مضاجعه و چالش‌های آن در فقه امامیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشکده زنان دانشگاه الزهرا،

چکیده

یکی از عوامل طلاق عاطفی زوجین، عدم اهتمام آنها به در کنار هم بودن است. یکی از مهم‌ترین مکان‌ها و زمان‌هایی که زوجین امکان در کنار هم بودن را دارند و از نظر علوم طبیعی و روان‌شناسی نیز به تأثیرات مهم آن توجه شده است، رختخواب و زمان خواب است. در فقه امامیه نیز به تبعیت از آیه34 سوره نساء، «مضاجعه» مورد توجه قرار گرفته است. گروهی از فقها منکر وجوب مضاجعه شده‌اند، گروهی دیگر وجوب مضاجعه را مقید به دو امر تعدد زوجات و شروع مضاجعه دانسته‌اند و گروهی نیز قائل به وجوب مطلق مضاجعه با انعقاد عقد نکاح شده‌اند. این پژوهش به روش توصیفی ـ تحلیلی و به صورت کتابخانه‌ای ـ اسنادی ماهیت مضاجعه و مسائل پیرامونی آن در فقه امامیه را بررسی کرده و با ارائه دلایل و مستندات، قول به وجوب مضاجعه با انعقاد نکاح را اقوی دانسته است. همچنین بر این مبنا، هر یک از زن و شوهر را در اتخاذ بستر مشترک دارای حق و تکلیف دانسته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Sleeping in bed And its challenges in Jurisprudence of Imamie

نویسنده [English]

  • Leila Samani
Assistant Professor, Women Research Center, Al- Zahra University
چکیده [English]

One of the factors of couples' emotional divorce is their inability to be together. One of the most important places that couples have the opportunity to be together and natural sciences and psychology have pointed to its important effects, is bed and in sleeping time. In Imamiyeh jurisprudence, “bed fellowship " has been considered in accordance with verse 34 of Surah Nesa. Therefore, although a group of jurists consider the absolute necessity of a marriage contract, and some other groups considers it as compulsory in two situations, being polygamous and being together in the bed, some believe that bed fellowship has absolute necessity when having being contracted. This research, using descriptive-analytical method and a documentary library one, examines the nature of the bed fellowship and its related issues in the Imamiyah jurisprudence. Then by explaining its mandate and documents, especially with regard to the wife, and examining the points of disagreement, it will present a legal solution for the consolidation of the family.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Disobedience
  • Single Wife
  • Share
  • Spouse’s Laws
  • Bed Fellowship

منابع

ابراهیمی، سمیه و بنی­فاطمه، حسین (1391ش)، «طلاق عاطفی و عوامل مرتبط با آن در شهر نقده»، مجله مطالعات جامعه‌شناسی، دوره 5، شماره 17، ص 7ـ22.
ابن‌حمزه طوسی، ابو‌جعفر (1408ق)، الوسیله الی النیل الفضیله، قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، چاپ اول.
ابن‌منظور، محمد بن‌مکرم (1414ق)، لسان العرب، بیروت: دارصادر.
ابوجیب، سعدی (1408ق)، القاموس الفقهی لغه و اصطلاحا، دمشق: دارالفکر.
انصاری، مرتضی محمد بن‌محمدامین (1415ق)، کتاب النکاح، قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
بحرانی، یوسف بن‌احمد بن‌ابراهیم (1405ق)، الحدائق الناظره فی احکام العتره الطاهره، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
بهجت، محمدتقى (بی‌تا)، جامع المسائل ، قم: بی‌نا، چاپ‏اول.
جوادی آملی، درس خارج فقه، 16/12/95، سایت مدرسه فقاهت.
حاجی‌زاده میمندی، مسعود و همکاران (1395ش)، «بررسی عوامل اجتماعی مرتبط با طلاق عاطفی»، مطالعات راهبردی زنان، فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده، سال هجدهم، ش71، ص 85ـ108.
حرعاملی، محمدبن الحسن ( 1412ق)، وسائل الشیعه، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
خمینی، سید روح­الله (1379ق)، رساله توضیح المسائل، تهران:سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و إرشاد إسلامی، چاپ نهم.
رضایی، علی­محمد و همکاران (1396ش)، «تعاملات عاطفی زوجین و نقش آن در طلاق عاطفی و اقدام به طلاق»، خانواده‌پژوهی، سال سیزدهم، شماره 52، ص 585ـ604.
سیستانی، علی، (1415)، منهاج الصالحین، قم.
سیوری، جمال‌الدین مقداد بن‌عبدالله (بی­تا)، کنز العرفان فی فقه القرآن، قم: منشورات المکتبه المرتضویه للاحیاء الاثار الجعفریه.
شافعی، محمد بن‌ادریس (1410ق)، الام، بیروت: دارالمعرفه.
شهید ثانی، زین‌الدین بن‌علی بن‌احمد عاملی (1410ق)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، قم: داوری.
شهید ثانی، زین­الدین بن‌علی بن‌احمد عاملی (1413ق)، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، قم: مؤسسه معارف اسلامی.
شیرازی، ابواسحاق ابراهیم بن‌محمد (1421ق)، المهذب (در مروارید، علی‌اصغر، موسوعة المصادر الفقهیة، النکاح)، بیروت: مؤسسة فقه الشیعه، چاپ اول.
صدرالاشرافی، مسعود و همکاران (1391ش)، «آسیب‌شناسی طلاق (علل و عوامل) و راهکارهای پیش‌گیری از آن»، فصلنامه مهندسی فرهنگی، سال هفتم، شماره 73 و 74، ص 26ـ53.
طباطبایی، سید محمدحسین (بی­تا)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
طباطبایی، سیدعلی (1412ق)، ریاض المسائل فی بیان أحکام الشرع بالدلائل، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
طبرسی، فضل بن‌حسن (1372ق)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالمعرفه.
طبرسی، فضل بن‌حسن (1415ق)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
طرابلسی، عبدالعزیز بن‌نحریر (قاضی ابن‌براج) (1406ق)، المهذب، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طریحی، فخرالدین (1416ق)، مجمع البحرین، تهران: کتابفروشی مرتضوی.
طوسی، ابوجعفر محمد بن‌حسن (1387ش)، المبسوط فی فقه الامامیه، تهران: مکتبه المرتضویه.
طوسى، ابوجعفر محمد بن‌حسن (1400ق)، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوى، بیروت: دار الکتاب العربی، چاپ دوم.
علامه حلی، حسن بن‌یوسف بن‌مطهر (بی­تا)  ، تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة، مشهد: مؤسسه آل البیت علیهم السلام، چاپ اول.
فاضل هندی، بهاء‌الدین محمد بن‌الحسن بن‌محمد اصفهانی (1405ق)، کشف اللثام، قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی.
قرطبی، یوسف بن‌عبدالله (1441ق)، الکافی فی فقه اهل مدینه (در مروارید، علی‌اصغر، موسوعه المصادر الفقهیه، النکاح)، بیروت: مؤسسه فقه الشیعه.
کاسانی، علاءالدین بن‌مسعود (1417ق)، بدائع الصنائع، بیروت: دار احیاءالتراث العربی.
کاظمی، فاضل (1365ش)، مسالک الافهام الی آیات الاحکام، انتشارات مرتضوی، تهران.
محقق حلی، جعفر بن‌حسن محقق نجم‌الدین (1408ق)، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
مروارید، علی‌اصغر (1410ق)، موسوعه المصادر الفقهیه، بیروت: دارالتراث، چاپ اول.
مصطفوی، حسن (1402ق)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: مرکز الکتاب للترجمه و النشر.
مظاهری، حسین، درس خارج فقه، 9/12/91، مدرسه فقاهت.
مفید، محمد بن‌نعمان (1410ق)، المقنعه، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
مهیار، رضا (1410ق)، فرهنگ ابجدی عربی ـ فارسی، تهران: اسلامی.
نجفی، محمدحسن (1981م)، جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام، تصحیح سید ابراهیم میانجی و تحقیق محمود قوچانی، بیروت: دار احیاءالتراث العربی، چاپ هفتم.
نراقی، مولی احمد بن‌محمدمهدی (1422)، رسائل و مسائل: قم: کنگره بزرگداشت ملا احمد نراقی.