ORIGINAL_ARTICLE
محرمانگی در اسناد هویتی کودکان آزمایشگاهی
اسناد سجلی از مهمترین اسناد رسمی برای معرفی هویت و تشخیص ممیزات اشخاص طبیعیاند. در میان ممیزات اشخاص طبیعی، نام خانوادگی از اهمیت ویژهای برخوردار است. بر اساس مقررات قانونی، اعطای نام خانوادگی بر اساس نسب پدری کودک انجام میگیرد؛ از این رو این اسناد در دعاوی حقوقی مترتب بر نسب میتوانند به عنوان دلایل اثباتی مورد استناد قرار گیرند. بنابراین تنظیم صحیح این اسناد و مطابقت آنها با واقع، تأثیر مستقیم در حقوق صاحبان سند و نیز حقوق اشخاص ثالث خواهد داشت. با ظهور و توسعه فنآوری مدرنِ استفاده از روشهای کمک باروری، سؤالات گوناگونی در زمینههای مختلف حقوقی، از جمله وضعیت ثبت اسناد سجلی کودکان متولد شده از طریق اهدای جنین، مطرح شده است. بیشتر کشورهای غربی روش اهدای ناشناخته جنین (محرمانگی) را برگزیدهاند و تعدادی از کشورها نیز به اهدای شناخته جنین تمایل پیدا کردهاند. این مقاله تلاش دارد با مطالعه دلایل اهدای ناشناخته جنین، به این سؤال پاسخ دهد: آیا اهدای ناشناخته جنین با قواعد و مقررات فقهی و حقوقی سازگاری دارد؟ در صورت منفی بودن پاسخ، چه راه حل مناسبی برای حل این معضل حقوقی میتوان ارائه کرد؟
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_82349_965216bb3e3bd86e18a77e0636f167c2.pdf
2019-01-21
7
28
اسناد سجلی
اهدای جنین
نام خانوادگی
نسب
محرمانگی
اسناد هویتی
باروریهای پزشکی
سید علی
علوی قزوینی
saalavi@ut.ac.ir
1
دانشیار گروه حقوق پردیس فارابی دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
منابع
1
تبریزی، میرزا جواد (1416ق)، صراط النجاة فی اجوبة الاستفتائات، قم.
2
خمینی، سید روحالله (بیتا)، تحریر الوسیله، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
3
خویی، سید ابوالقاسم (1375ش)، «مستحدثات المسائل»، چاپ شده در پایان توضیح المسائل، قم: انتشارات انصاریان.
4
صفایی، سید حسین (1384ش)، «نارساییهای قانون ایران درباره اهدای گامت و جنین با توجه به حقوق تطبیقی»، مجموعه مقالات اهدای گامت و جنین در درمان ناباروری، جمعی از نویسندگان پژوهشکده ابنسینا و سمت، تهران.
5
عبداللهزاده، آزاده و همکاران (1386ش)، «محرمانگی در درمان ناباروری»، فصلنامه پایش، سال ششم، شماره چهارم، پاییز١٣٨٦.
6
علوی قزوینی، سید علی (1386ش)، نسب ناشی از لقاح خارج رحم و آثار حقوقی آن، رساله دکتری حقوق خصوصی دانشگاه تهران.
7
قانون اهدای جنین به زوجین نابارور، مصوب 1382.
8
قانون ثبت احوال.
9
قانون عدالت اداری، مصوب 1385.
10
کاتوزیان، ناصر (1375ش)، حقوق خانواده، چاپ چهارم، تهران: شرکت انتشار.
11
کلینی، یعقوب (1365ش)، الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه، تهران.
12
مجلسی، محمدباقر (1403ق)، بحار الانوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار، بیروت: مؤسسه الوفاء.
13
مجلسی، محمدباقر (1404ق)، مرآة العقول، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
14
مجموعه مقالات و گفتارهای دومین سمینار دیدگاههای اسلام در پزشکی.
15
مرکز تحقیقات شورای نگهبان (1383ش)، مجموعه نظریات شورای نگهبان، دوره ششم، سال سوم، تهران: نشر دادگستر.
16
معاونت حقوقی و توسعه قضایی قوه قضائیه (1388ش)، مجموعه تنقیح شده قوانین و مقررات حقوقی، جلد اول، چاپ دوم.
17
معین، محمد (1386ش)، فرهنگ فارسی معین، جلد دوم، تهران: انتشارات امیر کبیر.
18
موسوی اردبیلی، عبدالکریم ، به نقل از: قرباننیا (1380ش)، «حکم تکلیفی و وضعی انتقال جنین تکونیافته از اسپرم و تخمک زن و شوهر قانونی به رحم زن دیگر ، بر اساس نظریات آیت الله موسوی اردبیلی...»، مجموعه مقالات روشهای نوین تولید مثل انسانی از دیدگاه فقه و حقوق، جمعی از نویسندگان پژوهشکده ابنسینا و سمت، تهران.
19
نوری، میرزا حسین (1407ق)، مستدرک الوسایل و مستنبط المسائل، قم: مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث.
20
یاوری، نداف، متوسلی، الهه (1384ش)، «رازداری در اهدای گامت»، مجموعه مقالات اهدای گامت و جنین در درمان ناباروری، جمعی از نویسندگان پژوهشکده ابنسینا و سمت، تهران.
21
ORIGINAL_ARTICLE
ظرفیتهای فقه امامیه و بهروزرسانی فقه خانواده
قواعد کلی فقه اسلامی و نیز ملاکات احکام دو ظرفیتی هستند که به کمک آنها فقه اهل بیت رشد یافته و بالنده شده است. فقها با استفاده از ظرفیتهای هر یک از این عناوین کوشیدهاند حکم موضوعات مستحدثه یا نیازهای نوپدید را تبیین کنند و فقه اهل بیت(ع) را بهروز نگه دارند. مسائل جدید فقه خانواده نیز با استفاده از ظرفیتهای یادشده بهروزرسانی شده و احکام آن بیان شده است. نتیجه این تلاشها توسعه کمّی و کیفی فقه خانواده بوده است، بهگونهای که امروز کمتر مسئلهای وجود دارد که در فقه، حکم آن روشن نشده باشد. این نوشتار میکوشد ضمن تبیین ظرفیتهای فقه شیعه در بهروزشدن و پاسخگویی به نیازهای نوپدید، تحولات حقوق خانواده و بهروزشدگی آن را تبیین کند.
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_82353_f34c62e1015376b9504f37b384bd8958.pdf
2019-01-21
29
51
فقها
شیعه
مسائل مستحدثه
فقه
خانواده
فرج الله
هدایت نیا گنجی
hedayat47@gmai.com
1
استادیار گروه فقه و حقوق پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
AUTHOR
منابع
1
ابنالنووی، محییالدین (بیتا)، المجموع فی شرح المهذب، [بیجا]: دار الفکر.
2
ابنمنظور (۱۴۰۵ق)، محمد بنمکرم، لسان العرب، چ۱، [بیجا]: دار احیاء التراث العربی.
3
انصاری، شیخ مرتضى (۱۴۱۹ق)، فرائد الأصول، چ۱، قم: مجمع الفکر السلامی.
4
بحرانی، یوسف بناحمد (۱۴۰۵ق)، الحدائق الناظرة، چ۱، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
5
بهجت فومنی گیلانى، محمدتقى (۱۴۲۸ق)، استفتائات، چ۱، قم: دفتر حضرت آیتالله بهجت.
6
جزائرى، سیدنعمتالله (۱۴۰۸ق)، کشف الأسرار فی شرح الاستبصار، چ۱، قم: مؤسسة دار الکتاب.
7
جناتی، محمدابراهیم (۱۳۸۸ش)، مصادر اجتهاد از منظر فقیهان، چ۱، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
8
جوهرى، اسماعیل بنحماد (۱۴۱۰ق)، الصحاح - تاج اللغة و صحاح العربیة، چ۱، بیروت: دار العلم للملایین.
9
حر عاملی، محمد بنحسن (۱۴۰۹ق)، وسائل الشیعة، چ۱، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
10
حکیم، سیدمحمدتقی (۱۳۹۰)، الأصول العامة للفقه المقارن، چ۲، [بیجا]: مؤسسه آل البیت.
11
حلی (محقق)، جعفر بنحسن (۱۴۰۳ق)، معارج الأصول، چ۱، [بیجا]: مؤسسه آل البیت.
12
حلى (علامه)، حسن بنیوسف بنمطهر (۱۴۱۳ق)، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، چ۲، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
13
حلى، حسین (۱۴۱۵ق)، بحوث فقهیة، چ۴، قم: مؤسسة المنار.
14
سبزوارى، سیدعبدالاعلى (۱۴۱۳ق)، مهذّب الأحکام، چ۴، قم: مؤسسه المنار - دفتر حضرت آیتالله سبزواری.
15
شهید ثانی، زینالدین بنعلی بناحمد عاملی (۱۴۱۳ق)، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، چ۱، قم: مؤسسة المعارف الاسلامیة.
16
صافی گلپایگانی، لطفالله (۱۴۱۵ق)، استفتائات پزشکی، چ۱، قم: دار القرآن الکریم.
17
صدوق ، محمد بنعلى (۱۴۱۳ق)، من لا یحضره الفقیه، چ۲، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
18
صدوق، محمد بنعلی بنالحسین (۱۴۰۳ق)، الخصال، قم: انتشارات جامعه مدرسین.
19
طباطبایی، سیدعلی (۱۴۱۸ق)، ریاض المسائل، چ۱، قم: مؤسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث.
20
طباطبایى یزدى، سیدمحمدکاظم (۱۴۰۹ق)، العروة الوثقى، چ۲، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
21
طوسی، ابیجعفر محمد بنالحسن (۱۳۹۰)، الاستبصار فیما اختلف من الأخبار، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
22
طوسی، ابیجعفر محمد بنالحسن (۱۳۸۷)، المبسوط فی فقه الإمامیة، چ۳، تهران: المکتبة المرتضویة.
23
طوسی، ابیجعفر محمد بنالحسن (1365)، تهذیبالأحکام، تهران، دار الکتب الإسلامیه.
24
علمالهدی، سیدمرتضی (بیتا)، الذریعه الی اصول الشریعه، تصحیح، مقدمه و تعلیقات: ابوالقاسم گرجی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
25
علیتبار، رمضان (۱۳۹۱ش)، مفهومشناسی علم و یقین، چ۱، تهران: انتشارات کانون اندیشه جوان.
26
علیدوست، ابوالقاسم (۱۳۸۸ش)، فقه و مصلحت، چ۱، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
27
فاضل تونی (بشروی خراسانی)، مولی عبدالله بنمحمد (۱۴۱۲ق)، الوافیة، چ۱، [بیکجا]: مؤسسه اسماعیلیان.
28
فاضل لنکرانى، محمد (بیتا)، القواعد الفقهیة، [بیجا]: [بینا].
29
قمی، میرزا ابوالقاسم (بیتا)، قوانین الأصول، چاپ سنگی قدیمی.
30
کرکی عاملى (محقق ثانى)، على بنحسین (۱۴۱۴ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، چ۲، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
31
کلینی، محمد بنیعقوب (۱۳۶۵ش)، الکافی، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
32
مصطفوى، سیدمحمدکاظم (۱۴۲۱ق)، مائة قاعدة فقهیة، چ۴، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
33
مطهری، مرتضی (۱۳۷۴ش)، مجموعه آثار، چ۶، تهران: انتشارات صدرا.
34
مظفر، محمدرضا (بیتا)، اصول الفقه، قم: انتشارات چاپخانه علمیه.
35
مکارم شیرازی، ناصر (1427ق)، مجموعه استفتائات جدید، تهیه و تنظیم: ابوالقاسم علیاننژادی، چ۲، قم: مدرسة الامام علی بنابیطالب علیه السلام.
36
مکارم شیرازی، ناصر (۱۴۱۱ق)، القواعد الفقهیة، چ۳، قم: مدرسة الامام امیرالمؤمنین.
37
مکارم شیرازی، ناصر (۱۴۲۲ق)، بحوث فقهیة هامة، چ۱، قم: مدرسة الامام امیرالمؤمنین.
38
مکارم شیرازی، ناصر (۱۴۲۴ق)، کتاب النکاح (سلسله مباحث خارج فقه)، چ۱، قم: مدرسة الامام امیرالمؤمنین.
39
مکارم شیرازی، ناصر (۱۴۲۷ق)، دائرة المعارف فقه مقارن، چ۱، قم: مدرسة الامام امیرالمؤمنین.
40
موسوی خمینى، سیدروحاللّه (۱۴۲۲ق)، استفتائات، چ۵، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
41
موسوی خمینی، سیدروح الله (۱۳۹۰ش)، تحریر الوسیلة، چ۲، قم: مؤسسة مطبوعاتی اسماعیلیان.
42
موسوی خویی، سیدابوالقاسم (۱۴۱۰ق)، محاضرات فی أصول الفقه، چ۳، قم: مؤسسه النشر السلامی.
43
موسوی خمینی، سیدروح الله (۱۳۸۱ش)، استفتائات، چ۱، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
44
مؤمن قمی، محمد (1374)، «بررسى فقهى حکم عده زنان بدون رحم»، مجله فقه اهل بیت علیهم السلام، قم: مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت علیهم السلام، ش۲.
45
نائینی، محمدحسین (۱۴۰۴)، فوائد الاصول، به تقریر: محمدعلی کاظمی خراسانی، مؤسسة النشر الإسلامی.
46
نجفی، محمدحسن (بیتا)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، چ۷، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
47
نورى (محدث)، میرزا حسین (۱۴۰۸ق)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، چ۱، بیروت: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
48
واگمن، ریچارد (۱۳۸۵ش)، دائرة المعارف پزشکی و بهداشت خانواده، ترجمه رشاد مردوخی، تهران: انتشارات علم.
49
هدایتنیا، فرجالله (۱۳۹۱ش)، «منع امساک اضراری در روابط خانوادگی»، فصلنامه تماشاگه راز، س۱، ش۲، تابستان 1391.
50
هدایتنیا، فرجالله (۱۳۹۶ش)، اختلال جنسی و حقوق خانواده، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
51
ORIGINAL_ARTICLE
مقابله با روند عرفیشدن در ایران با تأکید بر ظرفیتهای نهاد خانواده
عرفیشدن از مسائل بنیادی جوامع معاصر، از جمله ایران است، که توجه و اهتمام شمار چشمگیری از جامعهشناسان دین را به خود معطوف کرده است. با این حال، رویکردها به این مسئله عموماً توصیفی و تبیینیاند و بهسختی میتوان آثاری با رویکرد مداخلهای در این زمینه شناسایی کرد. این مقاله با رویکردی مداخلهای و با توجه به مبانی و مهارتهای سیاستگذاری کوشیده است ظرفیتهای نهاد خانواده در مقابله با روند عرفیشدن در ایران را تحلیل کند. بدینمنظور بر اساس مقارنهای بین عوامل عرفیشدن و کارکردهای خانواده و پس از تعیین اهداف ششگانه گسترش و تحکیم سنّت ازدواج در جامعه، بهبود روابط جنسی همسران، بهبود روابط عاطفی همسران، توانمندسازی خانواده برای ایفای کارکرد حمایتی خود، اصلاح الگوی فرهنگپذیری در خانواده و کارآمدترشدن سازوکارهای نظارتی خانواده، بررسی راهکارهای سیاستی مقابله با عرفیشدن در ضمن هفت محور آموزش، مشاوره، درمان، حمایت، فرهنگسازی، قانونگذاری و نظارت صورت گرفته است.
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_82354_3209564046234bd644dd5839d39eab7a.pdf
2019-01-21
53
81
خانواده
عرفیشدن
عرفیزدایی
کارکردهای خانواده
عرفیشدن در ایران
حسین
بستان (نجفی)
hbostan@rihu.ac.ir
1
دانشیار گروه حقوق پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
AUTHOR
منابع
1
قرآن کریم.
2
«ازدواج آسان؛ کلید فراموششده تشکیل خانواده» (7/7/1393). در:
3
http://www.hamshahrionline.ir/print/273387/Society/socialnews?model=WebUI.Models.Details.DetailsPageViewModel
4
«جملات غیرعلمی حجةالاسلام حسین دهنوی در زمینه سکسولوژی»، (Jan 5, 2015)، در:
5
https://forum.hammihan.com/thread165135.html
6
«چین میگوید محدودیت پخش برنامههای ماهوارهای موفق بوده است»، (Jan 5, 2012). در:
7
http://fa.euronews.com/2012/01/05/china-curbs-racy-entertainment
8
«روحانی در ساری: مردم در روز جمعه تصمیم بزرگ خود را بگیرند» (25/2/1396). در:
9
http://mazandaran.farsnews.com/news/13960225001580
10
«فیاض: روانشناسان توصیه به طلاق میکنند!/ مظاهری: آمار نشان داده مشاوره به کاهش طلاق منجر شده است» (30/7/1395). در:
11
http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13950730000207
12
«مداخله دولت در نهاد خانواده چگونه صورت گیرد؟» (3/2/1393). در: http://mehrkhane.com/fa/news/10846
13
«نظارت بر فضای مجازی در کشورهای مختلف جهان» (2/3/1396). در: http://www.iribnews.ir/fa/news/1642824
14
بروجردی، لیلی، ویژه، محمدرضا (1394ش)، «وضعیت نهاد خانواده در روند توسعهیافتگی کشور ترکیه»، مطالعات توسعه اجتماعی ایران، س7، ش3، ص97-122.
15
بستان نجفی، حسین (1388ش)، اسلام و تفاوتهای جنسیتی در نهادهای اجتماعی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و دفتر امور بانوان وزارت کشور.
16
بستان نجفی، حسین (1390ش الف)، جامعهشناسی خانواده با نگاهی به منابع اسلامی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
17
بستان نجفی، حسین (1390ش ب)، گامی به سوی علم دینی (2): روش بهرهگیری از متون دینی در علوم اجتماعی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
18
حر عاملی، محمد بن الحسن (1409ق)، وسائل الشیعة، قم: مؤسسة آل البیت (ع).
19
خامنهای، سید علی (1420ق)، أجوبة الاستفتاءات، بیروت: الدار الاسلامیة.
20
دابلر، کارل (1390ش)، «به سمت رویکردی جامع از فرآیندهای مرتبط با مفهوم توصیفی عرفیشدن»، ترجمه: مهدی حیدری، تأملات جامعهشناختی درباره عرفیشدن: نظریههای عرفیشدن از فراز تا فرود، به کوشش: ابراهیم حاجیانی، تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.
21
دوئل، کریستوفر (1394ش)، بازگشت غرب به عفاف: بر اساس پژوهش مؤسسه رشد جوانان امریکا، ترجمه: محمد زارعی توپخانه و عباسعلی هراتیان، کرج: تلاوت آرامش.
22
رستگار خالد، امیر (1392ش)، «سرمایه اجتماعی خانواده و دینداری جوانان»، تحقیقات فرهنگی ایران، دوره ششم، ش3، ص55-86.
23
سراجزاده، حسین (1383ش)، چالشهای دین و مدرنیته: مباحثی جامعهشناختی در دینداری و سکولارشدن، تهران: طرح نو.
24
سفیری، خدیجه، غفوری، معصومه (1388ش)، «بررسی هویت دینی و ملی جوانان شهر تهران با تأکید بر تأثیر خانواده»، در: پژوهش جوانان: فرهنگ و جامعه، ش2، ص1-27.
25
طالبان، محمدرضا، رفیعی بهابادی، مهدی (1389ش)، «تحولات دینداری بر اساس تفاوتهای نسلی در ایران (1353-1388)»، در: مسائل اجتماعی ایران، س1، ش2، ص85-114.
26
فرجی، مهدی، کاظمی، عباس (1388ش)، «بررسی وضعیت دینداری در ایران با تأکید بر دادههای پیمایشهای سه دهه گذشته»، تحقیقات فرهنگی، دوره دوم، ش6، ص79-95.
27
قنبری برزیان، علی، همتی، رضا (1394ش)، «هویت دینی در جامعه ایرانی: مرور نظاممند مطالعات انجامشده (1380-1392)»، جامعهشناسی کاربردی، س26، ش59، ص117-138.
28
کلانتری، میترا، کلانتری، عبدالحسین (1391ش)، «دینداری در نسلهای مختلف: مطالعه موردی شهرستان ساری)»، مطالعات و تحقیقات اجتماعی، دوره اول، ش2، ص173-200.
29
کلهر، سینا، ارحامی، آسیه (1392ش)، «ارزیابی تطبیقی سیاستهای جمهوری اسلامی ایران با روندهای جهانی در حوزه خانواده»، مطالعات راهبردی زنان، دوره 15، ش59، ص59-104.
30
کلینی، محمد بنیعقوب (1407ق)، الکافی، تحقیق: علیاکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
31
مجلسی، محمدباقر (1403ق)، بحار الأنوار، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
32
مرشدی، ابوالفضل (1390ش)، «از سکولارشدن تا متکثرشدن با تکیه بر آرای پیتر برگر در مورد فرآیند سکولارشدن»، تأملات جامعهشناختی درباره عرفیشدن: نظریههای عرفیشدن از فراز تا فرود، به کوشش: ابراهیم حاجیانی، تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.
33
مکارم شیرازی، ناصر (1427ق)، الفتاوی الجدیدة، تحقیق: ابوالقاسم علیاننژادی و کاظم خاقانی، قم: انتشارات مدرسه امام علی بن ابیطالب (ع).
34
نوری، میرزا حسین (1408ق)، مستدرک الوسائل، لبنان: مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث.
35
وریج کاظمی، عباس، فرجی، مهدی (1382)، «عرفیشدن و زندگی روزمره»، نامه علوم اجتماعی، ش21، ص243-269.
36
هدایتنیا، فرجالله (1386ش)، فلسفه حقوق خانواده (3): نقد و بررسی قوانین خانواده در ایران، تهران: روابط عمومی شورای فرهنگیاجتماعی زنان.
37
همیلتون، ملکم (1377ش)، جامعهشناسی دین، ترجمه: محسن ثلاثی، تهران: مؤسسه فرهنگیانتشاراتی تبیان.
38
Bunge, Mario (1998), Social Science under Debate: A Philosophical Perspective, Toronto: University of Toronto Press.
39
Vermeer, Paul (2014), "Religion and Family Life: An Overview of Current Research and Suggestions for Future Research", Religions, April, pp. 402–421.
40
ORIGINAL_ARTICLE
بازپژوهی فقهیحقوقی شرایط اعمال حق حبس زوجه در عقد نکاح
یکی از ثمرات تقسیم عقود به عقود معوض و غیرمعوض، امکان امتناع از انجامدادن تعهد یا تحویل موضوع معامله پیش از آن است که طرف مقابل تعهدش را انجام دهد، که اصطلاحاً از آن به عنوان «حق حبس» یاد میکنند. هرچند اصطلاح «حق حبس» از اصطلاحات مربوط به دو قرن اخیر است، اکثر فقهای امامیه و مذاهب مختلف آن را به رسمیت شناخته و در کتب فقهی به آن اشاره کردهاند. در این نوشتار، ابتدا حق حبس در عقد نکاح و ادله و دیدگاههای فقهای امامیه درباره آن و شرایط «اعمال حق حبس از جانب زوجه» بررسی میشود. سپس این موضوع در حقوق موضوعه و دیدگاههای حقوقدانان مطرح میشود و در پایان ضرورت بازبینی در تفسیر قانون مدنی موضوع حق حبس و صدور آرای وحدت رویه جدید نتیجهگیری میشود.
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_82355_a4828f55d2fd9d9368e4005521e046e2.pdf
2019-01-21
83
109
حق حبس
نکاح
معاوضی
حال
مؤجل
تمکین
محمد
نوذری فردوسیه
m.nozari@qom.ac.ir
1
استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه قم
LEAD_AUTHOR
محمد مهدی
عباس حمید
abbas.hamid14@gmail.com
2
دانشجوی کارشناسی ارشد رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه قم،
AUTHOR
منابع
1
قرآن کریم.
2
ابن إدریس الحلی، محمد ابن احمد (1410ق)، السرائر، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین، ج2.
3
ابن زهرة الحلبی، حمزة بن علی (1417ق)، غنیة النزوع، قم: مؤسسة الامام الصادق (ع).
4
الأراکی، محمدعلی (1415ق)، کتاب النکاح، قم: نور نگار.
5
اسماعیل بیگی، محمد (1390ش)، پرسمان فقهی قضایی(پاسخ های تحقیقی به پرسش های حقوقی محاکم)، قم: نشر قضا،ج 3
6
امامی، سید حسن (1393ش)، حقوق مدنی، تهران: انتشارات اسلامیه، ج4.
7
البحرانی، یوسف (1408ق)، الحدائق الناضرة، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین، ج24.
8
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1377ش)، ترمینولوژی حقوق، تهران: گنج دانش، چاپ نهم.
9
جهانگیری، محسن، یزدانی، غلامرضا (1391ش)، «تاریخچه و قلمرو حق حبس در فقه امامیه با نگاهی تطبیقی به فقه اهل سنت و حقوق غربی»، آموزههای فقه مدنی، ش6، ص23-46.
10
الحلی، جعفر بن حسن (1371ش)، الرسائل التسع، قم: مکتبة آیة الله العظمی المرعشی.
11
الحلی، جعفر بن حسن (1420ق)، تحریر الأحکام، قم: مؤسسة الامام الصادق (ع)، ج3 و 4.
12
الحلی، جعفر بن حسن (1983م)، شرائع الاسلام، بیروت: مؤسسة الوفاء، ج2.
13
الحلی، حسن بن یوسف (1418ق)، مختلف الشیعة، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین، ج7
14
الحلی، حسن بن یوسف (1419ق)، قواعد الأحکام، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین، ج3.
15
الخوانساری، احمد (1405ق)، جامع المدارک، قم: مؤسسة إسماعیلیان للطباعة والنشر والتوزیع، ج4.
16
الراغب الاصفهانی، حسین (1427ق)، مفردات الفاظ القرآن، قم: طلیعه نور.
17
رهپیک، سیامک، جانباز سوادکوهی، علی (1391ش)، «اثر تمکین عام در سقوط حق حبس زوجه»، نقد رأی، ش1، ص1-12.
18
الزبیدی، سید مرتضی (1414ق)، تاج العروس، بیروت: دار الفکر، ج8.
19
السبزواری، السید عبد الأعلی (1417ق)، مهذب الأحکام فی بیان الحلال والحرام، قم: الهادی، ج25.
20
السبزواری، محمدباقر (1423ق)، کفایة الأحکام، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین، ج2.
21
شهری، غلامرضا، و همکاران (1384ش)، مجموعه تنقیحشده قوانین و مقررات حقوقی، تهران: نشر روزنامه رسمی، ج1.
22
شهیدی، مهدی (1382ش)، آثار قراردادها و تعهدات، تهران: انتشارات مجد.
23
صفایی، سید حسین؛ امامی، اسدالله (1394ش)، مختصر حقوق خانواده، تهران: نشر میزان.
24
الطوسی، محمد بن حسن (1388ش)، المبسوط، نجف الاشرف: المطبعة الحیدریة، ج4.
25
عاملی (الشهید الأول)، محمد بن مکی (1411ق)، اللمعة الدمشقیة، قم: منشورات دارالفکر.
26
عاملی (الشهید الثانی)، زین الدین بن علی (1416ق)، مسالک الأفهام، قم: مؤسسة المعارف الاسلامیة، ج8.
27
الغروی النائینی، میرزا محمد حسین (بیتا)، تقریر أبحاث للآملی، کتاب المکاسب والبیع، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم المشرفة، ج1.
28
الفیض الکاشانی، محسن (1401ق)، مفاتیح الشرائع، قم: مجمع الذخائر الاسلامیة، ج2.
29
قرشی، سید علیاکبر (1377ش)، مفردات نهجالبلاغه، تهران: نشر قبله، ج1.
30
کاتوزیان، ناصر (1394ش الف)، حقوق مدنی (خانواده)، تهران: شرکت سهامی انتشار، ج1.
31
کاتوزیان، ناصر (1394ش ب)، قواعد عمومی قراردادها، تهران: شرکت سهامی انتشار، ج4.
32
کاتوزیان، ناصر (1394ش ج)، عقود معین، تهران: شرکت سهامی انتشار، ج1.
33
المحقق الحلی (1402ق)، المختصر النافع، تهران: قسم الدراسات الاسلامیة فی مؤسسة البعثة.
34
مروارید، علی أصغر (1410ق)، الینابیع الفقهیة، بیروت: دار التراث، ج18.
35
مغنیة، محمد جواد (1379ش)، فقه الامام جعفر الصادق (ع)، قم: مؤسسة أنصاریان للطباعة والنشر، ج5.
36
المفید، محمد بن نعمان (1414ق)، أحکام النساء، بیروت: دار المفید للطباعة والنشر والتوزیع.
37
الموسوی الاصفهانی، السید أبو الحسن (1422ق)، وسیلة النجاة (تعلیق الامام الخمینی)، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار الامام الخمینی.
38
نجفی (جواهری)، محمدحسن (1366ش)، جواهر الکلام، تهران: دار الکتب الاسلامیة، ج31.
39
ORIGINAL_ARTICLE
مضاجعه و چالشهای آن در فقه امامیه
یکی از عوامل طلاق عاطفی زوجین، عدم اهتمام آنها به در کنار هم بودن است. یکی از مهمترین مکانها و زمانهایی که زوجین امکان در کنار هم بودن را دارند و از نظر علوم طبیعی و روانشناسی نیز به تأثیرات مهم آن توجه شده است، رختخواب و زمان خواب است. در فقه امامیه نیز به تبعیت از آیه34 سوره نساء، «مضاجعه» مورد توجه قرار گرفته است. گروهی از فقها منکر وجوب مضاجعه شدهاند، گروهی دیگر وجوب مضاجعه را مقید به دو امر تعدد زوجات و شروع مضاجعه دانستهاند و گروهی نیز قائل به وجوب مطلق مضاجعه با انعقاد عقد نکاح شدهاند. این پژوهش به روش توصیفی ـ تحلیلی و به صورت کتابخانهای ـ اسنادی ماهیت مضاجعه و مسائل پیرامونی آن در فقه امامیه را بررسی کرده و با ارائه دلایل و مستندات، قول به وجوب مضاجعه با انعقاد نکاح را اقوی دانسته است. همچنین بر این مبنا، هر یک از زن و شوهر را در اتخاذ بستر مشترک دارای حق و تکلیف دانسته است.
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_82350_0b2fe8e7d9722bfa7e435b3b9742c381.pdf
2019-01-21
111
136
مضاجعه
حقوق زوجین
قسم
زوجه واحد
نشوز
لیلا
ثمنی
l.samani@alzahra.ac.ir
1
استادیار پژوهشکده زنان دانشگاه الزهرا،
LEAD_AUTHOR
منابع
1
ابراهیمی، سمیه و بنیفاطمه، حسین (1391ش)، «طلاق عاطفی و عوامل مرتبط با آن در شهر نقده»، مجله مطالعات جامعهشناسی، دوره 5، شماره 17، ص 7ـ22.
2
ابنحمزه طوسی، ابوجعفر (1408ق)، الوسیله الی النیل الفضیله، قم: کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی، چاپ اول.
3
ابنمنظور، محمد بنمکرم (1414ق)، لسان العرب، بیروت: دارصادر.
4
ابوجیب، سعدی (1408ق)، القاموس الفقهی لغه و اصطلاحا، دمشق: دارالفکر.
5
انصاری، مرتضی محمد بنمحمدامین (1415ق)، کتاب النکاح، قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
6
بحرانی، یوسف بناحمد بنابراهیم (1405ق)، الحدائق الناظره فی احکام العتره الطاهره، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
7
بهجت، محمدتقى (بیتا)، جامع المسائل ، قم: بینا، چاپاول.
8
جوادی آملی، درس خارج فقه، 16/12/95، سایت مدرسه فقاهت.
9
حاجیزاده میمندی، مسعود و همکاران (1395ش)، «بررسی عوامل اجتماعی مرتبط با طلاق عاطفی»، مطالعات راهبردی زنان، فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده، سال هجدهم، ش71، ص 85ـ108.
10
حرعاملی، محمدبن الحسن ( 1412ق)، وسائل الشیعه، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
11
خمینی، سید روحالله (1379ق)، رساله توضیح المسائل، تهران:سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و إرشاد إسلامی، چاپ نهم.
12
رضایی، علیمحمد و همکاران (1396ش)، «تعاملات عاطفی زوجین و نقش آن در طلاق عاطفی و اقدام به طلاق»، خانوادهپژوهی، سال سیزدهم، شماره 52، ص 585ـ604.
13
سیستانی، علی، (1415)، منهاج الصالحین، قم.
14
سیوری، جمالالدین مقداد بنعبدالله (بیتا)، کنز العرفان فی فقه القرآن، قم: منشورات المکتبه المرتضویه للاحیاء الاثار الجعفریه.
15
شافعی، محمد بنادریس (1410ق)، الام، بیروت: دارالمعرفه.
16
شهید ثانی، زینالدین بنعلی بناحمد عاملی (1410ق)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، قم: داوری.
17
شهید ثانی، زینالدین بنعلی بناحمد عاملی (1413ق)، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، قم: مؤسسه معارف اسلامی.
18
شیرازی، ابواسحاق ابراهیم بنمحمد (1421ق)، المهذب (در مروارید، علیاصغر، موسوعة المصادر الفقهیة، النکاح)، بیروت: مؤسسة فقه الشیعه، چاپ اول.
19
صدرالاشرافی، مسعود و همکاران (1391ش)، «آسیبشناسی طلاق (علل و عوامل) و راهکارهای پیشگیری از آن»، فصلنامه مهندسی فرهنگی، سال هفتم، شماره 73 و 74، ص 26ـ53.
20
طباطبایی، سید محمدحسین (بیتا)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
21
طباطبایی، سیدعلی (1412ق)، ریاض المسائل فی بیان أحکام الشرع بالدلائل، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
22
طبرسی، فضل بنحسن (1372ق)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالمعرفه.
23
طبرسی، فضل بنحسن (1415ق)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
24
طرابلسی، عبدالعزیز بننحریر (قاضی ابنبراج) (1406ق)، المهذب، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
25
طریحی، فخرالدین (1416ق)، مجمع البحرین، تهران: کتابفروشی مرتضوی.
26
طوسی، ابوجعفر محمد بنحسن (1387ش)، المبسوط فی فقه الامامیه، تهران: مکتبه المرتضویه.
27
طوسى، ابوجعفر محمد بنحسن (1400ق)، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوى، بیروت: دار الکتاب العربی، چاپ دوم.
28
علامه حلی، حسن بنیوسف بنمطهر (بیتا) ، تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة، مشهد: مؤسسه آل البیت علیهم السلام، چاپ اول.
29
فاضل هندی، بهاءالدین محمد بنالحسن بنمحمد اصفهانی (1405ق)، کشف اللثام، قم: کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی.
30
قرطبی، یوسف بنعبدالله (1441ق)، الکافی فی فقه اهل مدینه (در مروارید، علیاصغر، موسوعه المصادر الفقهیه، النکاح)، بیروت: مؤسسه فقه الشیعه.
31
کاسانی، علاءالدین بنمسعود (1417ق)، بدائع الصنائع، بیروت: دار احیاءالتراث العربی.
32
کاظمی، فاضل (1365ش)، مسالک الافهام الی آیات الاحکام، انتشارات مرتضوی، تهران.
33
محقق حلی، جعفر بنحسن محقق نجمالدین (1408ق)، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
34
مروارید، علیاصغر (1410ق)، موسوعه المصادر الفقهیه، بیروت: دارالتراث، چاپ اول.
35
مصطفوی، حسن (1402ق)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: مرکز الکتاب للترجمه و النشر.
36
مظاهری، حسین، درس خارج فقه، 9/12/91، مدرسه فقاهت.
37
مفید، محمد بننعمان (1410ق)، المقنعه، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
38
مهیار، رضا (1410ق)، فرهنگ ابجدی عربی ـ فارسی، تهران: اسلامی.
39
نجفی، محمدحسن (1981م)، جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام، تصحیح سید ابراهیم میانجی و تحقیق محمود قوچانی، بیروت: دار احیاءالتراث العربی، چاپ هفتم.
40
نراقی، مولی احمد بنمحمدمهدی (1422)، رسائل و مسائل: قم: کنگره بزرگداشت ملا احمد نراقی.
41
ORIGINAL_ARTICLE
جنسیت و ارزشمندی؛ نکوهش گفتوگو با زنان در روایات
در برخی از احادیث، گفتوگو با زنان از اسباب دلمردگی شناخته شده است. از آنجا که برداشت ظاهری از این احادیث میتواند جایگاه ارزشی فرودستانهای را برای زنان ترسیم کند، بررسی آنها اهمیت ویژه مییابد. این نوشتار پس از بررسی سند و متن این دسته از روایات به این نتیجه میرسد که برخی از نقلهای این روایات دارای سند معتبر است؛ علاوه بر اینکه تعدد نقل نیز احتمال صدور روایت را تقویت میکند. بررسی شواهد و قرائن متنی، از جمله بررسی کاربرد ترکیب واژگانی «الحدیث مع النساء» یا «محادثة النساء» در عصر نص، نشان میدهد که مراد از این تعبیر بیمبالاتی در روابط محرم و نامحرم و ارتباطات کلامی مردان با زنان بیگانه است و برای اشاره به این رفتار، الفاظ دیگری نیز به کار میرفته است. بنابراین، این روایات درصدد هشدار به مردان درباره آسیبپذیریشان در مراوده و ارتباطات کلامی با زنان بیگانه و تأثیرات منفی آن بر ابعاد معنوی و روحی آناناند؛ از این رو کلمه «النساء» شامل زنان محرم نمیشود. همچنین در برخی از نقلهای حدیث، تصحیف رخ داده که با توجه به قرائن سیاقی میتوان تا حد بسیاری نقل صحیح را مشخص کرد.
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_82356_692dbb74334db07395bdb5f812467982.pdf
2019-01-21
137
153
محادثة النساء
الحدیث مع النساء
گفتوگو با زنان
جنسیت
روایات تنقیصی
زهره
رجبیان
z.rajabian39@gmail.com
1
استادیار گروه مبانی نظری جنسیت مرکز تحقیقات و مطالعات زنان مرکز تحقیقات زن و خانواده
LEAD_AUTHOR
منابع
1
ابنأبیالحدید، عبدالحمید بنهبةالله (1404ق)، شرح نهجالبلاغة، قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی.
2
ابناثیر جزری، مبارک بنمحمد (1367ش)، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
3
ابنبابویه، محمد بنعلى (1413ق)، من لا یحضره الفقیه، مصحح علىاکبر غفارى، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
4
ابنبابویه، محمد بنعلى (1362ش)، الخصال، قم: جامعه مدرسین.
5
ابنحیون، نعمان بنمحمد مغربى (1385ق)، دعائم الإسلام، قم: مؤسسة آل البیت (ع).
6
ابنشعبه حرانى، حسن بنعلى (1404ق/1363ش)، تحف العقول، چاپ: دوم، قم: جامعه مدرسین.
7
ابنماجه، محمد بنیزید (1418ق)، سنن، بیروت: دار الجیل.
8
ابنمنظور، محمد بنمکرم (1414ق)، لسان العرب، چاپ سوم، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع ـ دار صادر.
9
ابنفارس، ابوالحسین احمد (1404ق)، معجم مقاییس اللغة، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم.
10
خوانسارى، آقا جمال محمد بنحسین (1366ش)، شرح بر غرر الحکم و درر الکلم، تهران: دانشگاه تهران.
11
پاینده، ابوالقاسم (1382ش)، نهج الفصاحة (مجموعه کلمات قصار حضرت رسول (ص))، تهران: دنیاى دانش.
12
تمیمى آمدى، عبدالواحد بنمحمد (1410ق)، غرر الحکم و درر الکلم، قم: دار الکتاب الإسلامی.
13
جوهرى، اسماعیل بنحماد (1410ق)، الصحاح ـ تاج اللغة و صحاح العربیة، لبنان: دار العلم للملایین.
14
حر عاملى، محمد بنحسن (1409ق)، وسائل الشیعة، قم: مؤسسة آل البیت (ع).
15
علامه حلى، حسن بنیوسف (1381ش)، ترتیب خلاصة الأقوال فی معرفة الرجال، مشهد: آستان قدس رضوى، بنیاد پژوهشهاى اسلامى .
16
حویزى، عبدعلى بنجمعه (1415ق)، تفسیر نور الثقلین، قم: اسماعیلیان.
17
خویى، ابوالقاسم (1413ق)، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، بىجا.
18
سعدى، ابوجیب (1408ق)، القاموس الفقهی لغة و اصطلاحا، دمشق: دار الفکر.
19
شریف رضی، محمد بنحسین (1414ق)، نهج البلاغة (للصبحی صالح)، قم: هجرت.
20
شوشترى، محمدتقى (1410ق)، قاموس الرجال، قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامی.
21
طبرسى، على بنحسن (1385ق)، مشکاة الأنوار فی غرر الأخبار، نجف: المکتبة الحیدریة.
22
طوسى، محمد بنحسن (1373ش)، رجال الطوسی، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجامعة المدرسین بقم المقدسه.
23
طوسى، محمد بنحسن (1420ق)، فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنّفین و أصحاب الأصول، قم: مکتبة المحقق الطباطبایی.
24
علامه حلى، حسن بنیوسف (1402ق)، رجال العلامة الحلی، قم: الشریف الرضی.
25
علمالهدى، على بنحسین (1998م)، أمالی المرتضى، قاهره: دار الفکر العربی.
26
فتال نیشابورى، محمد بناحمد (1375ش)، روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، قم: انتشارات رضى.
27
فراهیدى، خلیل بناحمد (1409ق)، کتاب العین، قم: نشر هجرت.
28
فیومى، احمد بنمحمد مقرى (بیتا)، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، قم: منشورات دار الرضی.
29
قمى مشهدى، محمد بنمحمدرضا (1368ش)، تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، سازمان چاپ و انتشارات.
30
کراجکى، محمد بنعلى (1394ق)، معدن الجواهر و ریاضة الخواطر، تهران: المکتبة المرتضویة.
31
کشى، محمد بنعمر (1409ق)، رجال الکشی ـ إختیار معرفة الرجال، مشهد: مؤسسه نشر دانشگاه مشهد.
32
کلینى، محمد بنیعقوب (1407ق)، الکافی، تحقیق و تصحیح علیاکبر غفاری و محمد آخوندی،تهران: دار الکتب الإسلامیة.
33
لیثى واسطى، على بنمحمد (1376ش)، عیون الحکم و المواعظ، چاپ اول، قم: دار الحدیث.
34
مازندرانى، محمد صالح بناحمد (1382ق)، شرح الکافی ــ الأصول و الروضة، تهران: المکتبة الإسلامیة.
35
مامقانى، عبدالله (1431ق)، تنقیح المقال فی علم الرجال، محقق محىالدین مامقانى و محمدرضا مامقانى، قم: مؤسسة آل البیت (ع) لإحیاء التراث.
36
مجلسى، محمدباقر بنمحمدتقى (1403ق)، بحار الأنوار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
37
مجلسى، محمدباقر بنمحمدتقى (1404ق)، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
38
مصطفوى، حسن (1368ش)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
39
مکارم شیرازى، ناصر (1428ق)، الأخلاق فی القرآن، قم: مدرسة الإمام علی بنأبیطالب (ع).
40
نجاشی، احمد بنعلى (1365ش)، رجال النجاشی، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعه لجامعة المدرسین.
41
ORIGINAL_ARTICLE
نقش قاعده نفی عسر و حرج در قوّامیت مرد در خانواده از نگاه فقه شیعه و حقوق جمهوری اسلامی ایران
قاعده نفی عسر و حرج از قواعد فقهی پرکاربردی است که در ابواب مختلف فقه و حقوق بروز و ظهور دارد. یکی از کاربردهای این قاعده در فقه خانواده و بهطور مشخص، در تحدید ریاست و قوّامیت شوهر در خانواده است. طبق یافتههایی که این مقاله با توصیف و تحلیل عبارات فقهای شیعه و قوانین ج.ا.ا به آن رسیده است، قوّامیت، به مفهوم مدیریت، از حقوق شوهر است و در ازای آن، تکالیف و وظایفی برای زن جعل شده که شاخصههای قوّامیت مرد محسوب میشوند. اهم این شاخصهها عبارتاند از: لزوم اذن شوهر در خروج زن از منزل در مواردی که با حق استمتاع شوهر منافات دارد، لزوم اطاعت و تمکین خاص از شوهر طبق عرف و لزوم تبعیت زن از شوهر در تعیین محل سکونت. از طرفی جریان قاعده نفی عسر، با پیشفرضهای موجود خود همچون فعلی و شخصی بودن حرج، قوّامیت و سرپرستی مرد را در برخی موارد محدود میکند. این مقاله ضمن اشاره به مباحثی درباره قاعده نفی عسر و حرج، همچون نوعی یا شخصی بودن و شأنی یا فعلی بودن آن، چگونگی محدود شدن قوّامیت مرد در هر یک از شاخصههای ذکر شده از طریق این قاعده از منظر فقه شیعه و حقوق ج.ا.ا را بیان میکند.
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_107144_0b277056d50dc27d53934e1444f6ec51.pdf
2019-01-21
155
172
عسر
حرج
قوّامیت
حقوق
قاعده فقهی
سید موسی
موسوی
mrfm2@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری مطالعات زنان، دانشگاه ادیان و مذاهب قم
LEAD_AUTHOR
محسن
ملک افضلی اردکانی
malekafzali@alhikmah.miu.ac.ir
2
دانشیار گروه حقوق جامعة المصطفی
AUTHOR
منابع
1
آملی، محمدتقی (1377ش)، مصباح الهدی فی شرح عروه الوثقی، تهران: فردوسی.
2
آملی، میرزاهاشم (1395ش)، مجمع الافکار و مطرح الانظار، قم: المطبعه العلمیه.
3
ابناثیر، مبارک بنمحمد (1426ق)، النهایه، قم: دارالتفسیر.
4
ابنبراج، قاضی ابنالعزیز (1406ق)، المهذب، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
5
ابنحیون، نعمان بنمحمد مغربى (1385ق)، دعائم الإسلام، قم: مؤسسة آل البیت علیهمالسلام.
6
ابنفارس، احمد (1404ق)، معجم مقاییس اللغه، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
7
ابنمنظور، محمد بنمکرم (1408ق)، لسان العرب، بیروت: دار حیاء التراث العربی.
8
اراکی، محمدعلی (1372ش)، رساله توضیح المسائل، تهران: انتشارات ایران.
9
اصفهانی، ابوالحسن (1388ش)، وسیلة النجاه، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام الخمینی(ره).
10
انصاری، مرتضی (1389ش)، کتاب المکاسب، قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
11
بلخی، مقاتل بنسلیمان (1423ق)، تفسیر مقاتل بنسلیمان، بیروت: دار احیاء الثراث العربی.
12
تهانوی، محمدعلی بنعلی (1996م)، موسوعة کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، بیروت: مکتبه لبنان ناشرون.
13
ابناثیر، مبارک بنمحمد جزرى (بیتا)، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، قم: مؤسسه مطبوعاتى اسماعیلیان.
14
حبیبیتبار، جواد (بیتا)، تقریرات درس تطبیقات قاعده نفی حرج در فقه الاسره، تقریر جمعی از شاگردان، بینا.
15
حر عاملی، محمد بنحسن (بیتا)، وسائل الشیعه، تهران: مکتبه الاسلامیه.
16
سیستانی، سید علی حسینی (کتاب دیجیتال)، استفتائات آیتالله علی حسینی سیستانی، برگرفته از http://sistani.org .
17
سیستانی، سید علی حسینی (1416ق)، منهاج الصالحین، قم: مکتب آیتالله العظمی السیستانی.
18
حکیم، محمدتقی (1386ش)، القواعد العامه فی الفقه المقارن، تهران: مجمعالعالمی للتقریب بین مذاهب الاسلامیه.
19
علامه حلی، حسن بنیوسف (1379ش)، منتهی المطلب، مشهد: آستان قدس رضوی بنیاد پژوهشهای اسلامی.
20
علامه حلی، حسن بنیوسف (۱۴۲۱ق)، تحریر الاحکام الشرعیه علی مذهب الامامیه، قم: مؤسسه الامام الصادق (ع).
21
حلی، مقداد بنعبدالله (بیتا)، کنز العرفان فی فقه القرآن، بینا.
22
راغب اصفهانى، حسین بنمحمد (1412ق)، المفردات فی غریب القرآن، بیروت: دارالعلم الدار الشامیه.
23
شبیری زنجانی، موسی (1382ش)، رساله توضیح المسائل، قم: دفتر آیتالله حاج سید موسی شبیری زنجانی.
24
شمس، عبدالله (1396ش)، قانون مدنی و قانون مسئولیت مدنی، تهران: انشارات دراک.
25
صدر، سید محمدباقر (1405 ق)، دروس فی علم الاصول، قم: دارالمنتظر.
26
طباطبایی، سید محمدحسین (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
27
طبرسی، فضل بنحسن (1372ش)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات ناصر خسرو.
28
طوسی، ابوجعفر محمد بنحسن (1378ق)، المبسوط، تهران: المکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه.
29
عسکری، حسن بنعبدالله (1410ق)، فروق اللغویه، قم: مکتبه بصیرتی.
30
عاملی کرکی، علی بنحسین معروف به محقق ثانی (1414ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم: مؤسسه آل البیت علیهمالسلام.
31
کاشفالغطاء، جعفر (بیتا)، سؤال و جواب، قم: مؤسسه کاشف الغطاء.
32
کلینی، محمد بنیعقوب (1365ش)، اصول کافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
33
گلپایگانی، سید محمدرضا (1413ق الف)، ارشاد المسائل، بیروت: دارالصفوه.
34
گلپایگانی، سید محمدرضا (1413ق ب)، کتاب القضاء، قم: دارالقرآن الکریم.
35
فاضل لنکرانی، محمد (1375ش)، جامع المسائل، قم: امیرکبیر.
36
فخر رازی، محمد بنعمر (1420ق)، التفسیر الکبیر، بیروت: دار احیاء الاتراث العربی.
37
قرشى بنابی، سید علىاکبر (1371ش)، قاموس القرآن، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
38
مرعشی نجفی، سید شهابالدین (1406ق)، منهاج المؤمنین، قم: انتشارات کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی.
39
مصباح یزدی، محمدتقی (1391ش)، حقوق و سیاست در قرآن، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
40
مصطفوی، حسن (1430ق)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، بیروت: دارالکتب العلمیه.
41
مطهری، مرتضی (1361ش)، مسئله حجاب، قم: انتشارات جامعه مدرسین.
42
مفید، محمد بنمحمد بننعمان (1413ق)، احکام النساء، قم: کنگره جهانی شیخ مفید.
43
مکارم شیرازی، ناصر (1386ش)، احکام بانوان مطابق با فتاوی حضرت آیتالله العظمی مکارم شیرازی، قم: مدرسه امام علی بنابیطالب (ع).
44
منتظری، حسینعلی (1380ش)، رساله استفتائات، قم: ارغوان دانش.
45
موسوی بجنوردی، سید حسن (بیتا)، قواعد الفقهیه، نجف اشرف: مطبعه الآداب.
46
خمینی، سید روحالله موسوی (1392ش)، استفتائات امام خمینی (ره)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
47
خویی، سید ابوالقاسم موسوی (1369ش)، التنقیح فی شرح عروه الوثقی، قم: الهادی.
48
نجفی، محمدحسن (بیتا)، جواهر الکلام فی شرائع الاسلام، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
49
نسائی، احمد بنشعیب (1348ق)، سنن النسائی، بیروت: دارالفکر.
50
واسطى، محبالدین سید محمد مرتضى حسینى (1414ق)، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر.
51
وحید خراسانی، حسین (1428ق)، منهاج الصالحین للوحید، قم: مدرسه امام باقر علیهالسلام.
52
هیثمی، علی بنابیبکر (1408ق)، مجمع الزوائد و منبع الفوائد، بیروت: دارالکتب العلمیه.
53