بررسی فقهی نهاد حقوقی نحله در نظام حقوقی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکتری حقوق، دانشگاه امام صادق(ع) و دانش‌آموخته سطح سه حوزه علمیه قم (جامعة الزهراء (س))، قم، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران

چکیده

در قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق مصوب 1371، نهاد حقوقی «نحله» به منظور حمایت از بانوانی که به ستم طلاق داده می‌شوند در نظر گرفته شد تا به موجب آن برخی از بانوان در هنگام طلاق طبق شرایط مقرر در قانون، استحقاق دریافت نوعی هدیه از جانب همسر خود داشته باشند. این نوع هدیه، تا پیش از تصویب این قانون، در نظام حقوقی ایران جایگاهی نداشت، گرچه در آموزه‌های دین مبین اسلام تأکید بسیاری شده بود که مردان به همسران مطلقه خود نوعی هدیه بدهند. در این پژوهش، نگارندگان با روشی توصیفی‌تحلیلی و با بهره‌گیری از منابع دینی در پی پاسخ‌گویی به این پرسش مهم‌اند که: آیا همان‌گونه که در نظام حقوقی ایران پرداخت نحله الزامی است و به برخی از زنان مطلقه تعلق می‌گیرد، در فقه اسلامی نیز پرداخت نحله الزامی است و به همان دسته زنان تعلق می‌گیرد، یا خیر؟ در پژوهش پیش ‌رو با ذکر تفاوت‌ها و شباهت‌های نهاد نحله در فقه امامیه و نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران، این نتیجه به دست می‌آید که در قانون و فقه، تفاوت‌های بسیار در زمینه نحله وجود دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Jurisprudential Study of the Legal Institution of Nehlah in the Iranian Legal System

نویسندگان [English]

  • Maryam Mohajeri 1
  • Ahmad Reza Musawi 2
1 * PhD Graduate in Law, Imam Sadegh (AS) University, and Graduate of Level Three, Qom Seminary (Jameat Al-Zahra (S)), Qom, Iran
2 Master's Student in Private Law, Imam Sadegh (AS) University, Tehran, Iran
چکیده [English]

In the Law on Amending the Regulations Related to Divorce, passed in 1992, the legal institution of nehlah was considered to protect women who are divorced by oppression, according to which some women are entitled to receive a gift from their husbands at the time of divorce in accordance with the provisions of the law. Prior to the enactment of this law, this type of gift had no place in the Iranian legal system, although the teachings of Islam strongly emphasized that men should give some kind of gift to their divorced wives. In this study, the authors, employing a descriptive-analytical method and using religious sources, seek to answer the important question: Is it obligatory to pay nehlah in Islamic jurisprudence, as it is obligatory to be paid to some divorced women in the Iranian legal system? And does it belong to the same group of women? In the present study, by mentioning the differences and similarities between the institution of nehlah in Imami jurisprudence and the legal system of the Islamic Republic of Iran, it is concluded that there are many differences in nehlah in law and jurisprudence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nehlah
  • Divorce
  • Ojrat al-Methl (Equivalent Remuneration)
  • Mut'a (Temporary Marriage)
  • Family
القرآن الکریم.
ابن بابویه القمی (الصدوق)، محمد بن علی (1343). من لایحضره الفقیه، قم: دار الکتب الاسلامیة، چاپ پنجم.
ابن عاشور، محمد طاهر (1420). التحریر والتنویر: تحریر معنی السدید و تنویر العقل الجدید من تفسیر الکتاب المجید، بیروت: مؤسسة تاریخ العربی، الطبعة الاولی.
ابن فارس، ابی الحسین احمد (1404). معجم مقائیس اللغة، قم: مکتب الاعلام الاسلامی، الطبعة الاولی.
ابن منظور، جمال الدین محمد بن مکرم (1405). لسان العرب، قم: ادب الحوزة، الطبعة الاولی.
ابوالفتوح رازی، حسن بن علی بن محمد (1408). روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
احمدیه، مریم (1383). «حق اجرت‌المثل و نحله در یک بررسی حقوقی»، در: مطالعات راهبردی زنان، س7، ش25، ص292-319.
امامی، سید حسن (1384). حقوق مدنی، تهران: کتاب‌فروشی اسلامیه، چاپ هجدهم.
انصاری، مرتضی (1367). المکاسب، قم: علامه.
بلاغی نجفی، محمد جواد (1420). آلاء الرحمن فی تفسیر القرآن، قم: بنیاد بعثت، چاپ اول، ج1.
جوادی آملی، عبدالله (1387). تفسیر تسنیم، قم: اسراء، چاپ اول، ج11.
حاتمی، علی‌اصغر؛ زبرجد، سیده فاطمه (1394). «اجرت‌المثل ایام زوجیت و نحله با نگرشی بر قانون حمایت خانواده مصوب (1391)»، در: مطالعات حقوقی شیراز، دوره هفتم، ش1، ص59-98.
حبیبی‌تبار، جواد (1380). گام به گام با حقوق خانواده، تهران: خرم.
الحر العاملی، محمد بن الحسن (1416). وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، قم: مؤسسة آل البیت b لاحیاء التراث، الطبعة الثالثة.
الذهبی، شمس الدین ابو عبد الله محمد بن احمد (1382). میزان الاعتدال، بیروت: دار المعرفة للطباعة والنشر، الطبعة الاولی.
روشن، محمد (1396). حقوق خانواده، تهران: جنگل، جاودانه، چاپ دوم.
السیوطی، جلال الدین عبد الرحمن (1414). الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور، بیروت: دار الفکر، الطبعة الاولی.
طباطبایی، سید محمدحسین (1417). المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ پنجم، ج2 و 16.
الطبرسی، فضل بن الحسن (1412). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار المعرفة.
الطوسی، محمد بن الحسن (1348). معرفة اختیار الرجال المعروف برجال الکشی، مشهد: مرکز تحقیقات و مطالعات دانشکده الاهیات و معارف اسلامی دانشگاه مشهد.
الطوسی، محمد بن الحسن (1364). تهذیب الاحکام، قم: دار الکتب الاسلامیة.
الطوسی، محمد بن الحسن (1415). رجال الطوسی، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین، الطبعة الاولی.
الفراهیدی، عبد الرحمن خلیل بن احمد (1409). کتاب العین، قم: مؤسسة دار الهجرة، الطبعة الثانیة.
الکلینی، محمد بن یعقوب (1411). اصول الکافی، بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی (1370). دوره سوم، اجلاسیه چهارم، جلسه 471.
معین، محمد (1386). فرهنگ فارسی، تهران: اَدِنا، کتاب راه نو.
المکارم الشیرازی، ناصر (1421). الامثل فی تفسیر کتاب الله المنزل، قم: مدرسة امام علی بن ابی طالب j، الطبعة الاولی، ج2.
النجفی، محمد حسن (1430). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت: دار احیاء التراث العربی، الطبعة الاولی.