اذن ولیّ در عقد موقت باکِره رشیده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه فقه و حقوق مرکز مطالعات زن و خانواده

چکیده

در بیشتر مباحث فقهی، ولایت ولیّ در ازدواج دختر باکره رشیده، بدون تفکیک بین عقد دائم و موقت مطرح شده است. ولی با مراجعه به روایات این باب، که دلیل اصلی و منشأ اختلاف‌نظر فقها است، روشن می‌شود که حدود و گستره ولایت ولیّ در عقد موقت، محدودتر از عقد دائم است. این روایات بر پنج دسته‌اند و از مجموع آنها فهمیده می‌شود که اگر چنین دختری در مدیریت شئون زندگی و تصمیم‌های مهم خود مستقل باشد و به تعبیر روایات، مالک امر و نفس خود باشد، در ازدواج هم مستقل است، چه دائم و چه موقت، و اگر در امور مذکور مستقل نباشد و به تعبیر روایات، «بین الأبوین»، یعنی تحت اختیار و نظارت آنها باشد، اگر ازدواج او به قصد دخول و ازاله بکارت باشد، اذن ولیّ به‌عنوان حکم تکلیفی لازم است و ولیّ فقط در صورتی می‌تواند به چنین ازدواجی رضایت دهد که احراز کند چنین ازدواجی برای دختر مصلحت دارد. اما اگر این ازدواج به قصد نزدیکی و ازاله بکارت نباشد، اذن ولیّ در آن معتبر نیست و دختر رشیده، می‌تواند مستقلاً به چنین ازدواجی اقدام کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Father’s Pemission in Temporary Marrriage of Adolescent’s Virgin Maid

نویسنده [English]

  • Sayyed mahdi Sajadi Amin
Assistant Professor. Department of Jurisprudence and Law.Research Center of Woman and Family
چکیده [English]

In most of the juridical debates, the guardianship of the father in the marriage of an
adolescent’s virgin maid has been considered necessary without any distinction
between temporary marriage and permanent marriage. Examinig the related
traditions that are the main causes of differences in ju rists’ views, however, reveals
that the domain of guardianship is more limited in temporary marriage than
permanent marriage. The traditions can be classified into five group and they all
show that when a maid is capable of managing her affairs independently, she is
independent in getting marriage, whether temporary or permanent. But if she is not
able to, and is under the control of his father (Bayn ul Abavayn) and defloration is
going to be done in marriage, the permission of the father is necessary; he should
consider the interests of the maid. Yet when penetration is not going to happen in
marriage, the guardian permaiion is not necessary and the virgin maid can marry on
her own choice.


کلیدواژه‌ها [English]

  • Guardian Permission
  • Temporary Marriage Contract
  • Virgin maid
  • Temporary Marriage
  • Legal Guardian
  • Guardianship
ابن أثیر، مبارک بن محمد (بی‌تا). النهایة فی غریب الحدیث والأثر، تحقیق: طاهر احمد الزاوی و محمود محمد الطناحی، بیروت: دار الفکر.
ابن ادریس، محمد بن‌ احمد (1410). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم.
ابن بابویه قمی، محمد بن علی (1413). من لایحضره الفقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم.
ابن بابویه قمی، محمد بن علی (1415). المقنع، قم: مؤسسه امام هادی (ع).
ابن براج، ع‍ب‍دال‍ع‍زی‍ز بن ن‍ح‍ری‍ر (1406). المهذب، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اوّل.
ابن حمزه، محمد بن علی (1408). الوسیلة إلی نیل الفضیلة، تصحیح: محمد حسون، قم: مکتبة آیة‌الله المرعشی النجفی.
ابن سعید، یحیی بن احمد (1405). الجامع للشرائع، قم: مؤسسة سید الشهداء(ع) العلمیة.
ابن فارس، احمد (1404). معجم مقائیس ‌اللغة، قم: مرکز النشر مکتب‌ الاعلام الاسلامی.
ابو الصلاح حلبی، تقی بن نجم (1403). الکافی فی الفقه، تصحیح: رضا استادی، اصفهان: کتابخانه امام امیرالمؤمنین(ع).
اشعری، احمد بن محمد (1408). النوادر، قم: مدرسه امام مهدی(ع).
امامی، حسن (بی‌تا). حقوق مدنی، تهران: انتشارات اسلامیة.
انصاری، مرتضی‌ بن محمدامین (1415). کتاب المکاسب، قم: کنگره جهانی بزرگ‌داشت شیخ اعظم انصاری.
بحرالعلوم، محمد بن محمد تقی (1403). بلغة الفقیه، تهران: مکتبة الصادق(ع)، الطبعة ‌الرابعة.
بحرانی، یوسف بن احمد (1405). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، تصحیح: محمدتقی ایروانی و سید عبد الرزاق مقرم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
بهجت، محمدتقی (1426). جامع المسائل، قم: دفتر آیت‌الله بهجت، چاپ دوم.
تبریزی، جواد (1385). صراط النجاة، قم: دار الصدیقة الشهیدة (س).
حر عاملی، محمد بن حسن (1409). وسائل الشیعة، قم: مؤسسة آل البیت(ع).
حکیم، محسن (1416). مستمسک العروة الوثقی، قم: مؤسسة دار التفسیر.
حلّی، حسن بن یوسف (1410). إرشاد الأذهان إلی أحکام الإیمان، تصحیح: فارس حسون، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
 
حلی، حسن بن یوسف (1413). مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم.
حلی، حسن بن یوسف (1420). تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الامامیة (ط. الحدیثة)، تصحیح: ابراهیم بهادری، قم: مؤسسه امام صادق(ع).
خمینی، روح‌الله (1421).  کتاب البیع، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خویی، ابوالقاسم (1403). معجم رجال الحدیث، بیروت: دار الزهراء، الطبعة الثالثة.
خویی، ابوالقاسم (1410). منهاج الصالحین، قم: مدینة ‌العلم، چاپ بیست و هشتم.
خویی، ابوالقاسم (1418). موسوعة الامام الخویی، قم: مؤسسة احیاء آثار الامام الخوئی.
سبحانی تبریزی، جعفر (1375). نظام النکاح فی الشریعة الاسلامیة الغراء، قم: مؤسسه امام صادق(ع).
سبزواری، عبدالأعلی (1413). مهذب الأحکام، تصحیح: مؤسسة المنار، قم: دفتر آیت‌الله سبزواری، چاپ چهارم.
سبزواری، محمدباقر بن محمد مؤمن (1423). کفایة الأحکام، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
سجادی امین، مهدی (1395). اذن ولیّ در ازدواج باکره، قم: مرکز تحقیقات زن و خانواده.
سند، محمد (1429). سند العروة الوثقی: کتاب النکاح، تقریر: قیصر تمیمی و علی ‌محمود عبادی؛ قم: مکتبة فدک.
سیستانی، علی (1422). المسائل المنتخبة، قم: دفتر حضرت آیت‌الله سیستانی، چاپ نهم.
شبیری زنجانی، موسی (1419). کتاب نکاح، قم: مؤسسه پژوهشی رأی‌پرداز.
شوشتری، محمدتقی (1388). قاموس الرجال، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ چهارم.
طباطبایی حکیم، محمد سعید (1422). مرشد المغترب: توجیهات و فتاوی، نجف: دفتر آیت‌الله حکیم.
طباطبایی کربلایی، علی ‌بن محمدعلی (1409). الشرح الصغیر فی شرح مختصر النافع، تصحیح: سید مهدی رجایی، قم: کتاب‌خانه آیت‌الله مرعشی نجفی.
طباطبایی کربلایی، علی‌ بن محمدعلی (1418). ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل (ط. الحدیثة)، تصحیح: محمد بهره‌مند و دیگران، قم: مؤسسة آل البیت(ع).
طباطبایی یزدی، محمدکاظم (1419). العروة الوثقی (المحشی)، تحقیق: احمد محسنی سبزواری، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
طباطبایی یزدی، محمدکاظم (بی‌تا). تکملة العروة الوثقی، تصحیح: سید محمدحسین طباطبایی، قم: مکتبة داوری.
طوسی، محمد بن حسن (1390). الاستبصار فیما اختلف من الأخبار، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
طوسی، محمد بن حسن (1400). النهایة فی مجرد الفقه والفتاوی، بیروت: دار الکتاب العربی، الطبعة الثانیة.
طوسی، محمد بن حسن (1407). تهذیب الأحکام، تهران: دار الکتب الاسلامیة، چاپ چهارم.
طوسی، محمد بن حسن (بی‌تا). الفهرست، تصحیح: سید محمدصادق آل بحرالعلوم، نجف: المکتبة الرضویة.
عاملی (شهید اول)، محمد بن مکی (بی‌تا). القواعد والفوائد، تصحیح: سید عبدالهادی حکیم، قم: کتاب‌فروشی مفید.
عاملی جبعی (شهید ثانی)، زین الدین بن علی (1413). مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الاسلام، قم: مؤسسة المعارف الاسلامیة.
علوی، عادل (بی‌تا). القول الرشید فی الاجتهاد والتقلید، قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی.
فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله (1404). التنقیح الرائع لمختصر الشرائع، تصحیح: سید عبداللطیف حسینی کوه‌کمری، قم: کتاب‌خانه آیت‌الله مرعشی نجفی.
فاضل موحدی لنکرانی، محمد (1421). تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة: النکاح، تحقیق: حسین واثقی و دیگران، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(ع).
فیض کاشانی، محمد بن شاه‌مرتضی (1401). مفاتیح الشرائع، تحقیق: سید مهدی رجائی، قم: مجمع الذخائر الاسلامیة.
فیض کاشانی، محمد بن شاه‌مرتضی (1409). الوافی، تصحیح: ضیاءالدین حسینی اصفهانی، اصفهان: مکتبة الامام امیرالمؤمنین(ع).
فیض کاشانی، محمد بن شاه‌مرتضی (1418). النخبة فی الحکمة العملیة والأحکام الشرعیة، تصحیح: مهدی انصاری قمی، تهران: مرکز الطباعة والنشر لمنظمة الاعلام الاسلامی، الطبعة الثانیة.
قرشی بنابی، علی‌اکبر (1412). قاموس قرآن، تهران: دار الکتب الاسلامیة، الطبعة السادسة.
کاتوزیان، ناصر (1376). حقوق مدنی: قواعد عمومی قراردادها، تهران: شرکت سهامی انتشار با همکاری بهمن برنا، الطبعة الرابعة.
کرکی، علی بن حسین (1414). جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم: مؤسسة آل البیت(ع)، چاپ دوم.
کلینی، محمد بن یعقوب (1407). الکافی، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
مجاهد طباطبایی، محمد (بی‌تا). المناهل، قم: مؤسسة آل البیت(ع).
مجلسی، محمدباقر (1406). ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، تحقیق: مهدی رجایی، قم: کتاب‌خانه آیت‌الله مرعشی نجفی.
مجلسی، محمدتقی (1400). یک دوره فقه کامل فارسی، تهران: مؤسسه و انتشارات فراهانی.
مجلسی، محمدتقی (1406). روضة المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه، تصحیح: سید حسین موسوی کرمانی، علی‌پناه اشتهاردی، و سید فضل‌الله طباطبایی، قم: مؤسسه کوشانبور، چاپ دوم.
مظفر، محمدرضا (1385). اصول الفقه، تحقیق: عباس‌علی زارعی سبزواری، قم: بوستان کتاب.
مفید، محمد بن محمد (1413). المتعة، قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید.
 
مکارم شیرازی، ناصر (1424). کتاب النکاح، تصحیح: محمدرضا حامدی و مسعود مکارم، قم: مدرسه امام علی بن ابی‌طالب(ع).
مکارم شیرازی، ناصر (1425). أنوار الفقاهة: کتاب النکاح، قم: مدرسه امام علی بن ابی‌طالب(ع).
موسوی خوانساری، احمد (1405). جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، تصحیح: علی‌اکبر غفاری، قم: مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم.
موسوی عاملی، محمد بن علی (1413). نهایة المرام فی شرح مختصر شرائع الاسلام، تحقیق: مجتبی عراقی، علی‌پناه اشتهاردی، و حسین یزدی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
نجاشی، احمد بن علی (1407). الرجال: فهرست أسماء مصنفی الشیعة، تصحیح: سید موسی شبیری زنجانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
نجفی، محمدحسن (بی‌تا). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، تصحیح: شیخ عباس قوچانی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، الطبعة السابعة.
نراقی، احمد بن محمد مهدی (1415). مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، قم: مؤسسة آل البیت(ع).
نراقی، احمد بن محمد مهدی (1417). عوائد الأیام فی بیان قواعد الأحکام، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.