جنسیت و مجازات در فقه و حقوق ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق زن در اسلام دانشگاه ادیان و مذاهب

2 ایران ، قم ،جامعه المصطفی مدرسه عالی فقه تخصصی

چکیده

با عنایت به یکسان بودن ماهیت زن و مرد، زنانگی و مردانگی عنصر تأثیرگذاری در ارتکاب جرم و مجازات مجرم به نظر نمی‌رسد؛ اما با تأمل در متون جزایی اسلام و پیرو آن قانون مجازات ایران، روشن می‌شود که جنسیت در مجازات، اعم از معافیت‌های مجازاتی، نحوه اجرای مجازات و حتی میزان مجازات تأثیرگذار است. برای دست‌یابی به اینکه آیا زنان مشمول معافیت‌ها یا تخفیفات هستند یا مردان و اینکه کدام‌یک بیشتر مورد عنایت شارع مقدس‌اند، احصای تمام مصادیق مجرمانه، که در آنها تفاوت مجازات بین زنان و مردان وجود دارد، لازم است. در این نوشتار معافیت‌ها یا تخفیفات مجازاتی زنان و مردان به صورت مستقل بررسی و روشن شد که در زنا با محارم، همجنس‌بازی زنان (مساحقه)، ارتداد و قیادت تخفیفاتی شامل زنان شده و در سرقت از مال فرزند، قذف و قتل او و نیز در زنای همسر، تخفیف شامل حال مردان است. با این همه، حائز اهمیت است که تأثیر جنسیت در مجازات به هیچ وجه ناشی از نگاه تبعیضی قانون‌گذار یا شارع نیست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Gender and Punishment in Iran’s Law and Jurisprudence

نویسندگان [English]

  • Azam Khoshsorat Movaffagh 1
  • mohmmad khan kazemi 2
1 Assistant Professor of Family Law at the University of Religions and Dinamination
2 Iran, Qom, Al-Mustafa Community, High School ofSpecialized jurisprudence
چکیده [English]

At first glance, due to the identicalness of the nature of men and women, it doesn’t seem that feminity and masqulinity have any important efffect on commiting crime and punishment. However, studying the Islamic criminal texts and Iran’s
punishment law reveals that gender plays a role in punishment: punishment exemption, way of punishment, and even the degree of punishing. To find out whether women are exempted or mitigated, or men are also exempted, and which ones are suported by Shariah, it is necessary to reckon al the criminal cases that differ in men and women. The present article studied the exemption and mitigation of punishment in men and women separately. It comes to the conclusion that ere are some mitigations of punishment for women in crimes such as incest, lesbianism, apostasy, and there are some reduced punishments for men in the crimes such as theft of children, qazf, murder of the children, and adultery. The important point is that gender has not any role in different legislation of punishment
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Gender
  • Punishment
  • Differences of Man and Woman
  • Criminal Law
  • Jurisprudene
قرآن کریم.
کتاب مقدس، به همت انجمن پخش کتب مقدسه در میان ملل، 1978- 7m
ابراهیمی، محمد (1377ش)، اسلام و حقوق بین الملل عمومی، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت)، چاپ اول.
ابن‌ابی‌جمهور، محمد بن‌زین‌الدین (1405ق)، عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، قم: دار سید الشهداء للنشر، چاپ اول.
حبیب‌زاده، محمدجعفر، بابایی، حسین (1378ش)، «قتل در فراش»، مجله مدرس علوم انسانی، زمستان، شماره 4.
زینالی نسرانی، حسین (1392ش)، قانون مدنی و محشا، کاشان: قانون مدار، چاپ اول.
صدوق، ابن‌بابویه محمد بن‌على (1413ق)، من لا یحضره الفقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم.
محقق حلى، نجم‌الدین جعفر بن‌حسن (1408ق)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، با تحقیق عبدالحسین محمد على  بقال، قم: مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم.
حاجی ده‌آبادی، محمدعلی (1389ش)، جرم‌شناسی، قم: دانشگاه قم.
خمینى، سید روح‌الله موسوى (1378ق)، تحریر الوسیلة، نجف: مطبعة الآداب، چاپ اول.
خویی، سید ابوالقاسم (1413ق)، منهاج الصالحین، قم: چاپ مهر، مدینه العلم.
خویى، سید ابوالقاسم (1422ق)، مبانی تکملة المنهاج، قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی، چاپ اول.
راغب اصفهانی (1384ش)، مفردات الفاظ القرآن الکریم، قم: ذوی القربی، چاپ پنجم.
حر عاملى، محمد بن‌حسن (1409ق)، تفصیل وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة، قم: مؤسسة آل البیت علیهم السلام، چاپ اول.
مکارم شیرازى، ناصر (1427ق)، استفتاءات جدید، قم: انتشارات مدرسه امام على بن‌ابى‌طالب (ع)، چاپ دوم.
سبزوارى، سید عبدالأعلى (1413ق)، مهذّب الأحکام، قم: مؤسسه المنار، چاض چهارم.
صدر، سید محمد (1420ق)، ما وراء الفقه، بیروت: دار الأضواء للطباعة و النشر و التوزیع، چاپ اول.
طوسى، ابوجعفر محمد بن‌حسن (1390ق)، الاستبصار فیما اختلف من الأخبار، تهران: دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول.
طوسى، ابوجعفر محمد بن‌حسن (1407ق)، تهذیب الأحکام (تحقیق خرسان)، تهران: دار الکتب الإسلامیه، چاپ چهارم.
طوسى، ابوجعفر محمد بن‌حسن (1387ق)، المبسوط فی فقه الإمامیة، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، چاپ سوم.
شهید ثانى، زین‌الدین بن‌على عاملى (1413ق)، مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة، چاپ اول.
شهید ثانى، زین‌الدین بن‌على عاملى (1412ق)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشّى سلطان العلماء)، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، چاپ اول.
قرشی، علی‌اکبر (1377ش)، تفسیر أحسن الحدیث، تهران: بنیاد بعثت، چاپ سوم.
مرعشى نجفى، سید شهاب‌الدین (1415ق)، القصاص على ضوء القرآن و السنة، قم: انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشى نجفى، چاپ اول.
مصباح یزدی، محمدتقی (1381ش)، دین و آزادی، قم: مرکز مطالعات و پژوهش‌های فرهنگی حوزه علمیه قم، چاپ اول.
مکارم شیرازی، ناصر (1374ش)، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
نجفى، محمدحسن (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم.
ولیدی، محمد صالح (1385ش)، حقوق جزای عمومی، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها، چاپ یازدهم.