دانشگاه ادیان و مذاهب
مطالعات فقهی حقوقی زن و خانواده
2676-3036
1
2
2019
01
21
محرمانگی در اسناد هویتی کودکان آزمایشگاهی
7
28
FA
سید علی
علوی قزوینی
دانشیار گروه حقوق پردیس فارابی دانشگاه تهران
saalavi@ut.ac.ir
اسناد سجلی از مهمترین اسناد رسمی برای معرفی هویت و تشخیص ممیزات اشخاص طبیعیاند. در میان ممیزات اشخاص طبیعی، نام خانوادگی از اهمیت ویژهای برخوردار است. بر اساس مقررات قانونی، اعطای نام خانوادگی بر اساس نسب پدری کودک انجام میگیرد؛ از این رو این اسناد در دعاوی حقوقی مترتب بر نسب میتوانند به عنوان دلایل اثباتی مورد استناد قرار گیرند. بنابراین تنظیم صحیح این اسناد و مطابقت آنها با واقع، تأثیر مستقیم در حقوق صاحبان سند و نیز حقوق اشخاص ثالث خواهد داشت.<br /> با ظهور و توسعه فنآوری مدرنِ استفاده از روشهای کمک باروری، سؤالات گوناگونی در زمینههای مختلف حقوقی، از جمله وضعیت ثبت اسناد سجلی کودکان متولد شده از طریق اهدای جنین، مطرح شده است. بیشتر کشورهای غربی روش اهدای ناشناخته جنین (محرمانگی) را برگزیدهاند و تعدادی از کشورها نیز به اهدای شناخته جنین تمایل پیدا کردهاند.<br /> این مقاله تلاش دارد با مطالعه دلایل اهدای ناشناخته جنین، به این سؤال پاسخ دهد: آیا اهدای ناشناخته جنین با قواعد و مقررات فقهی و حقوقی سازگاری دارد؟ در صورت منفی بودن پاسخ، چه راه حل مناسبی برای حل این معضل حقوقی میتوان ارائه کرد؟
اسناد سجلی,اهدای جنین,نام خانوادگی,نسب,محرمانگی,اسناد هویتی,باروریهای پزشکی
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_82349.html
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_82349_965216bb3e3bd86e18a77e0636f167c2.pdf
دانشگاه ادیان و مذاهب
مطالعات فقهی حقوقی زن و خانواده
2676-3036
1
2
2019
01
21
ظرفیتهای فقه امامیه و بهروزرسانی فقه خانواده
29
51
FA
فرج الله
هدایت نیا گنجی
استادیار گروه فقه و حقوق پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
hedayat47@gmai.com
قواعد کلی فقه اسلامی و نیز ملاکات احکام دو ظرفیتی هستند که به کمک آنها فقه اهل بیت رشد یافته و بالنده شده است. فقها با استفاده از ظرفیتهای هر یک از این عناوین کوشیدهاند حکم موضوعات مستحدثه یا نیازهای نوپدید را تبیین کنند و فقه اهل بیت(ع) را بهروز نگه دارند. مسائل جدید فقه خانواده نیز با استفاده از ظرفیتهای یادشده بهروزرسانی شده و احکام آن بیان شده است. نتیجه این تلاشها توسعه کمّی و کیفی فقه خانواده بوده است، بهگونهای که امروز کمتر مسئلهای وجود دارد که در فقه، حکم آن روشن نشده باشد. این نوشتار میکوشد ضمن تبیین ظرفیتهای فقه شیعه در بهروزشدن و پاسخگویی به نیازهای نوپدید، تحولات حقوق خانواده و بهروزشدگی آن را تبیین کند<em>.</em>
فقها,شیعه,مسائل مستحدثه,فقه,خانواده
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_82353.html
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_82353_f34c62e1015376b9504f37b384bd8958.pdf
دانشگاه ادیان و مذاهب
مطالعات فقهی حقوقی زن و خانواده
2676-3036
1
2
2019
01
21
مقابله با روند عرفیشدن در ایران با تأکید بر ظرفیتهای نهاد خانواده
53
81
FA
حسین
بستان (نجفی)
دانشیار گروه حقوق پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
hbostan@rihu.ac.ir
عرفیشدن از مسائل بنیادی جوامع معاصر، از جمله ایران است، که توجه و اهتمام شمار چشمگیری از جامعهشناسان دین را به خود معطوف کرده است. با این حال، رویکردها به این مسئله عموماً توصیفی و تبیینیاند و بهسختی میتوان آثاری با رویکرد مداخلهای در این زمینه شناسایی کرد. این مقاله با رویکردی مداخلهای و با توجه به مبانی و مهارتهای سیاستگذاری کوشیده است ظرفیتهای نهاد خانواده در مقابله با روند عرفیشدن در ایران را تحلیل کند. بدینمنظور بر اساس مقارنهای بین عوامل عرفیشدن و کارکردهای خانواده و پس از تعیین اهداف ششگانه گسترش و تحکیم سنّت ازدواج در جامعه، بهبود روابط جنسی همسران، بهبود روابط عاطفی همسران، توانمندسازی خانواده برای ایفای کارکرد حمایتی خود، اصلاح الگوی فرهنگپذیری در خانواده و کارآمدترشدن سازوکارهای نظارتی خانواده، بررسی راهکارهای سیاستی مقابله با عرفیشدن در ضمن هفت محور آموزش، مشاوره، درمان، حمایت، فرهنگسازی، قانونگذاری و نظارت صورت گرفته است.
خانواده,عرفیشدن,عرفیزدایی,کارکردهای خانواده,عرفیشدن در ایران
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_82354.html
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_82354_3209564046234bd644dd5839d39eab7a.pdf
دانشگاه ادیان و مذاهب
مطالعات فقهی حقوقی زن و خانواده
2676-3036
1
2
2019
01
21
بازپژوهی فقهیحقوقی شرایط اعمال حق حبس زوجه در عقد نکاح
83
109
FA
محمد
نوذری فردوسیه
استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه قم
m.nozari@qom.ac.ir
محمد مهدی
عباس حمید
دانشجوی کارشناسی ارشد رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه قم،
abbas.hamid14@gmail.com
یکی از ثمرات تقسیم عقود به عقود معوض و غیرمعوض، امکان امتناع از انجامدادن تعهد یا تحویل موضوع معامله پیش از آن است که طرف مقابل تعهدش را انجام دهد، که اصطلاحاً از آن به عنوان «حق حبس» یاد میکنند. هرچند اصطلاح «حق حبس» از اصطلاحات مربوط به دو قرن اخیر است، اکثر فقهای امامیه و مذاهب مختلف آن را به رسمیت شناخته و در کتب فقهی به آن اشاره کردهاند. در این نوشتار، ابتدا حق حبس در عقد نکاح و ادله و دیدگاههای فقهای امامیه درباره آن و شرایط «اعمال حق حبس از جانب زوجه» بررسی میشود. سپس این موضوع در حقوق موضوعه و دیدگاههای حقوقدانان مطرح میشود و در پایان ضرورت بازبینی در تفسیر قانون مدنی موضوع حق حبس و صدور آرای وحدت رویه جدید نتیجهگیری میشود.
حق حبس,نکاح,معاوضی,حال,مؤجل,تمکین
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_82355.html
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_82355_a4828f55d2fd9d9368e4005521e046e2.pdf
دانشگاه ادیان و مذاهب
مطالعات فقهی حقوقی زن و خانواده
2676-3036
1
2
2019
01
21
مضاجعه و چالشهای آن در فقه امامیه
111
136
FA
لیلا
ثمنی
استادیار پژوهشکده زنان دانشگاه الزهرا،
l.samani@alzahra.ac.ir
یکی از عوامل طلاق عاطفی زوجین، عدم اهتمام آنها به در کنار هم بودن است. یکی از مهمترین مکانها و زمانهایی که زوجین امکان در کنار هم بودن را دارند و از نظر علوم طبیعی و روانشناسی نیز به تأثیرات مهم آن توجه شده است، رختخواب و زمان خواب است. در فقه امامیه نیز به تبعیت از آیه34 سوره نساء، «مضاجعه» مورد توجه قرار گرفته است. گروهی از فقها منکر وجوب مضاجعه شدهاند، گروهی دیگر وجوب مضاجعه را مقید به دو امر تعدد زوجات و شروع مضاجعه دانستهاند و گروهی نیز قائل به وجوب مطلق مضاجعه با انعقاد عقد نکاح شدهاند. این پژوهش به روش توصیفی ـ تحلیلی و به صورت کتابخانهای ـ اسنادی ماهیت مضاجعه و مسائل پیرامونی آن در فقه امامیه را بررسی کرده و با ارائه دلایل و مستندات، قول به وجوب مضاجعه با انعقاد نکاح را اقوی دانسته است. همچنین بر این مبنا، هر یک از زن و شوهر را در اتخاذ بستر مشترک دارای حق و تکلیف دانسته است.
مضاجعه,حقوق زوجین,قسم,زوجه واحد,نشوز
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_82350.html
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_82350_0b2fe8e7d9722bfa7e435b3b9742c381.pdf
دانشگاه ادیان و مذاهب
مطالعات فقهی حقوقی زن و خانواده
2676-3036
1
2
2019
01
21
جنسیت و ارزشمندی؛ نکوهش گفتوگو با زنان در روایات
137
153
FA
زهره
رجبیان
استادیار گروه مبانی نظری جنسیت مرکز تحقیقات و مطالعات زنان مرکز تحقیقات زن و خانواده
z.rajabian39@gmail.com
در برخی از احادیث، گفتوگو با زنان از اسباب دلمردگی شناخته شده است. از آنجا که برداشت ظاهری از این احادیث میتواند جایگاه ارزشی فرودستانهای را برای زنان ترسیم کند، بررسی آنها اهمیت ویژه مییابد. این نوشتار پس از بررسی سند و متن این دسته از روایات به این نتیجه میرسد که برخی از نقلهای این روایات دارای سند معتبر است؛ علاوه بر اینکه تعدد نقل نیز احتمال صدور روایت را تقویت میکند. بررسی شواهد و قرائن متنی، از جمله بررسی کاربرد ترکیب واژگانی «الحدیث مع النساء» یا «محادثة النساء» در عصر نص، نشان میدهد که مراد از این تعبیر بیمبالاتی در روابط محرم و نامحرم و ارتباطات کلامی مردان با زنان بیگانه است و برای اشاره به این رفتار، الفاظ دیگری نیز به کار میرفته است. بنابراین، این روایات درصدد هشدار به مردان درباره آسیبپذیریشان در مراوده و ارتباطات کلامی با زنان بیگانه و تأثیرات منفی آن بر ابعاد معنوی و روحی آناناند؛ از این رو کلمه «النساء» شامل زنان محرم نمیشود. همچنین در برخی از نقلهای حدیث، تصحیف رخ داده که با توجه به قرائن سیاقی میتوان تا حد بسیاری نقل صحیح را مشخص کرد.
محادثة النساء,الحدیث مع النساء,گفتوگو با زنان,جنسیت,روایات تنقیصی
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_82356.html
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_82356_692dbb74334db07395bdb5f812467982.pdf
دانشگاه ادیان و مذاهب
مطالعات فقهی حقوقی زن و خانواده
2676-3036
1
2
2019
01
21
نقش قاعده نفی عسر و حرج در قوّامیت مرد در خانواده از نگاه فقه شیعه و حقوق جمهوری اسلامی ایران
155
172
FA
سید موسی
موسوی
دانشجوی دکتری مطالعات زنان، دانشگاه ادیان و مذاهب قم
mrfm2@yahoo.com
محسن
ملک افضلی اردکانی
دانشیار گروه حقوق جامعة المصطفی
malekafzali@alhikmah.miu.ac.ir
قاعده نفی عسر و حرج از قواعد فقهی پرکاربردی است که در ابواب مختلف فقه و حقوق بروز و ظهور دارد. یکی از کاربردهای این قاعده در فقه خانواده و بهطور مشخص، در تحدید ریاست و قوّامیت شوهر در خانواده است. طبق یافتههایی که این مقاله با توصیف و تحلیل عبارات فقهای شیعه و قوانین ج.ا.ا به آن رسیده است، قوّامیت، به مفهوم مدیریت، از حقوق شوهر است و در ازای آن، تکالیف و وظایفی برای زن جعل شده که شاخصههای قوّامیت مرد محسوب میشوند. اهم این شاخصهها عبارتاند از: لزوم اذن شوهر در خروج زن از منزل در مواردی که با حق استمتاع شوهر منافات دارد، لزوم اطاعت و تمکین خاص از شوهر طبق عرف و لزوم تبعیت زن از شوهر در تعیین محل سکونت. از طرفی جریان قاعده نفی عسر، با پیشفرضهای موجود خود همچون فعلی و شخصی بودن حرج، قوّامیت و سرپرستی مرد را در برخی موارد محدود میکند. این مقاله ضمن اشاره به مباحثی درباره قاعده نفی عسر و حرج، همچون نوعی یا شخصی بودن و شأنی یا فعلی بودن آن، چگونگی محدود شدن قوّامیت مرد در هر یک از شاخصههای ذکر شده از طریق این قاعده از منظر فقه شیعه و حقوق ج.ا.ا را بیان میکند.
عسر,حرج,قوّامیت,حقوق,قاعده فقهی
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_107144.html
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_107144_0b277056d50dc27d53934e1444f6ec51.pdf