ORIGINAL_ARTICLE
ظرفیتهای فقه و حقوق خانواده در همگرایی حقوقی جهان اسلام
خانواده باسابقهترین اجتماعی است که منبع تغذیه اجتماعات بزرگ انسانی از جنبههای مختلف است. این نهاد حقوقی، پیچیده و چندساحتی است. نظامهای حقوقی بزرگ دنیا، علیرغم تفاوت در بنیانشان، کوشیدهاند اهمیت و اقتضائات خاص آن را در منظومه کشورهای متبوعشان در نظر بگیرند و به خانواده در قاموس قوانین خویش توجه کنند. در اسلام نیز حقوق خانواده بخش مهمی از احکام و اخلاق را تشکیل میدهد. بر این اساس، بازخوانی و بررسی ظرفیتهای حقوق خانواده در اتحاد حقوقی جهان اسلام مسئلهای ضروری است. در این مقاله میکوشیم ضمن پرداختن به جایگاه حقوق خانواده در نظام حقوقی اسلام، نقش حقوق خانواده را به عنوان یکی از ظرفیتهای موجود زمینهساز اتحاد حقوقی جهان اسلام مطمح نظر قرار دهیم. بر این اساس، پس از تبیین مشترکات محل اجماع در فرآیند پژوهش به مصادیقی طبق فتاوای مشهور فریقین در این زمینه میپردازیم و امکان تقریب در غیرمشترکات با دخالتدادن حقوق اسلامی و لزوم رعایت حق تحفظ را بررسی میکنیم. روش تحقیق در این پژوهش، تحلیلیتوصیفی و مبتنی بر اطلاعات کتابخانهای است.
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_80199_f21fbbdc932008519abcf467b01b28f0.pdf
2018-09-21
9
38
حقوق خانواده
نظام حقوق اسلامی
حقوق تطبیقی
اتحاد حقوقی
جواد
حبیبیتبار
prof.javadhabibitabar@yahoo.com
1
دانشیار فقه قضا جامعة المصطفی
LEAD_AUTHOR
سیامک
قیاسی
sqiasi52@gmail.com
2
مربی پژوهشگاه حقوق جامعة المصطفی
AUTHOR
قرآن کریم.
1
ابن بابویه قمی (صدوق)، محمد بن علی (1377). المقنع والهدایة، تهران: مؤسسة المطبوعات الدینیة، مکتبة الاسلامیة، الطبعة الاولی.
2
ابن بابویه قمی (صدوق)، محمد بن علی (1390). من لا یحضره الفقیه، تهران: دار الکتب الاسلامیة، چاپ اول.
3
ابن حمزه طوسی، محمد بن علی (1408). الوسیلة الی نیل الفضیلة، قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، الطبعة الاولی.
4
ابن رشد اندلسی، احمد بن محمد (1416). بدایة المجتهد والنهایة المقتصد، بیروت: دار احیاء التراث العربی، الطبعة الاولی.
5
ابن عابدین، محمد امین (1406). رد المختار علی الدر المختار، کویت: وزارة الاوقاف، الطبعة الاولی.
6
ابن عابدین، محمد امین (بیتا). رسائل ابن عابدین، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
7
ابن فارس، احمد (بیتا). معجم مقائیس اللغة، بیروت: مرکز النشر مکتب الاعلام الاسلامی.
8
ابن قدامه المقدسی، عبدالله (1403). المغنی، بیروت: دار الکتب العلمیة، ج7.
9
ابن منظور، محمّد بن مکرم (1997). لسان العرب، بیروت: دار صادر للطباعة والنشر، الطبعة الاولی.
10
ابن نجیم، زین الدین (2002). البحر الرائق شرح کنز الدقائق، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
11
أبو زهرة، محمد (1958). محاضرات فی عقد الزواج و آثاره، مصر: مطبعة مخیمر.
12
ابوزهرة، محمد (1963). الاحوال الشخصیة: قانون الاحوال الشخصیة المصری، قاهره: دار الفکر العربی.
13
انصاری، مرتضی (1415). کتاب النکاح، قم: مؤسسه باقری.
14
باجوری، جمال محمد فقی رسول (1986). المرأة فی الفکر الاسلامی، عراق: بینا، ج2.
15
بداغی، فاطمه (1387). «ازدواج مجدد در کشورهای اسلامی»، مطالعات راهبردی زنان، دوره 10، ش40، ص235-250.
16
بدران، ابوالعینین بدران (1409). الفقه المقارن للاحوال الشخصیة بین المذهب الاربعة والمذهب الجعفری والقانون، بیروت: دار النهضة.
17
جزیری، عبدالرحمن (1406). الفقه علی مذاهب الاربعة، بیروت: دار احیاء التراث العربی، الطبعة التاسعة.
18
جصاص، احمد ابن علی (1335). احکام القرآن، بیروت: مطبعة الاوقاف الاسلامیة فی دار الخلافة العلیة، الطبعة الاولی.
19
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1384). مبسوط در ترمینولوژی حقوق، تهران: گنج دانش، چاپ پانزدهم.
20
جوهری، اسماعیل بن حماد (1990). الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة؛ بیروت: دار العلم للملایین، الطبعة الرابعة، ج1.
21
جهانگیر، منصور (1395). قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: دوران، چاپ صد و هفدهم، 1395.
22
حر عاملی، محمد بن حسن (1410). وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، بیروت: دار احیاء الثراث العربیة.
23
حکمتنیا، محمود (1388). فلسفه حقوق خانواده، تهران: شورای فرهنگی و اجتماعی زنان، چاپ دوم، ج1.
24
حلی، احمد بن محمد (1412). المهذب البارع فی شرح المختصر النافع، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
25
حلی، جعفر بن حسن (1370). شرائع الاسلام فی مسائل الحلال والحرام، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
26
حلی، حسن بن یوسف (بیتا). تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الامامیة، مشهد: مؤسسه طوسی، چاپ سنگی.
27
دهخدا، علیاکبر (1373). لغتنامه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول.
28
رملی مصری، محمد ابن ابی العباس (بیتا). نهایة المحتاج فی شرح المنهاج، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
29
زبیدی، محمد بن محمد (1411). تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت: منشورات مکتبة الحیاة.
30
زحیلی، وهبه (1418). الفقه الاسلامی و ادلته، دمشق: دار الفکر المعاصر، ج7.
31
زحیلی، وهبه (1420). الاسرة المسلمة فی العالم المعاصر، دمشق: دار الفکر.
32
ساکت، محمدعلی (1387). حقوقشناسی: دیباچهای بر دانش حقوق، تهران: نشر ثالث.
33
سباعی، مصطفی (1417). شرح قانون الاحوال الشخصیة؛ قانون الاحوال الشخصیة السوری (۱۹۵۳ و ۱۹۷۵)، بیروت: المکتب الاسلامی.
34
سبحانی، جعفر (1417). نظام النکاح فی الشریعة الاسلامیة الغراء، قم: مؤسسة الامام الصادق (ع)، الطبعة الاولی.
35
سلار دیلمی، حمزة بن عبد العزیز (1410). مراسم، چاپشده در: سلسلة الینابیع الفقهیة، بیروت: مؤسسة فقه الشیعة و الدار الاسلامیة.
36
سرخسی، محمد ابن ابی سهل (1421). المبسوط، بیروت: دار الفکر، الطبعة الاولی.
37
الشرنباصی، رمضان علی السید (2006). احکام الاسرة فی الفقه الاسلامی والقانون والقضاء فی مصر و لبنان، بیروت: منشورات الحلبی الحقوقیة.
38
شلبی، محمد مصطفی (1370). احکام الاسرة فی الاسلام: قانون الاحوال الشخصیة لبنان، بیروت: دار النهضة العربیة.
39
شوکانی، محمد بن علی (1357). نیل الاوطار شرح منتفی الاخبار، مصر: مطبعة العثمانیة.
40
طباطبایی، محمد حسین (1417). المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، الطبعة الاولی، ج4.
41
طریحی، فخر الدین (1416). مجمع البحرین، تهران: مؤسسة البعثة.
42
طوسی، محمد بن الحسن (1387). المبسوط، تهران: المکتبة المرتضویة.
43
طوسی، محمد بن حسن (1407). الخِلافُ فی الأحکام، قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
44
عاملی، زین الدین بن علی (1403). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، بیروت: دار احیاء التراث العربی، الطبعة الاولی.
45
علمالهدی، سید مرتضی (1391). الانتصار، نجف: منشورات المطبعة الحیدریة.
46
غزالی، محمد (1351). احیاء علوم الدین، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
47
فاضل، مقداد (1365). الباب الحادی عشر لِلعَلّامَة الحلّی، مع شرحَیهِ النافع یوم الحشر، لِمقداد بن عبدالله السیوری و مفتاح الباب لاِبی الفتح بن مخدوم حسینی، تصحیح: محقق مهدی، طهران: بینا.
48
فخر رازی، محمد بن عمر (1371). تفسیر کبیر مفاتیح الغیب، تهران: اساطیر، چاپ اول، ج10.
49
فخری، جمیل محمد جانم (2009). مقومات عقد الزواج: قانون الاحوال الشخصیة الاردنی (۱۹۷۶)، اردن: دار الحامد للنشر.
50
فیض کاشانی، ملا محمدمحسن (1383). المحجة البیضاء فی تهذیب الاحیاء، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
51
فیومی مقری، احمد بن محمد (1405). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر، قم: دار الهجرة.
52
فیومی مقری، احمد بن محمد (بیتا). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، قم: دار الرضی.
53
قاسم، محمد حسن (2012). المدخل لدراسة القانون، بیروت: منشورات الحلبی الحقوقیة.
54
القاسم، هشام (1965). المدخل الی علم الحقوق، دمشق: مطبعة الانشاء.
55
قانون الاحوال الشخصیة المغربی، الصادر باسم مدونه الاحوال الشخصیة المغربی، لسنة 1957 م.
56
قانون الاحوال الشخصیة الکویتی، قانون رقم 51 لسنة 1984 فی شأن الأحوال الشخصیة (1984).
57
قانون مجله احوال شخصیه تونس (1956). مجلة واجبات الطبیب فی الرائد الرسمی للجمهوریة التونسیة (اصلاحات 1993).
58
قرطبی، محمد بن احمد (1405). الجامع لاحکام القرآن، بیروت: دار الکتب العلمیة، الطبعة الاولی.
59
کاتوزیان، ناصر (1377). فلسفه حقوق، تهران: شرکت سهامی انتشار، ج1.
60
کاتوزیان، ناصر (1380). مقدمه علم حقوق، تهران: انتشارات شرکت سهامی انتشار، چاپ دوم.
61
کاتوزیان، ناصر (1384). قانون مدنی در نظم کنونی، تهران: نشر میزان، چاپ یازدهم.
62
کاتوزیان، ناصر (1388). حقوق خانواده، تهران: انتشارات شرکت سهامی انتشار، چاپ اول.
63
کاشانی، ابوبکر بن مسعود (1377). بدائع الصنائع فی ترتیب الشرائع، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
64
کرکی، علی بن حسین (1408). جامع المقاصد، قم: آل البیت، چاپ اول، ج12.
65
کلینی، محمد بن یعقوب (1407). الکافی، تهران: الاسلامیة، الطبعة الرابعة.
66
محمد، محمد عبدالجواد (2001). النظور فی المملکة العربیة السعودیة، اسکندریة: المعارف.
67
قانون احوال شخصیة مغرب (مصوب 1957). الصادر باسم مدونه الاحوال الشخصیة المغربیة (اصلاحات سال 2004).
68
مروج، حسین (1379). اصطلاحات فقهی، قم: نشر بخشایش.
69
مفید، محمد بن محمد (1413). المقنعة، قم: مکتب الاعلام الاسلامی، المؤتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید، الطبعة الاولی.
70
موسوی بجنوردی، سید حسن (1419). القواعد الفقهیة، قم: نشر الهادی.
71
نائینی، محمدحسین (1418). منیة الطالب، تقریرات موسی خوانساری، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
72
نجفی، محمد حسن (1401). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت: دار احیاء التراث العربی، ج30.
73
نسائی، احمد بن علی (1411). سنن النسائی، بشرح الحافظ جلال الدین السیوطی، بیروت: دار الکتب العلمیة، الطبعة الاولی.
74
وافی، علی عبد الواحد (1960). بیت الطاعة و تعدد الزوجات والطلاق فی الاسلام، قاهره: مؤسسة المطبوعات الحدیثة.
75
ORIGINAL_ARTICLE
پیشدرآمدی مقایسهای بر حقوق مسئولیت مدنی در روابط زوجین
به طور کلی بحث مسئولیت مدنی در روابط زوجین از مباحث بکر در حقوق مسئولیت مدنی ایران است. در این مقاله با نگاهی مقدماتی و کلی به این مسئله، اهمیت این موضوع را نشان میدهیم و قابلیت مطرحکردن این موضوع را حتی در خصوصیترین روابط زن و شوهر تبیین میکنیم. همچنین با معرفی پارهای از مفاهیم مربوط به بحث، مبانی مسئله را بیان میکنیم. در این خصوص، برای اولین بار «دکترین مصونیت و در واقع، ممنوعیت اعضای خانواده از طرح دعوای مسئولیت مدنی (قهری) علیه یکدیگر» را که میراث حقوق کامنلا است، مطرح میکنیم. بهویژه این نظریه در دو نظام حقوقی آمریکا و انگلستان بسیار مطرح است که نشان دادیم آثار و حتی خود دکترین مذکور هنوز در انگلستان و آمریکا پابرجا است. به هنگام تبیین موضع حقوق داخلی مبنی بر پذیرفتهنبودن این نظریه و مبانی آن در عین شناسایی نقش آموزههای اخلاقی در قلمرو حقوق مسئولیت مدنی و معرفی مصادیقی از این تأثیر در فقه امامیه، به ریشه مغفولمانده مسئله در حقوق غربی پرداختهایم و آن را عبارت از فقدان شناسایی تاریخی مالکیت زن و زوجه دانستهایم.
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_80200_75210c18a86fd726d8cea2b19d1cb90a.pdf
2018-09-21
39
58
مسئولیت مدنی
ضمان قهری
مسئولیت غیرقراردادی
حقوق خانواده
خطای مدنی
دکترین مصونیت
سید مهدی
دادمرزی
dadmarzism@yahoo.com
1
استادیار گروه حقوق خصوصی دانشگاه قم
AUTHOR
ابن اثیر، مبارک بن محمد (1367). النهایة فی غریب الحدیث والاثر، قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
1
ابن بابویه قمی (صدوق)، علی بن حسین (1403). معانی الاخبار، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
2
اشتهاردی، علیپناه (1417). مدارک العروة، تهران: دار الاسوة.
3
انصاریپور، محمدعلی؛ صادقیمقدم، محمدحسن (1384). «اجرةالمثل کارهای زوجه و نقد آرای محاکم»، مدرس علوم انسانی، ش41، ص1-24.
4
بحرانی، یوسف بن احمد (1405). الحدائق الناضرِة، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
5
بستان (نجفی)، حسین (1388). اسلام و تفاوتهای جنسیتی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و امور بانوان وزارت کشور، چاپ اول.
6
پزشکی، محمد (1387). صورتبندی مطالعات زنان در جهان اسلام، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، چاپ اول.
7
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1370). ترمینولوژی حقوق، تهران: گنج دانش، چاپ پنجم.
8
حقشناس، سید جعفر (1388). آسیبشناسی خانواده: مجموعه مقالات، تهران: مرکز امور زنان و خانواده نهاد ریاست جمهوری، چاپ اول.
9
حلی، جعفر بن حسن (1408). شرائع الاسلام، قم: مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم.
10
حلی، حسن بن یوسف (1413). قواعد الاحکام، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
11
حمیری، عبدالله (1413). قرب الاسناد، قم: مؤسسة آل البیت (ع).
12
خدادادپور، منیره (1388). مسئولیت مدنی در روابط زوجین: مطالعه تطبیقی در برخی کشورهای اروپایی و اسلامی، تهران: مرکز امور زنان و خانواده نهاد ریاست جمهوری.
13
خمینی، روحالله (1373). المکاسب المحرمة، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
14
دادمرزی، سید مهدی (1393). ریاست خانواده در روابط زوجین، تهران: بنیاد حقوقی میزان، چاپ اول.
15
دهقان، مجید (1388). مأخذشناسی فمینیسم، قم: دفتر مطالعات و تحقیقات زنان، چاپ اول.
16
رودگر، نرجس (1388). تاریخچه نظریات: گرایشها و نقد فمینیسم، قم: دفتر مطالعات و تحقیقات زنان، چاپ اول.
17
زیبایینژاد، محمدرضا (1388). هویت و نقش جنسیتی: مجموعه مقالات، تهران: مرکز امور زنان و خانواده نهاد ریاست جمهوری، چاپ اول.
18
سنهوری، عبدالرزاق (1384). دوره حقوق تعهدات (منابع تعهد: مسئولیت مدنی- ضمان قهری)، ترجمه: سید مهدی دادمرزی و محمدحسین دانشکیا، قم: دانشگاه قم، چاپ اول، ج2.
19
شفیعی سروستانی، ابراهیم (1385). نظام اسلامی و مسئله روسپیگری: مجموعه مقالات و گفتوگوها، قم: دفتر مطالعات و تحقیقات زنان، چاپ اول.
20
صفایی، سید حسین (1383). تقریر درس مسئولیت مدنی تطبیقی در دوره دکتری، مقرر: عزیزالله فهیمی، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
21
صفایی، سید حسین (1386). حقوق مدنی و تطبیقی، تهران: نشر میزان، چاپ دوم.
22
صفایی، سید حسین (1387). تقریر درس مسئولیت مدنی تطبیقی در دوره دکتری (دستنویس)، مقرر: سید مهدی دادمرزی.
23
طوسی، محمد بن حسن (1390). الاستبصار، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
24
عاملی جبعی (شهید ثانی)، زین الدین (1410). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، قم: کتابفروشی داوری.
25
عاملی جبعی (شهید ثانی)، زین الدین (1413). مسالک الافهام، قم: مؤسسة المعارف الاسلامیة.
26
عاملی، سید جواد (1419). مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
27
فاضل هندی، محمد (1416). کشف اللثام والایهام عن قواعد الاحکام، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
28
فخاریان، مریم (1390). آثار مالی طلاق در حقوق ایران و انگلستان، پایاننامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: حسین سیمایی صراف، استاد مشاور: سید مهدی دادمرزی، قم: دانشکده حقوق دانشگاه قم.
29
حکیم، سید منذر؛ زاهدیفر، بتول (1389). «علل طلاق و راهبردهای کاهش آن از دیدگاه فرآن»، در: مطالعات راهبردی زنان، ش49، ص293-348.
30
فقه الرضا (ع) (1406). قم: مؤسسة آل البیت (ع).
31
قائدی، غلامحسین (1389). «زیر سقف خانواده»، در: www.hamshahrionline.ir
32
کاتوزیان، ناصر (1369). حقوق مدنی (ضمان قهری- مسئولیت مدنی)، تهران: دانشگاه تهران، چاپ دوم.
33
کار، مهرانگیز (1378). ساختار حقوقی نظام خانواده در ایران، تهران: روشنگران و مطالعات زنان، چاپ اول.
34
کرکی، علی بن حسین (1414). جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم: مؤسسة آل البیت (ع)، الطبعة الثانیة.
35
کلینی، محمد بن یعقوب (1407). الکافی، تهران: دار الکتب الاسلامیة، چاپ چهارم.
36
گاردنر، ویلیام (1386). جنگ علیه خانواده، ترجمه: معصومه محمدی، قم: دفتر مطالعات و تحقیقات زنان، چاپ اول.
37
مجموعه قانون مدنی (1381). تهران: اداره کل قوانین ریاست جمهوری، چاپ چهارم.
38
مصباح یزدی، محمدتقی (1380). نظریه حقوقی اسلام، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، چاپ اول.
39
مقدس اردبیلی، احمد بن محمد (1403). مجمع الفائدة والبرهان، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
40
نجفی، محمدحسن (1362). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، تهران: دار الکتب الاسلامیة، چاپ سوم.
41
نراقی، مولی احمد (1415). مستند الشیعة فی احکام الشریعة، قم: مؤسسة آل البیت (ع).
42
وحدتی شبیری، سید حسن (1385). مبانی مسئولیت مدنی قراردادی، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، چاپ اول.
43
"Tort-Actions between Spouses", in: Britannica Encyclopedia (2010). On: www.britannica.com.
44
"Inter Spousal (Tort) Immunity in Connecticut-Usa" (2008) Connecticut Judicial Branch Law Libraries: On: www.jud.ct.gov.
45
Scotish Law Commission-Report on Family Law (1992). On: www.scotland.gov.uk
46
Shmueli, Benjamin (2010). "Tort Litigation between Spouses", in: Harvard Negotiation Law Review, on: www.harwardlawreview.org
47
Sinal, Yuval; Shmueli, Benjamin (2009). "Changing the Current Policy towards Spousal Abuse", in: Hastings International and Comparative Law Review, 32: 101-180.
48
The Lectric Law Librarys Lexicon (2010). On: www.lectlaw.com
49
Tipton, Steven M.; Wittejr, John (2005). Family Transformed, USA: Georgetown University Press.
50
Westfall, David (1994). Family Law, USA: West Publishing co.
51
ORIGINAL_ARTICLE
عدالت جنسیتی به مثابه یک مفهوم تفسیرپذیر و نامتعین
اگرچه عدالت جنسیتی امروزه از سوی گفتمانهای رقیب در کشورهای اسلامی و غیراسلامی به کار رفته، نیازمند تدقیق نظری و تحلیلی است. پرسش مقاله این است که «آیا عدالت جنسیتی مفهوم بسنده و مورد اتفاقی برای رسیدن به هدف مشترکِ رفع ستم علیه زنان است؟». با بررسی مقالات و نوشتههایی که از عدالت جنسیتی برای تحلیل، نظریهپردازی یا راهبرد استفاده کردهاند، این نتیجه به دست میآید که مفهوم مذکور به معنای واحدی استعمال نشده است. تفسیرپذیری گسترده آن، که خود تابعی از تفسیرپذیری و عدم تعین دو مفهوم عدالت و جنسیت در فضای نظری معاصر است، به نبود تفاهم کافی در مطالعات زنان و رویکردهای حقوقی درباره زنان منجر شده است؛ امری که خود را بیشتر در رویکردهای اسلامی و غیراسلامی نشان میدهد. برای اثبات این ادعا دو بُعد را بررسی کردهایم: 1. سابقه کاربست عدالت جنسیتی در اسناد و مکتوبات خارجی و بینالمللی مربوط به زنان و 2. تلقی محققان ایرانی از عدالت جنسیتی.
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_107142_29c7359260e4532f454d42355c181905.pdf
2018-09-21
59
78
عدالت جنسیتی
اسناد بینالمللی
نظریه عدالت
جنسیت
برابری
فریبا
علاسوند
alasvand@wrc.ir
1
استادیار گروه مبانی نظری جنسیت مرکز مطالعات و تحقیقات زنان
LEAD_AUTHOR
منابع فارسی
1
آتشک، محمد (1391ش)، «ارزشیابی عدالت جنسیتی در نظام آموزشی ایران»، زن در توسعه و سیاست، دوره 10، شماره 4، زمستان 1391، ص127ـ151.
2
آذربایجانی، مسعود (1388ش)، «عدالت جنسیتی و اشتغال»، مطالعات راهبردی زنان، دوره 12، شماره 46، ص81ـ116.
3
برومند، مریم، رضایی، سولماز (1395ش)، «ارزیابی عملکرد بوستانهای زنان در ارتقای عدالت جنسیتی در شهرهای اسلامی»، پژوهشنامه زنان، سال هفتم، شماره 2، تابستان، ص 61ـ45.
4
پیغامی، عادل، ترابزاده جهرمی، محمدصادق، سجادیه، سید علیرضا (1395ش)، گفتارهایی در عدالت اجتماعی، تهران: دانشگاه امام صادق علیهالسلام.
5
رضازاده، راضیه، محمدی، مریم (1387ش)، «طراحی فضاهای محلهای با تأکید بر عدالت جنسیتی»، نامه معماری و شهرسازی، شماره 1، پاییز و زمستان، ص55ـ71.
6
رودگر، محمدجواد (1388ش)، «عدالت جنسیتی از منظر علامه طباطبایی و شهید مطهری»، مطالعات راهبردی زنان، دوره 12، شماره 46، ص 49ـ80.
7
صفری شالی، رضا (1394ش)، «تحلیل گفتمان عدالت جنسیتی در لوایح و برنامههای توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران»، مطالعاتجامعهشناختی، دوره22 ، شماره دو، زمستان.
8
طباطبایی، محمدحسین (1390ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
9
علاسوند، فریبا (1395ش)، «معیار نابرابری در تعریف عدالت: امری فلسفی یا کلامی؛ بررسی دیدگاه علامه طباطبایی درباره تفاوت حقوقی مرد و زن»، مقاله 3، دوره 4، شماره 2، ص 69ـ86.
10
علیپور، پروین، زاهدی، محمدجواد، ملکی، امیر، جوادی یگانه، محمدرضا (1396ش)، «تحلیل گفتمان عدالت جنسیتی در برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، فرهنگی»، فصلنامه مطالعات و تحقیقات اجتماعی، دوره 6، شماره 2، تابستان، ص 203ـ229.
11
فرانکنا، ویلیام (1383ش)، فلسفه اخلاق، مترجم: هادی صادقی، قم: طه.
12
کلانتری، عبدالحسین، فقیه ایمانی، فاطمه (1392ش)، «فراتحلیل پژوهشهای انجامشده درباره نابرابری جنسیتی»، زن در فرهنگ و هنر، دوره 5، شماره 1، بهار، ص125ـ142.
13
مطهری، مرتضی (1368ش)، بیست گفتار، تهران: صدرا.
14
مطهری، مرتضی (1389ش)، عدل الهی، تهران: صدرا.
15
میرخانی، عزتالسادات (1392ش)، «تحلیل عدالت جنسیتی در مناسبات عاطفی، اخلاقی و اقتصادی خانواده»، زن در فرهنگ و هنر، دوره 5، شماره 1، ص103ـ124.
16
واعظی، احمد (1388ش)، نقد و بررسی نظریههای عدالت، قم: مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی. هدایتنیا، فرجالله (1393ش)، «مبانی نظریه عدالت استحقاقی در حقوق زنان حقوق اسلامی»، سال یازدهم، شماره 42، پاییز.
17
منابع انگلیسی
18
Delphy, Chrisine. (2003) "Feminist. Theory reader: Local and global perspective: Rethinking Sex and Gender", New York, Routledge, (chapter 6, p.p 57- 67)
19
familywatch.org/fwi/documents/SDG_Analysis: an analysis of the UN 2030 sustainable development agenda.
20
Fausto-Sterling, Anne. (2000) "Of Gender and Genitals" from sexing the body: gender politics and the construction of sexuality New York, NY: Basic Books, [Chapter 3, pp. 44-77].
21
Handraban. L. M. (2004). 'Gender theory' Encyclopadia of feminist theory, edited by S. Channa, New Delhi: Cosmo Publication, p. p 1- 25.
22
Hird, Myra. J. (2005). 'Sex, gender and Science', Great Britain by Antony Rowe, Ltd, Chippenham and Eastbourne.
23
http://www.genderjusticeleague.org/about/
24
http://www.undp.org/content/undp/en/home/democratic-governance-and-peacebuilding/rule-of-law--justice--security-and-human-rights/gender-justice.html.
25
https://en.oxforddictionaries.com/definition/gender.
26
https://en.unesco.org/sdgs: Gender equality is a global priority for UNESCO and inextricably linked to its efforts to promote the right to education and support the achievement of the Sustainable Development Goals (SDGs). Through the Education 2030 Framework for Action.
27
Lombardo, E. (2005) "Integrating or Setting the Agenda? Gender Mainstreaming in the European Constitution-Making Process", Social Politics 12(3).
28
Maitrayee Mukhopadhyay and Navsharan Singh. (2007) "Gender Justice, Citizenship and Development"New Delhi: Zubaan, an imprint of Kali for Women.
29
Carolyn Hannan. (2007)GENDER EQUALITY AND GENDER JUSTICE: Statement by Carolyn Hannan. Director Division for the Advancement of Women: United Nations Department for Economic and Social Affairs (DESA) At the 23rd General Assembly of the Conference of NGOs in Consultative Relationship with the UN (CONGO). Geneva, 7 December.
30
David Kirp, Mark Yudof, Marlene S. Franks, Marlene Franks Strong. (1986)."Gender justice", University of Chicago Press.
31
http://www.unwomen.org/en/digital-library/publications/2010/1/gender-justice-key-to-achieving-the-millennium-development-goals#view
32
http://www.unwomen.org/en/how-we-work/capacity-development-and-training/training-centre-services.
33
Lombardo, E, (2005) "Integrating or Setting the Agenda? Gender Mainstreaming in the European Constitution-Making Process", Social Politics 12(3).
34
Michael sandel. (1982)." Liberalism and the limits of justice", Cambridge university press.
35
Robert, Nozick. (1979). "Anachy state and utopi", Basil Blakewell.
36
Rowls John. (1990). a theory of justice: by the President and Fellows of Harvard College.
37
The Oslo Coalition on Freedom of Religion or Belief © Norwegian Center for Human Rights PO Box 6706 St. Olavs plass NO-0130 OSLO
38
www.lgbt-ep.eu/press-releases/new-eu-gender-equality-strategy-transgender-people-rights/
39
ORIGINAL_ARTICLE
جنسیت و مجازات در فقه و حقوق ایران
با عنایت به یکسان بودن ماهیت زن و مرد، زنانگی و مردانگی عنصر تأثیرگذاری در ارتکاب جرم و مجازات مجرم به نظر نمیرسد؛ اما با تأمل در متون جزایی اسلام و پیرو آن قانون مجازات ایران، روشن میشود که جنسیت در مجازات، اعم از معافیتهای مجازاتی، نحوه اجرای مجازات و حتی میزان مجازات تأثیرگذار است. برای دستیابی به اینکه آیا زنان مشمول معافیتها یا تخفیفات هستند یا مردان و اینکه کدامیک بیشتر مورد عنایت شارع مقدساند، احصای تمام مصادیق مجرمانه، که در آنها تفاوت مجازات بین زنان و مردان وجود دارد، لازم است. در این نوشتار معافیتها یا تخفیفات مجازاتی زنان و مردان به صورت مستقل بررسی و روشن شد که در زنا با محارم، همجنسبازی زنان (مساحقه)، ارتداد و قیادت تخفیفاتی شامل زنان شده و در سرقت از مال فرزند، قذف و قتل او و نیز در زنای همسر، تخفیف شامل حال مردان است. با این همه، حائز اهمیت است که تأثیر جنسیت در مجازات به هیچ وجه ناشی از نگاه تبعیضی قانونگذار یا شارع نیست.
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_107143_e7c5e3a05efd49bd637fdde0b5e42f09.pdf
2018-09-21
79
96
جنسیت
مجازات
تفاوت زن و مرد
حقوق جزا
فقه
اعظم
خوشصورت
a.khoshsorat@yahoo.com
1
استادیار گروه حقوق زن در اسلام دانشگاه ادیان و مذاهب
AUTHOR
محمد خان
کاظمی
mkazemi1434@gmail.com
2
ایران ، قم ،جامعه المصطفی مدرسه عالی فقه تخصصی
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم.
1
کتاب مقدس، به همت انجمن پخش کتب مقدسه در میان ملل، 1978- 7m
2
ابراهیمی، محمد (1377ش)، اسلام و حقوق بین الملل عمومی، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، چاپ اول.
3
ابنابیجمهور، محمد بنزینالدین (1405ق)، عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، قم: دار سید الشهداء للنشر، چاپ اول.
4
حبیبزاده، محمدجعفر، بابایی، حسین (1378ش)، «قتل در فراش»، مجله مدرس علوم انسانی، زمستان، شماره 4.
5
زینالی نسرانی، حسین (1392ش)، قانون مدنی و محشا، کاشان: قانون مدار، چاپ اول.
6
صدوق، ابنبابویه محمد بنعلى (1413ق)، من لا یحضره الفقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم.
7
محقق حلى، نجمالدین جعفر بنحسن (1408ق)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، با تحقیق عبدالحسین محمد على بقال، قم: مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم.
8
حاجی دهآبادی، محمدعلی (1389ش)، جرمشناسی، قم: دانشگاه قم.
9
خمینى، سید روحالله موسوى (1378ق)، تحریر الوسیلة، نجف: مطبعة الآداب، چاپ اول.
10
خویی، سید ابوالقاسم (1413ق)، منهاج الصالحین، قم: چاپ مهر، مدینه العلم.
11
خویى، سید ابوالقاسم (1422ق)، مبانی تکملة المنهاج، قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی، چاپ اول.
12
راغب اصفهانی (1384ش)، مفردات الفاظ القرآن الکریم، قم: ذوی القربی، چاپ پنجم.
13
حر عاملى، محمد بنحسن (1409ق)، تفصیل وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة، قم: مؤسسة آل البیت علیهم السلام، چاپ اول.
14
مکارم شیرازى، ناصر (1427ق)، استفتاءات جدید، قم: انتشارات مدرسه امام على بنابىطالب (ع)، چاپ دوم.
15
سبزوارى، سید عبدالأعلى (1413ق)، مهذّب الأحکام، قم: مؤسسه المنار، چاض چهارم.
16
صدر، سید محمد (1420ق)، ما وراء الفقه، بیروت: دار الأضواء للطباعة و النشر و التوزیع، چاپ اول.
17
طوسى، ابوجعفر محمد بنحسن (1390ق)، الاستبصار فیما اختلف من الأخبار، تهران: دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول.
18
طوسى، ابوجعفر محمد بنحسن (1407ق)، تهذیب الأحکام (تحقیق خرسان)، تهران: دار الکتب الإسلامیه، چاپ چهارم.
19
طوسى، ابوجعفر محمد بنحسن (1387ق)، المبسوط فی فقه الإمامیة، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، چاپ سوم.
20
شهید ثانى، زینالدین بنعلى عاملى (1413ق)، مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة، چاپ اول.
21
شهید ثانى، زینالدین بنعلى عاملى (1412ق)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشّى سلطان العلماء)، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، چاپ اول.
22
قرشی، علیاکبر (1377ش)، تفسیر أحسن الحدیث، تهران: بنیاد بعثت، چاپ سوم.
23
مرعشى نجفى، سید شهابالدین (1415ق)، القصاص على ضوء القرآن و السنة، قم: انتشارات کتابخانه آیتالله مرعشى نجفى، چاپ اول.
24
مصباح یزدی، محمدتقی (1381ش)، دین و آزادی، قم: مرکز مطالعات و پژوهشهای فرهنگی حوزه علمیه قم، چاپ اول.
25
مکارم شیرازی، ناصر (1374ش)، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
26
نجفى، محمدحسن (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم.
27
ولیدی، محمد صالح (1385ش)، حقوق جزای عمومی، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها، چاپ یازدهم.
28
ORIGINAL_ARTICLE
«تابعیت و جنسیت» تأملی در نگاه جنسیتی به تابعیت فرزندان در حقوق ایران
تفاوت نقش نسب پدری و مادری در اعطای تابعیت ایرانی «تولدی» و «تبعی» به فرزندان در قوانین تابعیت ایران سبب شده کسانی که مسائل حقوقی را بیشتر از منظر جنسیتی مینگرند، قانون تابعیت ایران را به طور کلی، یا دستکم در موارد مذکور، به تبعیض جنسیتی متهم و محکوم سازند و با جهتگیری تساویگرایانه (بیشتر فمینیستی)، خواستار اصلاح قوانین موجود شوند. این مقاله با تحلیل منطقی مواد قانونی مربوط و تأمل در دیدگاه فوق، به این نتیجه میرسد که 1. نظام قانونی تابعیت ایران بر تفاوت استوار نیست و در بسیاری از موارد تساوی حاکم است. 2. در موارد اختلاف و تفاوت، از جمله در موارد مذکور، تفاوت صبغه و ماهیت جنسیتی ندارد. 3. تفاوتهای مذکور پشتوانه منطقی و قانعکنندهای ندارند، بنابراین اصلاح قانون با استفاده از راهحلهای منطقی ـ حقوقی ضروری به نظر میرسد.
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_107141_47131e5326b2d371e921ce8cfdabeb6c.pdf
2018-09-21
97
115
حقیقت تابعیت
تابعیت و جنسیت
تساوی جنسیتی در تابعیت
تفاوت جنسیتی در تابعیت
مصطفی
دانش پژوه
mdanesh@rihu.ac.ir
1
دانشیار گروه حقوق پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
LEAD_AUTHOR
آلکجباف، حسین (1393ش)، تابعیت در ایران و سایر کشورها، تهران: انتشارات جنگل، چاپ دوم.
1
ابراهیمی، سید نصرالله (1386ش)، حقوق بینالملل خصوصی، تهران: سمت، چاپ دوم.
2
ابنقیم، محمد بنابیبکر، (1988م)، احکام اهل الذمه، بیروت: دارالعلم للملایین، چاپ دوم.
3
ارفعنیا، بهشید (1369ش)، حقوق بینالملل خصوصی، تهران: انتشارات آگاه، چاپ اول.
4
ارفعنیا، بهشید (1386ش)، «تابعیت اطفال متولد در ایران از مادران ایرانی»، مجموعه مقالات همایش حقوق کودک، تهران: انتشارات دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
5
حقیقتطلب، پیمان (1397ش) «فقط ایران و شش کشور راه خود را میروند»، زنان امروز، فروردین و اردیبهشت، سال پنجم، ش 32، ص24ـ26.
6
محقق حلی، نجمالدین ابوالقاسم (1410ق)، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، در الینابیع الفقهیه، ج9.
7
محقق حلی، نجمالدین ابوالقاسم (1410ق)، مختصر النافع، در الینابیع الفقهیه، ج9.
8
هذلی حلی، یحیی بن سعید (1410ق)، الجامع للشرایع، در الینابیع الفقهیه، ج9.
9
علامه حلی، حسن بنیوسف (1410)، قواعد الاحکام، در الینابیع الفقهیه، ج9.
10
دادخواه، محمدعلی (1396ش)، «نگاهی حقوقی به تابعیت مادری»، چشمانداز ایران، ش105، شهریور و مهر، ص128ـ130.
11
دانشپژوه، مصطفی (1381ش) اسلام و حقوق بینالملل خصوصی، تهران: مرکز چاپ و انتشارات مزارت امور خارجه و پژو هشکده حوزه و دانشگاه.
12
دانشپژوه، مصطفی (1396ش)، فلسفه حقوق، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، چاپ اول.
13
سلجوقی، محمود (1380)، بایستههای حقوق بینالملل خصوصی، تهران: نشر میزان، چاپ اول.
14
سلجوقی، محمود (1386ش) حقوق بینالملل خصوصی، تهران: بنیاد حقوقی میزان، چاپ پنجم.
15
شیخالاسلامی، سید محسن (1384ش) حقوق بینالملل خصوصی، تهران: کتابخانه گنج دانش، چاپ اول.
16
طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم (1409ق)، العروه الوثقی، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
17
طوسی، محمد بنحسن (1378ق)، المبسوط فی الفقه الامامیه، تهران: المکتبه المرتضویه لاحیاء آثار الجعفریه.
18
طوسی، محمد بنحسن (1410ق)، النهایه، در الینابع الفقهیه، ج9.
19
عامری، جواد (1362ش)، حقوق بینالملل خصوصی، تهران: مؤسسه انتشارات آگاه، چاپ دوم.
20
علیلو، کریم (1397ش) «ما دیده نمیشویم (اعطای تابعیت، آری یا نه؟)»، زنان امروز، فروردین و اردیبهشت، ص20ـ23.
21
غایب، فریده (1397ش)، «زنان بیهویت، فرزندان بی نام و نشان» (گفتوگو با دکتر بهشید ارفعنیا)، زنان امروز، فروردین و اردیبهشت، ص30ـ32.
22
قافی، حسین و شریعتی، سعید (1390ش)، اصول فقه کاربردی، تهران: سمت و انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ اول.
23
قرباننیا، ناصر (1384ش)، بازپژوهی حقوق زن، تهران: انتشارات روز نو، چاپ اول.
24
قرباننیا، ناصر (1387ش)، «تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی»، نامه مفید یا حقوق تطبیقی، شماره 70، ص12ـ38.
25
الماسی، نجادعلی و مسعود، همت (1390ش)، «مبانی کلاسیک و فمینیسم در مقوله تغییر تابعیت ناشی از نکاح»، نشریه تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری (دانشنامه حقوق و سیاست)، پاییز و زمستان، شماره 16، ص87ـ107.
26
محقق داماد، سید مصطفی (1387ش)، مباحثی از اصول فقه، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی، چاپ پانزدهم.
27
مدنی، سید جلالالدین (1369ش)، حقوق بینالملل خصوصی، تهران: پایدار، چاپ اول.
28
مروارید، علیاصغر (1410ق)، الینابیع الفقهیه، بیروت: مؤسسه فقه الشیعه، الطبعه الاولی.
29
موسوی، سمیه (1397ش)، «از اینجا مانده و از آن جا رانده»، زنان امروز، فروردین و اردیبهشت، ص27ـ29.
30
میرزاده، احسان (1397ش)، «خیلی دور، خیلی نزدیک (لایحه اصلاح قانون تابعیت)»، مجله زنان امروز، فروردین و اردیبهشت، ص16ـ19.
31
نجفی، محمدحسن (1394ق)، جواهر الکلام، تهران: دار الکتب الاسلامیه، الطبعه السادسه.
32
نصیری، محمد (1372ش) حقوق بینالملل خصوصی، تهران: مؤسسه انتشارات آگاه، چاپ اول (ویرایش دوم).
33
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
34
قانون مدنی ایران.
35
ORIGINAL_ARTICLE
اذن ولیّ در عقد موقت باکِره رشیده
در بیشتر مباحث فقهی، ولایت ولیّ در ازدواج دختر باکره رشیده، بدون تفکیک بین عقد دائم و موقت مطرح شده است. ولی با مراجعه به روایات این باب، که دلیل اصلی و منشأ اختلافنظر فقها است، روشن میشود که حدود و گستره ولایت ولیّ در عقد موقت، محدودتر از عقد دائم است. این روایات بر پنج دستهاند و از مجموع آنها فهمیده میشود که اگر چنین دختری در مدیریت شئون زندگی و تصمیمهای مهم خود مستقل باشد و به تعبیر روایات، مالک امر و نفس خود باشد، در ازدواج هم مستقل است، چه دائم و چه موقت، و اگر در امور مذکور مستقل نباشد و به تعبیر روایات، «بین الأبوین»، یعنی تحت اختیار و نظارت آنها باشد، اگر ازدواج او به قصد دخول و ازاله بکارت باشد، اذن ولیّ بهعنوان حکم تکلیفی لازم است و ولیّ فقط در صورتی میتواند به چنین ازدواجی رضایت دهد که احراز کند چنین ازدواجی برای دختر مصلحت دارد. اما اگر این ازدواج به قصد نزدیکی و ازاله بکارت نباشد، اذن ولیّ در آن معتبر نیست و دختر رشیده، میتواند مستقلاً به چنین ازدواجی اقدام کند.
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_80212_db6933898abff7ee0ff7272b26593ded.pdf
2018-09-21
117
140
اذن ولیّ
عقد موقت
باکره رشیده
ازدواج موقت
ولیّ قهری
ولایت
سید مهدی
سجادی امین
msajjadiamin@yahoo.com
1
استادیار گروه فقه و حقوق مرکز مطالعات زن و خانواده
AUTHOR
ابن أثیر، مبارک بن محمد (بیتا). النهایة فی غریب الحدیث والأثر، تحقیق: طاهر احمد الزاوی و محمود محمد الطناحی، بیروت: دار الفکر.
1
ابن ادریس، محمد بن احمد (1410). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم.
2
ابن بابویه قمی، محمد بن علی (1413). من لایحضره الفقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم.
3
ابن بابویه قمی، محمد بن علی (1415). المقنع، قم: مؤسسه امام هادی (ع).
4
ابن براج، عبدالعزیز بن نحریر (1406). المهذب، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اوّل.
5
ابن حمزه، محمد بن علی (1408). الوسیلة إلی نیل الفضیلة، تصحیح: محمد حسون، قم: مکتبة آیةالله المرعشی النجفی.
6
ابن سعید، یحیی بن احمد (1405). الجامع للشرائع، قم: مؤسسة سید الشهداء(ع) العلمیة.
7
ابن فارس، احمد (1404). معجم مقائیس اللغة، قم: مرکز النشر مکتب الاعلام الاسلامی.
8
ابو الصلاح حلبی، تقی بن نجم (1403). الکافی فی الفقه، تصحیح: رضا استادی، اصفهان: کتابخانه امام امیرالمؤمنین(ع).
9
اشعری، احمد بن محمد (1408). النوادر، قم: مدرسه امام مهدی(ع).
10
امامی، حسن (بیتا). حقوق مدنی، تهران: انتشارات اسلامیة.
11
انصاری، مرتضی بن محمدامین (1415). کتاب المکاسب، قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
12
بحرالعلوم، محمد بن محمد تقی (1403). بلغة الفقیه، تهران: مکتبة الصادق(ع)، الطبعة الرابعة.
13
بحرانی، یوسف بن احمد (1405). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، تصحیح: محمدتقی ایروانی و سید عبد الرزاق مقرم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
14
بهجت، محمدتقی (1426). جامع المسائل، قم: دفتر آیتالله بهجت، چاپ دوم.
15
تبریزی، جواد (1385). صراط النجاة، قم: دار الصدیقة الشهیدة (س).
16
حر عاملی، محمد بن حسن (1409). وسائل الشیعة، قم: مؤسسة آل البیت(ع).
17
حکیم، محسن (1416). مستمسک العروة الوثقی، قم: مؤسسة دار التفسیر.
18
حلّی، حسن بن یوسف (1410). إرشاد الأذهان إلی أحکام الإیمان، تصحیح: فارس حسون، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
19
حلی، حسن بن یوسف (1413). مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم.
20
حلی، حسن بن یوسف (1420). تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الامامیة (ط. الحدیثة)، تصحیح: ابراهیم بهادری، قم: مؤسسه امام صادق(ع).
21
خمینی، روحالله (1421). کتاب البیع، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
22
خویی، ابوالقاسم (1403). معجم رجال الحدیث، بیروت: دار الزهراء، الطبعة الثالثة.
23
خویی، ابوالقاسم (1410). منهاج الصالحین، قم: مدینة العلم، چاپ بیست و هشتم.
24
خویی، ابوالقاسم (1418). موسوعة الامام الخویی، قم: مؤسسة احیاء آثار الامام الخوئی.
25
سبحانی تبریزی، جعفر (1375). نظام النکاح فی الشریعة الاسلامیة الغراء، قم: مؤسسه امام صادق(ع).
26
سبزواری، عبدالأعلی (1413). مهذب الأحکام، تصحیح: مؤسسة المنار، قم: دفتر آیتالله سبزواری، چاپ چهارم.
27
سبزواری، محمدباقر بن محمد مؤمن (1423). کفایة الأحکام، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
28
سجادی امین، مهدی (1395). اذن ولیّ در ازدواج باکره، قم: مرکز تحقیقات زن و خانواده.
29
سند، محمد (1429). سند العروة الوثقی: کتاب النکاح، تقریر: قیصر تمیمی و علی محمود عبادی؛ قم: مکتبة فدک.
30
سیستانی، علی (1422). المسائل المنتخبة، قم: دفتر حضرت آیتالله سیستانی، چاپ نهم.
31
شبیری زنجانی، موسی (1419). کتاب نکاح، قم: مؤسسه پژوهشی رأیپرداز.
32
شوشتری، محمدتقی (1388). قاموس الرجال، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ چهارم.
33
طباطبایی حکیم، محمد سعید (1422). مرشد المغترب: توجیهات و فتاوی، نجف: دفتر آیتالله حکیم.
34
طباطبایی کربلایی، علی بن محمدعلی (1409). الشرح الصغیر فی شرح مختصر النافع، تصحیح: سید مهدی رجایی، قم: کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی.
35
طباطبایی کربلایی، علی بن محمدعلی (1418). ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل (ط. الحدیثة)، تصحیح: محمد بهرهمند و دیگران، قم: مؤسسة آل البیت(ع).
36
طباطبایی یزدی، محمدکاظم (1419). العروة الوثقی (المحشی)، تحقیق: احمد محسنی سبزواری، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
37
طباطبایی یزدی، محمدکاظم (بیتا). تکملة العروة الوثقی، تصحیح: سید محمدحسین طباطبایی، قم: مکتبة داوری.
38
طوسی، محمد بن حسن (1390). الاستبصار فیما اختلف من الأخبار، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
39
طوسی، محمد بن حسن (1400). النهایة فی مجرد الفقه والفتاوی، بیروت: دار الکتاب العربی، الطبعة الثانیة.
40
طوسی، محمد بن حسن (1407). تهذیب الأحکام، تهران: دار الکتب الاسلامیة، چاپ چهارم.
41
طوسی، محمد بن حسن (بیتا). الفهرست، تصحیح: سید محمدصادق آل بحرالعلوم، نجف: المکتبة الرضویة.
42
عاملی (شهید اول)، محمد بن مکی (بیتا). القواعد والفوائد، تصحیح: سید عبدالهادی حکیم، قم: کتابفروشی مفید.
43
عاملی جبعی (شهید ثانی)، زین الدین بن علی (1413). مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الاسلام، قم: مؤسسة المعارف الاسلامیة.
44
علوی، عادل (بیتا). القول الرشید فی الاجتهاد والتقلید، قم: کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی.
45
فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله (1404). التنقیح الرائع لمختصر الشرائع، تصحیح: سید عبداللطیف حسینی کوهکمری، قم: کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی.
46
فاضل موحدی لنکرانی، محمد (1421). تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة: النکاح، تحقیق: حسین واثقی و دیگران، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(ع).
47
فیض کاشانی، محمد بن شاهمرتضی (1401). مفاتیح الشرائع، تحقیق: سید مهدی رجائی، قم: مجمع الذخائر الاسلامیة.
48
فیض کاشانی، محمد بن شاهمرتضی (1409). الوافی، تصحیح: ضیاءالدین حسینی اصفهانی، اصفهان: مکتبة الامام امیرالمؤمنین(ع).
49
فیض کاشانی، محمد بن شاهمرتضی (1418). النخبة فی الحکمة العملیة والأحکام الشرعیة، تصحیح: مهدی انصاری قمی، تهران: مرکز الطباعة والنشر لمنظمة الاعلام الاسلامی، الطبعة الثانیة.
50
قرشی بنابی، علیاکبر (1412). قاموس قرآن، تهران: دار الکتب الاسلامیة، الطبعة السادسة.
51
کاتوزیان، ناصر (1376). حقوق مدنی: قواعد عمومی قراردادها، تهران: شرکت سهامی انتشار با همکاری بهمن برنا، الطبعة الرابعة.
52
کرکی، علی بن حسین (1414). جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم: مؤسسة آل البیت(ع)، چاپ دوم.
53
کلینی، محمد بن یعقوب (1407). الکافی، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
54
مجاهد طباطبایی، محمد (بیتا). المناهل، قم: مؤسسة آل البیت(ع).
55
مجلسی، محمدباقر (1406). ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، تحقیق: مهدی رجایی، قم: کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی.
56
مجلسی، محمدتقی (1400). یک دوره فقه کامل فارسی، تهران: مؤسسه و انتشارات فراهانی.
57
مجلسی، محمدتقی (1406). روضة المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه، تصحیح: سید حسین موسوی کرمانی، علیپناه اشتهاردی، و سید فضلالله طباطبایی، قم: مؤسسه کوشانبور، چاپ دوم.
58
مظفر، محمدرضا (1385). اصول الفقه، تحقیق: عباسعلی زارعی سبزواری، قم: بوستان کتاب.
59
مفید، محمد بن محمد (1413). المتعة، قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید.
60
مکارم شیرازی، ناصر (1424). کتاب النکاح، تصحیح: محمدرضا حامدی و مسعود مکارم، قم: مدرسه امام علی بن ابیطالب(ع).
61
مکارم شیرازی، ناصر (1425). أنوار الفقاهة: کتاب النکاح، قم: مدرسه امام علی بن ابیطالب(ع).
62
موسوی خوانساری، احمد (1405). جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، تصحیح: علیاکبر غفاری، قم: مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم.
63
موسوی عاملی، محمد بن علی (1413). نهایة المرام فی شرح مختصر شرائع الاسلام، تحقیق: مجتبی عراقی، علیپناه اشتهاردی، و حسین یزدی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
64
نجاشی، احمد بن علی (1407). الرجال: فهرست أسماء مصنفی الشیعة، تصحیح: سید موسی شبیری زنجانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
65
نجفی، محمدحسن (بیتا). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، تصحیح: شیخ عباس قوچانی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، الطبعة السابعة.
66
نراقی، احمد بن محمد مهدی (1415). مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، قم: مؤسسة آل البیت(ع).
67
نراقی، احمد بن محمد مهدی (1417). عوائد الأیام فی بیان قواعد الأحکام، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
68
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی فقهیحقوقی حق حضانت اطفال
در این مقاله سعی شده است تعریف حضانت از لحاظ فقهی روشن، و زوایای مختلف آن بررسی شود. این مسئله که حضانت حق است یا تکلیف و اسقاطپذیر است یا خیر، از مباحثی است که در این مقاله درصدد پاسخ به آن بودهایم. به زعم نگارنده، حضانت برای مادر حق و برای پدر حق توأم با تکلیف است. به همین دلیل از جانب مادر اسقاطپذیر و از جانب پدر اسقاطناپذیر است؛ مدت حضانت برای هر یک از پدر و مادرِ طفل، یکی دیگر از مباحثی است که بیشترین حجم این مقاله را به خود اختصاص داده و به این نتیجه منتهی شده است که برخلاف دیدگاه مشهور فقها، حق حضانت تا هفت سال بدون تفکیک میان پسر و دختر به مادر اختصاص دارد و بعد از آن با پدر است، مگر اینکه مصالح طفل طور دیگری ایجاب کند. در ضمن، روشن شده است که این فتوای مشهور که حق حضانت مادر با ازدواج او از بین میرود از پشتوانه استدلالی محکم و استواری برخوردار نیست.
https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_80215_bc7602966cc0ddba76c12f47bdb2cfca.pdf
2018-09-21
141
170
حضانت
حق
تکلیف
ولایت
علی
شریفی
majooya@gmail.com
1
دانشجوی دکتری فقه و حقوق قضایی جامعة المصطفی
AUTHOR
آشتیانی، میرزا محمود (بیتا). کتاب النکاح: تقریرات درس حاج شیخ عبدالکریم حائری، مشهد: چاپخانه خراسان، بینا.
1
ابن ادریس حلی، محمد بن منصور (1411). السرائر، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین، الطبعة الثانیة.
2
ابن البراج، عبد العزیز بن نحریر (1406). المهذب، باشراف الشیخ سبحانی، قم: جامعة المدرسین، الطبعة الاولی.
3
ابن حمزه الطوسی، محمد بن علی (1408). الوسیلة الی نیل الفضیلة، تحقیق: محمد الحسون، قم: مکتبة المرعشی، الطبعة الاولی.
4
ابن منظور، محمد بن مکرم (1414). لسان العرب، بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع- دار صادر، الطبعة الثالثة.
5
انصاری، مرتضی (1415). التقلید، قم: لجنة تحقیق تراث الشیخ الاعظم، الطبعة الاولی.
6
بندرچی، محمدرضا (1383). «حضانت در فقه و قانون: بحثی در مادّه 1169 قانون مدنی»، در: فقه اهل البیت (ع)، س10، ش37، ص131-146.
7
بهجت، محمدتقی (1428). توضیح المسائل، قم: دفتر آیتالله العظمی بهجت، چاپ اول.
8
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1378). مبسوط در ترمینولوژی حقوق، تهران: گنج دانش، چاپ اول.
9
حائری، سید کاظم (1428). فقه العقود، قم: مجمع الفکر الاسلامی، الطبعة الثالثة.
10
حر عاملی، محمد بن الحسن (1409). وسائل الشیعة، قم: مؤسسة آل اللبیت لاحیاء التراث، الطبعة الاولی.
11
حلی، جعفر بن الحسن (1418). المختصر النافع فی فقه الامامیة، قم: مؤسسة المطبوعات الدینیة، الطبعة السادسة.
12
الحلّی، حسن بن یوسف (1415). مختلف الشیعة، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعه لجماعة المدرسین، الطبعة الاولی.
13
حلی، نجم الدین (1409). شرائع الاسلام فی مسائل الحلال والحرام، تحقیق: سید صادق شیرازی، تهران: انتشارات استقلال، چاپ دوم.
14
خوانساری، سید احمد (1355). جامع المدارک، با تعلیق: علیاکبر غفاری، تهران: مکتبة الصدوق، چاپ دوم.
15
خویی، ابوالقاسم (1410). منهاج الصالحین، قم: مدینة العلم، چاپ بیستوهشتم.
16
خویی، ابوالقاسم (1412). معجم رجال الحدیث، بیجا: لجنة التحقیق، الطبعة الخامسة.
17
سبحانی، جعفر (1417). نظام النکاح فی الشریعة الاسلامیة الغراء، قم: مؤسسة الامام الصادق (ع)، الطبعة الاولی.
18
سبزواری، محمد باقر بن محمد (1423). کفایة الاحکام، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه، چاپ اول.
19
سیستانی، سید علی (1421). منهاج الصالحین، قم: انتشارات سعید بن جبیر، چاپ دوم.
20
طباطبائی حکیم، محسن (1410). منهاج الصالحین، مع تعلیقات الشهید الصدر، بیروت: دار التعارف للمطبوعات، الطبعة الاولی.
21
طباطبائی قمی، سید تقی (1426). مبانی منهاج الصالحین، تحقیق: عباس حاجیانی، قم: منشورات قلم الشروق، الطبعة الاولی.
22
طباطبائی، سید علی (1412). ریاض المسائل، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، الطبعة الاولی.
23
طوسی، محمد بن الحسن (1387). المبسوط فی فقه الامامیة، تحقیق: محمد باقر البهبودی، تهران: مکتبة المرتضویة، الطبعة الثالثة.
24
طوسی، محمد بن الحسن (1427). رجال شیخ طوسی، تحقیق: جواد القیومی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ سوم.
25
طوسی، محمد بن الحسن (بیتا). النهایة فی المجرد الفقه والفتاوی، بیروت: دار الاندلس.
26
عاملی جبعی (شهید ثانی)، زین الدین (1410). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، تحقیق: محمد کلانتر، قم: انتشارات داوری، چاپ اول.
27
عاملی جبعی (شهید ثانی)، زین الدین (1416). مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، قم: مؤسسة المعارف الاسلامیة، الطبعة الاولی.
28
عاملی، سید محمد (1413). نهایة المرام، تحقیق: مجتبی عراقی، علیپناه اشتهاردی، و حسین یزدی، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین، الطبعة الاولی.
29
فراهیدی، خلیل ابن احمد (1409). کتاب العین، تحقیق: مهدی مخزومی، ابراهیم السامرائی، قم: مؤسسة دار الهجرة، الطبعة الثانیة.
30
فیاض، محمد اسحاق (بیتا). منهاج الصالحین، بیجا: بینا.
31
فیروزآبادی، محمد بن یعقوب (بیتا). القاموس المحیط، بیروت: دار الکتب العلمیة، الطبعة الاولی.
32
قمی، میرزا ابوالقاسم (1371). جامعة الشتات، به اهتمام: مرتضی رضوی، تهران: کیهان، چاپ اول.
33
گلپایگانی، سید محمدرضا (بیتا). مجمع المسائل (فارسی)، قم: دار القرآن، الطبعة الاولی.
34
مفید، محمد بن محمد (1410). المقنعة، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، الطبعة الاولی.
35
منتظری، حسینعلی (بیتا). رساله استفتائات، قم: دفتر آیتالله منتظری، چاپ اول.
36
نایینی، میرزا محمد حسین (1418). منیة الطالب، تقریر: موسی نجفی خوانساری، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، الطبعة الاولی.
37
نجاشی، احمد بن علی (1416). رجال نجاشی، تحقیق: سید موسی شبیری زنجانی، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، الطبعة الخامسة.
38
نجفی (جواهری)، محمدحسن (1404). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، تحقیق: محمود قوچانی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، الطبعة السابعة.
39
نوری، میرزا حسین (1408). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم: مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، الطبعة الثانیة.
40