspective, Submitted to the University of Hertfordshire in Partial Fulfilment of the Requirements of the Degree of MA by Research.
38
Schmidt, Eric B. (2007). "The Parental Obligation to Expand a Child’s Range of Open Futures When Making Genetic Trait Selections for Their Child", in: Bioethics, Vol. 21, Issue 4, pp. 191-197.
39
Sparrow, Robert (2012). "A Child’s Right to a Decent Future? Regulating Human Genetic Enhancement in Multicultural Societies", in: Asian Bioethics Review, Vol. 4, Issue 4, pp. 355-373.
40
Spier, Raymond (1999). "An Approach to the Ethics of Cloning Humans via an Examination of Ethical Issue Pertaining to the Use of Any Tool", in: Science and Engineering Ethics, No. 5, pp. 17-32.
41
Tooley, Michael (2006). The Moral Status of the Cloning of Humans, Bioethics: an Anthology, First edition, Australia: Black well Publishing.
42
Watt, Helen (2002). "Thinking Twice: Cloning and in Vitro Fertilization", in: Ethics & Medicine, Vol. 18, No. 2, pp. 35-43.
43